SAWATZKI ANTON, ksiądz, polityk
| Linia 3: | Linia 3: | ||
[[File: Anton_Sawatzki.jpg |thumb| Stoją od lewej: Hans Albert Hohnfeldt, Adalbert Boeck, [[HUTH WILHELM | Wilhelm Huth]], [[RAUSCHNING HERMANN | Hermann Rauschning]], Max Bertling, Anton Sawatzki, Wilhelm von Wnuck, [[GREISER ARTHUR KARL | Arthur Greiser]], Willibald Wiercinski-Keiser, 21 VI 1933]] | [[File: Anton_Sawatzki.jpg |thumb| Stoją od lewej: Hans Albert Hohnfeldt, Adalbert Boeck, [[HUTH WILHELM | Wilhelm Huth]], [[RAUSCHNING HERMANN | Hermann Rauschning]], Max Bertling, Anton Sawatzki, Wilhelm von Wnuck, [[GREISER ARTHUR KARL | Arthur Greiser]], Willibald Wiercinski-Keiser, 21 VI 1933]] | ||
'''ANTON STEPHEN SAWATZKI''' (23 XII 1873 Pollnitz (Polnica) pod Człuchowem – 12 X 1934 Gdańsk), ksiądz katolicki, proboszcz [[KOŚCIÓŁ ŚW. JÓZEFA (Stare Miasto) | kościoła św. Józefa]], polityk. Z rodziny kaszubskiej, jeden z siedmiorga dzieci właściciela ziemskiego Jana Augusta (25 I 1826 Polnica – 18 XI 1885 Polnica) i Franciszki z domu Semrau (zm. 1900). W latach 1885-1895 uczeń Królewskiego Gimnazjum w Chojnicach, od 1895 do 1899 Seminarium Duchownego w Pelplinie, 1 IV 1899 przyjął święcenia kapłańskie. Wikary w parafiach w Złotowie (1899-1900), Tczewie (1900-1901) i rodzinnej Polnicy (1901-1906), gdzie odnowił kościół i zbudował plebanię. Od 2 VII 1906 do śmierci proboszcz kościoła św. Józefa na [[STARE MIASTO | Starym Mieście]] w Gdańsku. Jednocześnie prezes okręgu katolickiego stowarzyszenia robotniczego, w październiku 1907 założyciel stowarzyszenia katolickich pomocnic handlowych i pracownic umysłowych (Verein katholischer kaufmännischer Gehilfinnen und weiblichen Angestellten), odtwórca sieci miejskich przedszkoli katolickich. Od 1920 dziekan dekanatu Gdańsk I diecezji chełmińskiej, przewodniczący rady nadzorczej [[SZPITAL NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY | Szpitala Najświętszej Marii Panny]], od 1924 tajny szambelan papieski, od 1926 wikariusz generalny diecezji gdańskiej i papieski prałat domowy (majordomus). <br/><br/> | '''ANTON STEPHEN SAWATZKI''' (23 XII 1873 Pollnitz (Polnica) pod Człuchowem – 12 X 1934 Gdańsk), ksiądz katolicki, proboszcz [[KOŚCIÓŁ ŚW. JÓZEFA (Stare Miasto) | kościoła św. Józefa]], polityk. Z rodziny kaszubskiej, jeden z siedmiorga dzieci właściciela ziemskiego Jana Augusta (25 I 1826 Polnica – 18 XI 1885 Polnica) i Franciszki z domu Semrau (zm. 1900). W latach 1885-1895 uczeń Królewskiego Gimnazjum w Chojnicach, od 1895 do 1899 Seminarium Duchownego w Pelplinie, 1 IV 1899 przyjął święcenia kapłańskie. Wikary w parafiach w Złotowie (1899-1900), Tczewie (1900-1901) i rodzinnej Polnicy (1901-1906), gdzie odnowił kościół i zbudował plebanię. Od 2 VII 1906 do śmierci proboszcz kościoła św. Józefa na [[STARE MIASTO | Starym Mieście]] w Gdańsku. Jednocześnie prezes okręgu katolickiego stowarzyszenia robotniczego, w październiku 1907 założyciel stowarzyszenia katolickich pomocnic handlowych i pracownic umysłowych (Verein katholischer kaufmännischer Gehilfinnen und weiblichen Angestellten), odtwórca sieci miejskich przedszkoli katolickich. Od 1920 dziekan dekanatu Gdańsk I diecezji chełmińskiej, przewodniczący rady nadzorczej [[SZPITAL NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY | Szpitala Najświętszej Marii Panny]], od 1924 tajny szambelan papieski, od 1926 wikariusz generalny diecezji gdańskiej i papieski prałat domowy (majordomus). <br/><br/> | ||
| − | Od 1908 poseł do Sejmu Pruskiego z ramienia katolickiej partii Centrum, w latach 1908-1918 jej przewodniczący, reprezentant tej partii w gdańskiej [[RADA MIEJSKA | Radzie Miejskiej]], następnie poseł do [[VOLKSTAG | Volkstagu]] (1920–1923, 1928–1930 i 1933–1934). Jako jedyny senator w latach 1920–1933 wchodził w skład wszystkich koalicyjnych władz. | + | Od 1908 poseł do Sejmu Pruskiego z ramienia katolickiej partii Centrum, w latach 1908-1918 jej przewodniczący, reprezentant tej partii w gdańskiej [[RADA MIEJSKA | Radzie Miejskiej]], następnie poseł do [[VOLKSTAG | Volkstagu]] (1920–1923, 1928–1930 i 1933–1934). Jako jedyny senator w latach 1920–1933 wchodził w skład wszystkich koalicyjnych władz. W latach 1921–1927 prezes Rady Nadzorczej Hansa-Banku AG. Po zdobyciu władzy w senacie przez nazistów, 21 X 1933 złożył mandat senatora. <br/><br/> |
Jeden z najbardziej wpływowych polityków [[WOLNE MIASTO GDAŃSK, 1920–1939 | II Wolnego Miasta Gdańska]]. Pochowany na cmentarzu św. Józefa i św. Brygidy ([[CMENTARZE NA TERENIE ŚRÓDMIEŚCIA (Z ANIOŁKAMI). ZESPÓŁ PRZY UL. GIEŁGUDA | Cmentarze na terenie Śródmieścia (Z Aniołkami). Zespół przy ul. Giełguda]]). {{author: MA}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]] <br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/> | Jeden z najbardziej wpływowych polityków [[WOLNE MIASTO GDAŃSK, 1920–1939 | II Wolnego Miasta Gdańska]]. Pochowany na cmentarzu św. Józefa i św. Brygidy ([[CMENTARZE NA TERENIE ŚRÓDMIEŚCIA (Z ANIOŁKAMI). ZESPÓŁ PRZY UL. GIEŁGUDA | Cmentarze na terenie Śródmieścia (Z Aniołkami). Zespół przy ul. Giełguda]]). {{author: MA}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]] <br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/> | ||
'''Bibliografia''':<br/> | '''Bibliografia''':<br/> | ||
Wersja z 14:25, 9 lut 2022
ANTON STEPHEN SAWATZKI (23 XII 1873 Pollnitz (Polnica) pod Człuchowem – 12 X 1934 Gdańsk), ksiądz katolicki, proboszcz kościoła św. Józefa, polityk. Z rodziny kaszubskiej, jeden z siedmiorga dzieci właściciela ziemskiego Jana Augusta (25 I 1826 Polnica – 18 XI 1885 Polnica) i Franciszki z domu Semrau (zm. 1900). W latach 1885-1895 uczeń Królewskiego Gimnazjum w Chojnicach, od 1895 do 1899 Seminarium Duchownego w Pelplinie, 1 IV 1899 przyjął święcenia kapłańskie. Wikary w parafiach w Złotowie (1899-1900), Tczewie (1900-1901) i rodzinnej Polnicy (1901-1906), gdzie odnowił kościół i zbudował plebanię. Od 2 VII 1906 do śmierci proboszcz kościoła św. Józefa na Starym Mieście w Gdańsku. Jednocześnie prezes okręgu katolickiego stowarzyszenia robotniczego, w październiku 1907 założyciel stowarzyszenia katolickich pomocnic handlowych i pracownic umysłowych (Verein katholischer kaufmännischer Gehilfinnen und weiblichen Angestellten), odtwórca sieci miejskich przedszkoli katolickich. Od 1920 dziekan dekanatu Gdańsk I diecezji chełmińskiej, przewodniczący rady nadzorczej Szpitala Najświętszej Marii Panny, od 1924 tajny szambelan papieski, od 1926 wikariusz generalny diecezji gdańskiej i papieski prałat domowy (majordomus).
Od 1908 poseł do Sejmu Pruskiego z ramienia katolickiej partii Centrum, w latach 1908-1918 jej przewodniczący, reprezentant tej partii w gdańskiej Radzie Miejskiej, następnie poseł do Volkstagu (1920–1923, 1928–1930 i 1933–1934). Jako jedyny senator w latach 1920–1933 wchodził w skład wszystkich koalicyjnych władz. W latach 1921–1927 prezes Rady Nadzorczej Hansa-Banku AG. Po zdobyciu władzy w senacie przez nazistów, 21 X 1933 złożył mandat senatora.
Jeden z najbardziej wpływowych polityków II Wolnego Miasta Gdańska. Pochowany na cmentarzu św. Józefa i św. Brygidy ( Cmentarze na terenie Śródmieścia (Z Aniołkami). Zespół przy ul. Giełguda).
Bibliografia:
Andrzejewski Marek, Wolne Miasto Gdańsk (1920–1939). Leksykon biograficzny, Gdańsk 2009, s. 98.
Anton Sawatzki (1873-1934), w: Religions– und Kulturgeschichte in Ostmittel- und Südeuropa, Bd. 3: Das Bistum Danzig in Lebensbildern. Ordinarien, Weihbischöfe, Generalvikare, apostolische Visitatoren 1922/25 bis 2000, hrsgb. v. Stefan Samerski, Münster-Hamburg-London 2003, s. 52-57.
Stępniak Henryk, Sawatzki Anton, w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego. Suplement I, Gdańsk 1998, s. 264.
