CYSTERSI

Wersja z 10:45, 17 cze 2019

Robert Assmus, Cystersi na tle kościoła Trójcy Świętej w Oliwie, 1886

Klasztor cystersów w Oliwie, Henry Winkles, XIX wiek

Zespół cysterski, około 1910

Krużganek w dawnym klasztorze cystersów

Kościół Trójcy Świętej (archikatedra oliwska)
i seminarium duchowne, widok od strony południowej

CYSTERSI, Kongregacja Najświętszej Maryi Panny Królowej Świata, zakon mniszy, założony pod koniec XI wieku we Francji (Citeaux), realizujący ideał życia eremickiego według reguły św. Benedykta z Nursji w jej pierwotnym brzmieniu. W odróżnieniu od benedyktynów właściwych noszący biały (lub szary) habit z czarnym szkaplerzem, propagują większą ascezę i prostotę życia wspólnego, ostatecznie jednak – w średniowieczu i epoce nowożytnej – nie odżegnywali się od wspólnotowej własności feudalnej. W charyzmacie cystersów obok modlitwy i kontemplacji mieściła się z czasem także praca duszpasterska (kaznodziejstwo, misje) pośród ludności zamieszkującej ich dobra oraz działalność naukowa. W strukturze organizacyjnej charakterystyczna była afiliacja do jednostki macierzystej (zależność szczególnie istotna do końca XV wieku) oraz duża autonomia wewnętrzna poszczególnych klasztorów. Od lat 40. XII wieku w Polsce (Łekno, Jędrzejów). Na Pomorze przybyli z zachodniopomorskiego Kołbacza, w roku 1186 otrzymali z rąk Sambora I nadanie, na którym rozwinęło się opactwo cystersów w Oliwie. Osiedliwszy się w sąsiedztwie Gdańska, założyli w Oliwie prężny ośrodek religijny z kościołem klasztornym ( kościół Trójcy Świętej) oraz parafialnym kościoła św. Jakuba. Po ostatecznej likwidacji konwentu przez państwo pruskie (1831) ostatni zakonnik, Ludwik Antoni Lamshefft, zmarł w Pieniężnie w 1841 roku, w biedzie i opuszczeniu. W XIX wieku kryzys ogarnął cały zakon cystersów (na ziemiach polskich przetrwały tylko 2 opactwa). Powolne odrodzenie w okresie międzywojennym. Do Gdańska cystersi (2 zakonników ze Szczyrzyca koło Limanowej) powrócili w kwietniu 1945, obejmując w Oliwie poewangelicki kościół Pojednania, obecny kościół Matki Bożej Królowej Korony Polskiej, i tworząc dom zakonny (tzw. przeorat zwykły, pierwszy przeor – Eugeniusz Komasa) w budynku dawnej ewangelickiej gminy przy ul. Polanki 131, podporządkowany macierzystemu opactwu w Szczyrzycu. Formalne przejęcie kościoła i plebanii na własność nastąpiło w roku 1971. W 1988 utworzono parafię pod wyżej wymienionym wezwaniem, której prowadzenie jest głównym zadaniem obecnego czteroosobowego konwentu. Zajmują się ponadto katechizacją w szkołach oraz opieką duchową w Schronisku dla Nieletnich przy ul. Polanki 122. SK