JANKOWSKI HENRYK, ksiądz

Wersja z 13:27, 3 lip 2019

Ks. Henryk Jankowski, 2009

HENRYK JANKOWSKI (18 XII 1936 Starogard Gdański – 12 VII 2010 Gdańsk), kapłan archidiecezji gdańskiej. Syn Antoniego, kupca z Lubawy (w 1939 więźnia obozu Stutthof, wcielonego do Wermachtu, poległego w 1943 na froncie wschodnim), oraz Jadwigi z domu Jerzykiewicz. Miał siedem sióstr (cztery zmarły w niemowlęctwie), w tym siostrę bliźniaczkę Irenę.

Z powodu trudnych warunków materialnych po roku nauki przeniósł się z Państwowego Liceum im. Staszica w Starogardzie do wieczorowego Państwowego Liceum dla Pracujących, pracował w urzędzie skarbowym, w dziale egzekucji. Nieprzyjęty do szkoły oficerskiej, w latach 1958–1964 studiował teologię w Biskupim Seminarium Duchownym ( Gdańskie Seminarium Duchowne). Święcenia kapłańskie otrzymał 21 VI 1964 z rąk biskupa Edmunda Nowickiego.

Od 20 VIII 1964 do 1 VII 1967 wikariusz kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, 1 VII 1967 – 1 IV 1968 wikariusz kościoła Matki Boskiej Bolesnej, 1 IV 1968 – 1 VIII 1971 wikariusz kościoła św. Barbary, następnie 1 VIII 1971 – 1 VI 1976 administrator kościoła (bazyliki) św. Brygidy, 1 VI 1976 – 17 XI 2004 jego proboszcz. Od 17 XI 1978 kanonik honorowy gdańskiej kapituły archikatedralnej.

W 1980 roku odprawiał msze święte dla strajkujących robotników na terenie Stoczni Gdańskiej (pierwszą 17 VIII 1980). Na mocy dekretu kardynała Stefana Wyszyńskiego z 6 IV 1981 pełnił funkcję kapelana Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”. W styczniu 1981 roku uczestniczył (m.in. z Lechem Wałęsą w jej pierwszej pielgrzymce do Watykanu i audiencji u papieża Jana Pawła II.

W stanie wojennym msze z jego udziałem o godzinie 11 w kościele św. Brygidy gromadziły tysiące osób. W latach 1981–1989 organizował przy parafii punkt pomocy więzionym za przekonania, współpracował z podziemną „Solidarnością”, przekazując jej m.in. sprowadzany tajnie z zagranicy sprzęt i materiały poligraficzne. W latach 80. XX wieku na plebanii św. Brygidy odbyło się wiele spotkań Lecha Wałęsy z przedstawicielami i przywódcami politycznymi państw zachodnich (Zbigniew Brzeziński, Margaret Thatcher), a także koronowanymi głowami, co miało istotne znaczenie dla działającej w podziemiu Solidarności. W roku 1983 współorganizator I Pielgrzymki Świata Pracy na Jasną Górę (Częstochowa). W maju i sierpniu 1988 roku kościół i plebania św. Brygidy za jego sprawą odegrały istotną rolę w czasie strajków, pełniąc funkcję sztabu opozycji, odbywały się tu konferencje prasowe i ważne msze święte na zakończenie strajków. W 1989 i 1990 organizator mszy świętej pojednania społeczeństwa z milicją i wojskiem.

Od 3 II 1990 honorowy kapelan Jego Świątobliwości, od 2003 kanonik honorowy kapituły pelplińskiej. Inicjator budowy bursztynowego ołtarza w kościoła św. Brygidy. W 1992 budowniczy Centrum Ekumenicznego, prowadzonego przez brygidki w Dworze II w Oliwie. W 1989 roku przyjął urząd ministra stanu w samozwańczym rządzie RP na emigracji (funkcjonował 18 VI 1989 – 5 II 1990) premiera Jana Alfreda Łokcikowskiego, współpracującego z „prezydentem” Juliuszem Nowiną-Sokolnickim, 3 V 1989 mianowany kontradmirałem.

W latach 90. XX wieku z jego inicjatywy powstawały kontrowersyjne dekoracje Grobu Pańskiego w kościele św. Brygidy, przez część środowisk uznawane za antysemickie, był przeciwnikiem wejścia Polski do Unii Europejskiej. W 1997 i 2004 roku abp Tadeusz Gocłowski na rok zakazał mu głoszenia kazań, a 17 XI 2004 odwołał go z funkcji proboszcza św. Brygidy. Mimo złożonego odwołania, Stolica Apostolska w październiku 2005 zatwierdziła tę decyzję.

Rezydent przy parafii św. Brygidy, w 2008 odzyskał prawo głoszenia kazań, od 1 X 2009 roku na emeryturze. W 2003 założył Fundację Szpitala Klinicznego, która planował odzyskanie dla Kościoła od Akademii Medycznej Gdański Uniwersytet Medyczny dawnego Szpitala Klinicznego pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny na Dolnym Mieście (z przeznaczeniem na darmowe leczenie najuboższych gdańszczan). Fundacji nieudało się jednak zgromadzić potrzebnych ku temu funduszy.

Dążąc do ukończenia bursztynowego ołtarza w kościele św. Brygidy, od 2004 roku w charakterze „cegiełek” sprzedawał australijskie wino o nazwie „Monsignore” („Prałat”), z własną podobizną. Od 10 I 2006 (rejestracja w Krajowym Rejestrze Sądowym) do 31 V 2008 roku działał z siedzibą w Warszawie powołany przez niego Instytut ks. Henryka Jankowskiego, mający stać na straży ochrony dziedzictwa narodowego, tradycji niepodległościowej oraz prowadzić badania nad historią PRL. Od września 2006 Instytut wprowadził do sprzedaży wodę mineralną „Jankowski”, z zamiarem przeznaczenia dochodów na edukację i stypendia dla uboższej młodzieży. Instytut upadł z powodu braku środków finansowych.

W 2005 roku procesował się z Pawłem Huelle o naruszeni dóbr osobistych, za określenie, że przemawia jak „gauleiter, gensek, a nie jak kapłan”). Wygrywając sprawę w Sądzie Okręgowym w Gdańsku, przegrywał rozprawę apelacyjną.

W 1984 odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski przez Prezydenta RP na uchodźstwie, w 2007 Medalem Edukacji Narodowej. W roku 2000 nadano mu honorowe obywatelstwo miasta Gdańska. Pośmiertnie, w 2015 roku, przyznano mu także tytuł honorowego obywatela Starogardu Gdańskiego. W 1998 odznaczonym prywatnym medalem Polonia Mater Nostra Est (poznawanym przez Społeczną Fundację pamięci Narodu Polskiego), był przewodniczącym Kapituły własnego Orderu św. Brygidy w Gdańsku. Był Komandorem (zwierzchnikiem) Komandorii Pomorskiej Wojskowego i Szpitalnego Zakonu Świętego Łazarza z Jerozolimy w Polsce.

Zmarł na plebanii kościoła św. Brygidy, pochowany w tym kościele 17 lipca w sarkofagu z białego, włoskiego marmuru, w niszy z ciemnego granitu. Słynął z zamiłowania do strojów i samochodów, całość majątku spieniężył na dwa lata przed śmiercią, uzyskane środki przeznaczając na działalność charytatywną. Wspierał przez lata darami oddziały dziecięce gdańskich szpitali i Dom Małego Dziecka im. Janusza Korczaka.

W lutym 2011 roku jego imieniem nazwano skwer przy kościele św. Brygidy, między ul. Mniszki a ul. Stolarską, gdzie 31 VIII 2012 odsłonięto poświęcony mu pomnik.

Od 27 VII 2004 roku prokuratura gdańska i następnie elbląska prowadziły postępowanie w sprawie seksualnego molestowania przez niego nieletnich. Uznając to za nieuzasadnione, Jacek Kurski zgłosił jego kandydaturę do nowo ustanowionej w 2004 roku odznaki „Zasłużony dla województwa pomorskiego”. 3 XII 2018 w „Gazecie Wyborczej” ukazał się reportaż Bożeny Aksamit o jego ekscesach pedofilskich. Europejskie Centrum Solidarności usunęło z wystawy stułę księdza, 7 III 2019 Rada Miasta podjęła uchwałę o odebraniu mu tytułu honorowego obywatela Gdańska, cofnęła też decyzję o upamiętnieniu jego nazwiskiem skweru. 8 III 2019 usunięto ze skweru jego pomnik. Zob. też Gdańska Fundacja Oświatowa. AH