SENAT II WOLNEGO MIASTA GDAŃSKA 1920–1939

{{paper}}

{{paper}}

'''SENAT II WOLNEGO MIASTA GDAŃSKA 1920–1939''' (WMG). Zgodnie z konstytucją II WMG najwyższy organ zarządzający i wykonawczy nie był izbą wyższą parlamentu, lecz odpowiednikiem rządu, reprezentował II WMG w sprawach zewnętrznych (za wyjątkiem spraw podlegających Polsce). Od 1 V 1921 przejął kompetencje magistratu (Zarządu Miasta, [[RADA MIEJSKA | Rada Miejska]]), będąc równocześnie organem administracji samorządowej. Nazwa nawiązywała do podobnych instytucji wolnych miast hanzeatyckich (Brema, Hamburg, Lubeka) i gdańskiej tradycji (''senatus gedanensis'', Senat I WMG) do 1930 roku składał się z 22 członków wybieranych przez [[VOLKSTAG | Volkstag]] (Zgromadzenie Ludowe): prezydenta, wiceprezydenta i 20 senatorów. Początkowo prezydenta i 7 senatorów głównych (Hauptamt) wybierano na 12, następnie na 4 lata (bez prawa ich odwołania przez Volkstag, ze stałym uposażeniem i prawem do emerytury). Zastępcę prezydenta i 13 senatorów pobocznych (Nebenamt) wybierano na czas nieokreślony (z możliwością odwołania przez uchwalenie wotum nieufności), wypłacano im diety. Senatorowie główni byli fachowcami kierującymi pracami poszczególnych resortów, poboczni – jako politycy – pochodzili z klucza partyjnego. Po zmianie konstytucji, od września 1930, składał się z prezydenta, zastępcy i 10 senatorów; zniesiono podział na senatorów głównych i pobocznych, wybierano ich na czas nieograniczony z możliwością odwołania przez Volkstag, którego nie mogli już być członkami. Składał się z wydziałów: prezydialnego, spraw wewnętrznych, finansów, sprawiedliwości, szkolnictwa i nauki oraz z powoływanych na bieżące potrzeby komisji. Miał kompetencje rządu, działał jako organ kolegialny i nie miał typowej dla większości rządów struktury, tj. członkowie senatu nie byli automatycznie szefami resortów. Z uwagi na rozbicie partyjne, do 1933 roku wszystkie senaty były koalicyjne, najczęściej prawicowo-centrowe. Z reguły władze senackie nie miały silnego oparcia politycznego, raz doszło do utworzenia tzw. senatu fachowców. W sytuacjach kryzysowych duża rola w rozmowach nad utworzeniem nowego rządu przypadała prezydentowi. Senat sprawował nadzór nad administracją, w jego rękach znajdowało się kierownictwo spraw zagranicznych. Do ważności podejmowanych uchwał potrzebna była większość głosów, a przy ich równej liczbie przeważał głos przewodniczącego, czyli prezydenta. Pierwsze posiedzenie senatu miało miejsce 7 XII 1920, przejściowo 23 VIII 1939 utworzono urząd głowy państwa (Staatsoberhaupt), który objął [[FORSTER ALBERT MARIA | Albert Forster]], oficjalnie rozwiązany 1 IX 1939 mocą proklamacji o wcieleniu II WMG do Niemiec (co likwidowało i urząd głowy państwa). Pierwsi dwaj prezydenci byli konserwatystami, następcy reprezentowali interesy NSDAP. Siedziba mieściła się w istniejącym od lat 80. XIX wieku budynku rejencji gdańskiej przy Naugarten 12–16 (Nowe Ogrody), w roku 1945 budynek uszkodzony, rozebrany, w jego miejscu powstał obecny budynek Urzędu Miejskiego i nieistniejący wcześniej odcinek ul. 3 Maja (w stronę ul. Armii Krajowej). {{author: MA}} <br /><br />

'''SENAT II WOLNEGO MIASTA GDAŃSKA 1920–1939''' (WMG). Zgodnie z konstytucją II WMG najwyższy organ zarządzający i wykonawczy nie był izbą wyższą parlamentu, lecz odpowiednikiem rządu, reprezentował II WMG w sprawach zewnętrznych (za wyjątkiem spraw podlegających Polsce). Od 1 V 1921 przejął kompetencje magistratu (Zarządu Miasta, [[RADA MIEJSKA | Rada Miejska]]), będąc równocześnie organem administracji samorządowej. Nazwa nawiązywała do podobnych instytucji wolnych miast hanzeatyckich (Brema, Hamburg, Lubeka) i gdańskiej tradycji (''senatus gedanensis'', Senat I WMG) do 1930 roku składał się z 22 członków wybieranych przez [[VOLKSTAG | Volkstag]] (Zgromadzenie Ludowe): prezydenta, wiceprezydenta i 20 senatorów. Początkowo prezydenta i 7 senatorów głównych (Hauptamt) wybierano na 12, następnie na 4 lata (bez prawa ich odwołania przez Volkstag, ze stałym uposażeniem i prawem do emerytury). Zastępcę prezydenta i 13 senatorów pobocznych (Nebenamt) wybierano na czas nieokreślony (z możliwością odwołania przez uchwalenie wotum nieufności), wypłacano im diety. Senatorowie główni byli fachowcami kierującymi pracami poszczególnych resortów, poboczni – jako politycy – pochodzili z klucza partyjnego. Po zmianie konstytucji, od września 1930, składał się z prezydenta, zastępcy i 10 senatorów; zniesiono podział na senatorów głównych i pobocznych, wybierano ich na czas nieograniczony z możliwością odwołania przez Volkstag, którego nie mogli już być członkami. Składał się z wydziałów: prezydialnego, spraw wewnętrznych, finansów, sprawiedliwości, szkolnictwa i nauki oraz z powoływanych na bieżące potrzeby komisji. Miał kompetencje rządu, działał jako organ kolegialny i nie miał typowej dla większości rządów struktury, tj. członkowie senatu nie byli automatycznie szefami resortów. Z uwagi na rozbicie partyjne, do 1933 roku wszystkie senaty były koalicyjne, najczęściej prawicowo-centrowe. Z reguły władze senackie nie miały silnego oparcia politycznego, raz doszło do utworzenia tzw. senatu fachowców. W sytuacjach kryzysowych duża rola w rozmowach nad utworzeniem nowego rządu przypadała prezydentowi. Senat sprawował nadzór nad administracją, w jego rękach znajdowało się kierownictwo spraw zagranicznych. Do ważności podejmowanych uchwał potrzebna była większość głosów, a przy ich równej liczbie przeważał głos przewodniczącego, czyli prezydenta. Pierwsze posiedzenie senatu miało miejsce 7 XII 1920, przejściowo 23 VIII 1939 utworzono urząd głowy państwa (Staatsoberhaupt), który objął [[FORSTER ALBERT MARIA | Albert Forster]], oficjalnie rozwiązany 1 IX 1939 mocą proklamacji o wcieleniu II WMG do Niemiec (co likwidowało i urząd głowy państwa). Pierwsi dwaj prezydenci byli konserwatystami, następcy reprezentowali interesy NSDAP. Siedziba mieściła się w istniejącym od lat 80. XIX wieku budynku rejencji gdańskiej przy Naugarten 12–16 (Nowe Ogrody), w roku 1945 budynek uszkodzony, rozebrany, w jego miejscu powstał obecny budynek Urzędu Miejskiego i nieistniejący wcześniej odcinek ul. 3 Maja (w stronę ul. Armii Krajowej). {{author: MA}} <br /><br />

{| class="tableGda"

{| class="tableGda"