MUZEUM ARCHEOLOGICZNE W GDAŃSKU

Wersja z 19:02, 29 cze 2014

Słowiańska łódź bojowa z Oruni w Muzeum Archeologicznym, X–XIII wiek

MUZEUM ARCHEOLOGICZNE (MAG), ul. Mariacka 25/26. Od 1953 roku początkowo jednoosobowy ( Leon Jan Łuka) dział Muzeum Pomorskiego ( Muzeum Narodowe), z przedwojennych kolekcji odziedziczył jedynie około 400 zabytków, głównie fragmentów ceramiki. W czerwcu 1958 przekształcony w oddział archeologiczny, uzyskał siedzibę w dawnym Domu Towarzystwa Przyrodniczego, połączonym z kamieniczkami przy Długim Pobrzeżu i z Bramą Mariacką. Od 1 I 1962 samodzielne muzeum, od roku 1972 przejęło obowiązki wojewódzkiego konserwatora zabytków. Od 1987 obejmuje badaniami obszar zabytkowy Gdańsk (po Stacji Archeologicznej Polskiej Akademii Nauk), budując pod kierunkiem Henryka Panera (ówczesnego kierownika działu naukowego i zarazem inspektora do spraw archeologii Gdańska) system ścisłej kontroli konserwatorskiej tego obszaru w granicach XVII-wiecznych fortyfikacji. W latach 1987–2005 przebadało w Gdańsku i jego dzielnicach obszar około 170 tysięcy m². Do najciekawszych wyników należy odkrycie reliktów dwóch kościołów romańskich z XII i XIII wieku ( kościół św. Mikołaja, dominikanie), osady z X/XI wieku, cmentarzyska z X/XI–XIX wieku pod Halą Targową oraz reliktów klasztoru z XIII wieku pod pl. Dominikańskim, gdzie od roku 2009 przygotowuje podziemną ekspozycję. Od 1993 roku prowadzi badania w Sudanie kierowane przez H. Panera (Gdańsk Archaeological Museum Expedition / GAME, Old Sennar na południu, Jebel Querri przy VI katarakcie, rejon IV katarakty Nilu, kompleks świątynny w Awalib oraz badania Pustyni Bayuda). W okresie 1996–2008 GAME jako pierwsza ekipa na świecie odpowiedziała na apel Sudańskiej Służby Starożytności, rozpoczynając badania przy IV katarakcie Nilu w rejonie budowy nowej tamy, gdzie odkryła ponad 800 stanowisk. Projekt stał się międzynarodową akcją ratowania zabytków starożytnej Nubii, znany jako Marawi Dam Archaeological Salvage Project (MDASP). Spektakularnym osiągnięciem gdańskich badaczy było wycięcie ze skał i uratowanie przed zalaniem 173 przykładów sztuki naskalnej sprzed tysięcy lat (z czego 73 zabytki o wadze blisko 30 ton trafiły do kolekcji MAG).

MAG posiada oddziały: od roku 1993 w Gniewie (Muzeum Zamkowe, w dwóch skrzydłach), skansen archeologiczny Grodzisko w Sopocie (ul. Haffnera 63), skansen w Barłożnie, od 2008 Centrum Edukacji Archeologicznej Błękitny Lew ( Spichlerze, ul. Chmielna 53, w dawnym spichrzu Wisłoujście). Użytkuje budynek dawnego browaru przy ul. Rycerskiej 9 (pracownie i magazyny), w Wejherowie (centralny magazyn zbiorów).

Większość zbioru (od epoki kamienia po czasy nowożytne) pochodzi z badań własnych, prowadzonych od 1954 roku. MAG gromadzi i opracowuje zabytki archeologiczne z terenów Pomorza Wschodniego, od epoki kamienia po czasy nowożytne. Największą kolekcję tworzą zabytki ze stanowisk dokumentujących tożsamość kulturalną regionu, np.: kultury rzucewskiej, kultury pomorskiej, wielbarskiej i oksywskiej, z badań wschodniopomorskich grodów epoki plemiennej i najstarszych ośrodków miejskich, szczególnie Gdańska, Gniewu, Tczewa, Starogardu Gdańskiego i Skarszew. Do najciekawszych należą: zespół zabytków kultury rzucewskiej z epoki neolitu, kolekcja popielnic twarzowych z wczesnej epoki żelaza, wyroby rzemiosła artystycznego z okresu wpływów rzymskich i wędrówek ludów z rejonu Pruszcza Gdańskiego, zbiór wyrobów bursztynowych datowanych od neolitu po późne średniowiecze, zabytki z grodu gdańskiego (X–XIII wiek) i Gdańska (XIV–XIX wiek), unikatowa kolekcja zabytków z Wyspy Spichrzów ( Spichlerze).

Ogółem 218 037 pozycji katalogowych, w tym zabytków archeologicznych. 211 692 pozycji; etnografia (głównie Sudan i Ameryka Południowa) – 509 pozycji; numizmaty – 5661 pozycji.

W latach 1987–2006 MAG zajmowało się badaniami ratowniczymi na trasie autostrady A1 na Pomorzu Wschodnim, A2 w Wielkopolsce, a w 2007–2010 na trasach S3 od węzła Pyrzyce do południowej granicy województwa zachodniopomorskiego, S3 na odcinku od Międzyrzecza do węzła Sulechów, obwodnica Słupska, obwodnica południowa Gdańska (zob. obwodnice), węzeł Parłówko na wyspie Wolin wraz z obwodnicą miejscowości Troszyn i Ostrowice, budowa mostu przez Wisłę koło Kwidzyna, odkrywając wiele cennych stanowisk.

Wydaje naukowe pisma: „Pomorania Antiqua” (wyniki badań z Pomorza Wschodniego), „Archeologia Gdańska” (wyniki badań z obszaru Gdańska), „Gdańsk Archaeological Museum African Report” (wyniki badań z Sudanu). Od 2008 roku wydaje serię pt. „Fontem Commentationesque ad res gestas Gedani et Pomeraniae” („Studia i Materiały do dziejów Gdańska i Pomorza”). HP