SZPITAL DIAKONIS EWANGELICKICH

Wersja z 07:18, 15 lip 2021

Schwarzes Meer (ul. Stawki) i szpital dziecięcy diakonis (skrajnie z prawej)

Budynek byłego szpitala dziecięcego diakonis przy Schwarzes Meer 10 (ul. Stawki), stan z około 1880

Pierwszy budynek szpitala diakonis przy Nowych Ogrodach, około 1865

Pierwszy budynek szpitala diakonis przy Nowych Ogrodach, około 1870

Szpital diakonis ewangelickich przy Nowych Ogrodach, budynek z 1875

Szpital diakonis ewangelickich przy Nowych Ogrodach po przebudowie z 1930

Kaplica w ogrodzie szpitala diakonis ewangelickich, 1908

Była kaplica szpitala diakonis ewangelickich, 2018

Diakonisy w sali operacyjnej, 1908

SZPITAL DIAKONIS EWANGELICKICH (Diakonissenkrankenhaus, Diakonissen- Mutter- und Krankenhaus). Działał od 10 VII 1857 roku z inicjatywy członków gminy kościoła Zbawiciela na Zaroślaku, początkowo jako szpital dziecięcy w wynajętym małym parterowym budynku przy Schwarzes Meer 10 (ul. Stawki ( Czarne Morze)). Jego prowadzenie powierzono diakonisom z Ludwigslust w Meklemburgii. W 1860 roku szpital przeniesiono do budynku przy Neugarten 23 (ul. Nowe Ogrody), poszerzając zakres świadczeń o leczenie chorób kobiecych. Pierwszych 30 pacjentek przyjęto 13 XI 1860 roku, w 1864 szpital powiększono o dokupiony sąsiedni budynek przy Neugarten 24. Uporządkowano należący do posesji ogród, urządzając miejsce spacerów dla chorych.

12 I 1870 roku kupiono od spadkobierców Friedricha Adolfa Gottschalka teren przy Neugarten 3/5, a 31 VIII 1871 wmurowano tam kamień węgielny pod budynek nowego szpitala, zaprojektowany przez architekta i radcę gdańskiej rejencji Brunona Eberhardta (1826–1905). Koszt zakupu działki oraz budowy nowego gmachu wyniósł 75 tysięcy marek. Fundusze zbierano przez kilka lat w świątyniach protestanckich Gdańska, Pomorza i Prus Wschodnich; na ten cel przeznaczono też pieniądze ze sprzedaży władzom gdańskiej rejencji użytkowanych dotychczas budynków przy Neugarten 23/24 oraz otrzymane od osób prywatnych, gmin ewangelickich i instytucji.

17 III 1875 roku nastąpiło otwarcie i poświęcenie nowego szpitala, który dysponował 100 łóżkami i salą operacyjną; przeznaczony był dla kobiet, dzieci i mężczyzn – pacjentów internistycznych i chirurgicznych. W głównym budynku znajdowały się pomieszczenia dla diakonis, jadalnia, biura, sale: konferencyjna, operacyjna, opatrunkowa i pokój lekarski. Po stronie wschodniej głównego budynku znajdował się trzykondygnacyjny tzw. Klassenkrankenhaus z 20 salami chorych klasy I–III oraz apteka, po stronie zachodniej głównego budynku – laboratorium, pomieszczenia gospodarcze i sala lekcyjna. W podwórzu stał budynek oddziału dziecięcego (parter, jedna sala z 28 łóżkami, dwie izolatki) i kobiecego (piętro, sala z 23 łóżkami).

W 1884 w celu powiększenia obszaru szpitalu wykupiono ogrodnictwo Juliusa Gottlieba Radike przy Neugarten 6. W 1902 roku po zachodniej stronie głównego budynku wybudowano baraki dla chorych, w 1905 – stację pogotowia, w 1911 – nową salę operacyjną, w 1912 rozbudowano część szpitala przeznaczoną dla chorych I i II klasy. W okresie I wojny światowej pacjentami było kilka tysięcy rannych żołnierzy. W 1926 roku rozbudowano część przeznaczoną dla chorych III klasy i stację pogotowia, zbudowano kaplicę.

W roku 1930 przystąpiono do nadbudowania piętra nad oddziałem dziecięcym i kobiecym oraz wzniesienia nowej zabudowy według projektu Adolpha Bielefeldta w miejscu rozebranych obiektów na dziedzińcu. Prace zakończono w listopadzie 1933 roku. Po przebudowie powstał czteropiętrowy gmach z mieszkaniami diakonis na ostatnim piętrze. Podczas II wojny światowej przebywali tu ranni żołnierze. 11 VII 1942 roku, w czasie pierwszego angielskiego nalotu na Gdańsk ( naloty bombowe podczas II wojny światowej), bomba uderzyła w zachodnie skrzydło głównego budynku; zginęło jedenaście osób, w tym dwie diakonisy, 12–14 VII 1942 zmarło 38 osób rannych podczas nalotu, w tym pięć diakonis i dwie pielęgniarki, kilkanaście dalszych zmarło w następnych dniach. W obawie przed skutkami dalszych nalotów, w początkach 1943 oddział dziecięcy przeniesiony został do Leśnego (Krzaczastego) Młyna w Oliwie.

W 1876 roku chorym posługiwało, poza przełożoną, 16 diakonis, 24 nowicjuszki i 19 sióstr w okresie próbnym; zatrudniano trzech lekarzy. W roku 1900 chorymi opiekowały się 73 diakonisy. Poza opieką stacjonarną diakonisy pracowały w domach obłożnie chorych. Ich służba odznaczała się – jak na ówczesne warunki – dużym profesjonalizmem. Struktura wzorowana była na zgromadzeniu w Kaiserswerth, podobnie jak strój diakonis (duży, czarny kapelusz, biały czepek, błękitna suknia z muślinu w dni robocze, wełniana – w dni świąteczne). W latach 1857–1859 przebywało w szpitalu 62 pacjentów, w roku 1879 – 283, w 1906 – 1633, w 1932 – 2356. Od 1901 roku szpital był związany z fundacją Augusty Victorii. Po 1945 roku został przemianowany na Szpital Wojewódzki. ASZJMM