DOM DOBROCZYNNOŚCI

Wersja z 07:36, 3 lip 2014

Dom Dobroczynności i Sierot przy ul. Sierocej, 1906

Tablica upamiętniająca fundatorów kaplicy w Domu Dobroczynności i Sierot

DOM DOBROCZYNNOŚCI / SIEROCINIEC (Spendhaus), Dom Dobroczynności i Sierot (Spend- und Waisenhaus), otwarty 7 XII 1699 roku na Osieku, przy Am Spendhaus (ul. Sieroca), według projektu Barthela Ranischa, powołany przez Urząd Dobroczynności. Przeznaczony dla ubogich, zapewniał im utrzymanie i wychowywał przez pracę; jednocześnie wykorzystywany jako sierociniec. Po wydzieleniu w roku 1788 Instytutu Ubogich opiekował się wyłącznie ubogimi nieletnimi. Zatrudniał nauczyciela (nauka czytania, pisania, rachowania, katechizmu) i kobiety uczące dziewczęta prząść, szyć i dziergać. Pełnoletni wychowankowie pozostawali pod jego kuratelą; starano się zapewnić im pracę w rzemiośle (chłopcy) i na służbie w domach mieszczan (dziewczęta). Z nauk korzystały też ubogie dziewczęta (około 40) mieszkające poza zakładem (tzw. Graue Mädchen). W roku 1752 objęty przywilejem króla polskiego Augusta II (przysługującym przedtem tylko Domowi Dziecka), który zrównywał dzieci z nieprawego łoża z dziećmi poczętymi legalnie (w 1765 przywilej zatwierdzony przez króla polskiego Stanisława Augusta Poniatowskiego). W roku 1703 przebywało w nim 135 pensjonariuszy (w tym 90 dzieci), w 1742 – 307 (254 dzieci), 1771 – 502 (417 dzieci), 1788 – 455 (426 dzieci). Udzielał wsparcia finansowego ubogim spoza zakładu (w 1733 – 3092, 1745 – 4369, 1768 – 5238). Główny budynek istnieje i obecnie; początkowo miał na parterze: przedsionek, izby jałmużniczą, kobiet, chorych, dziewcząt, na piętrze: izbę prowizora, jadalnię oraz szkołę, a na poddaszu pomieszczenia gospodarcze i mieszkanie zarządcy. W 1702 roku na piętrze znajdowała się kaplica, w 1753 rozbudowana: rozebrano podłogę między piętrem a parterem. Budynek wielokrotnie przebudowywano; w sąsiedztwie wzniesiono w XVIII i XIX wieku inne zabudowania (m.in. w 1707 roku szkołę). 17 XI 1906 przeniesiony do Wrzeszcza, na Drewkeweg 1 (ul. Sosnowa), róg Steffensweg (ul. Stefana Batorego). Do 1945 roku przebywało w nim 70–80 dzieci obojga płci w wieku 6–14 lat. ASZ