REYGER GOTTFRIED, botanik, astronom
| Linia 6: | Linia 6: | ||
'''GOTTFRIED REYGER''' (Reiger, Reiher, Reyher) (4 XI 1704 Gdańsk – 29 X 1788 Gdańsk), botanik, astronom, dyrektor gdańskiego [[TOWARZYSTWO PRZYRODNICZE | Towarzystwa Przyrodniczego]]. Wnuk [[REYGER GOTTFRIED, rajca, burgrabia | Gottfrieda Reygera]], syn kupca Gottfrieda (około 1675 Gdańsk – pochowany 27 II 1744 w [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY | kościele Najświętszej Marii Panny]] (NMP)), po studiach we Frankfurcie nad Odrą od 13 VI 1702 posiadającego kupieckie [[OBYWATELSTWO MIEJSKIE | obywatelstwo Gdańska]] jako tzw. Bürger-Kind (dziecko gdańskich obywateli), prowizora (świeckiego zarządcy majątkiem) kościoła NMP, i poślubionej mu 30 V 1702 Anny Concordii (1 X 1679 – pochowana 13 XII 1742 w kościele NMP), córki lekarza Sigismunda Schultza. Brat Sigismunda (chrzest 19 VII 1709 – pochowany 6 VII 1768 w kościele NMP), Johanna Arnolda (chrzest 17 VIII 1710) i Dorothei Constantii (chrzest 22 IX 1715). Bratanek [[BURMISTRZOWIE MIAST GDAŃSKICH | burmistrza]] [[REYGER FRIEDRICH, burmistrz Gdańska | Friedricha Reygera]]. <br/><br/> | '''GOTTFRIED REYGER''' (Reiger, Reiher, Reyher) (4 XI 1704 Gdańsk – 29 X 1788 Gdańsk), botanik, astronom, dyrektor gdańskiego [[TOWARZYSTWO PRZYRODNICZE | Towarzystwa Przyrodniczego]]. Wnuk [[REYGER GOTTFRIED, rajca, burgrabia | Gottfrieda Reygera]], syn kupca Gottfrieda (około 1675 Gdańsk – pochowany 27 II 1744 w [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY | kościele Najświętszej Marii Panny]] (NMP)), po studiach we Frankfurcie nad Odrą od 13 VI 1702 posiadającego kupieckie [[OBYWATELSTWO MIEJSKIE | obywatelstwo Gdańska]] jako tzw. Bürger-Kind (dziecko gdańskich obywateli), prowizora (świeckiego zarządcy majątkiem) kościoła NMP, i poślubionej mu 30 V 1702 Anny Concordii (1 X 1679 – pochowana 13 XII 1742 w kościele NMP), córki lekarza Sigismunda Schultza. Brat Sigismunda (chrzest 19 VII 1709 – pochowany 6 VII 1768 w kościele NMP), Johanna Arnolda (chrzest 17 VIII 1710) i Dorothei Constantii (chrzest 22 IX 1715). Bratanek [[BURMISTRZOWIE MIAST GDAŃSKICH | burmistrza]] [[REYGER FRIEDRICH, burmistrz Gdańska | Friedricha Reygera]]. <br/><br/> | ||
W kwietniu 1720 zapisany został do przedostatniej klasy (secundy) [[GIMNAZJUM AKADEMICKIE | Gimnazjum Akademickiego]], 1722–1726 studiował prawo na uniwersytecie w Halle, odwiedzał uniwersytety we Frankfurcie nad Odrą, Dreźnie, Lipsku, Getyndze i Marburgu. Odbył podróż edukacyjną po Holandii, Francji i Anglii. Po powrocie do Gdańska został zarządca [[KOŚCIÓŁ ZBAWICIELA (I) | kościoła Zbawiciela]] i [[SZPITAL ŚW. GERTRUDY | szpitala św. Gertrudy]]. Zrezygnował z funkcji w 1734; w 1735 odbył podróż geograficzno-przyrodniczą po Rzeczypospolitej. Osiadł w nabytej (wspólnie z bratem stryjecznym [[REYGER JOHANN GOTTFRIED, burmistrz Gdańska | Johannem Gottfriedem Reygerem]]) w 1780 posiadłości na Oruni (zob. [[PARK ORUŃSKI | Park Oruński]]), oddając się badaniom przyrodniczym i organizując tam naukowe spotkania gdańskich uczonych. Zajmował się również meteorologią, badaniami klimatu, astronomią (obserwacje prowadził w [[BRAMA ZIELONA | Bramie Zielonej]]), autor m.in. pracy o zmianach pogody w Gdańsku ''Die Beschaffenheit der Witterung in Danzig: vom Jahr 1722 bis 1769 beobachtet, nach ihren Veränderungen und Ursachen erwogen, und mit dem Wetter an andern Orten verglichen'' (zob. szerzej [[OBSERWACJE METEOROLOGICZNE I STACJE OBSERWACYJNE | obserwacje meteorologiczne i stacje obserwacyjne]]). <br/><br/> | W kwietniu 1720 zapisany został do przedostatniej klasy (secundy) [[GIMNAZJUM AKADEMICKIE | Gimnazjum Akademickiego]], 1722–1726 studiował prawo na uniwersytecie w Halle, odwiedzał uniwersytety we Frankfurcie nad Odrą, Dreźnie, Lipsku, Getyndze i Marburgu. Odbył podróż edukacyjną po Holandii, Francji i Anglii. Po powrocie do Gdańska został zarządca [[KOŚCIÓŁ ZBAWICIELA (I) | kościoła Zbawiciela]] i [[SZPITAL ŚW. GERTRUDY | szpitala św. Gertrudy]]. Zrezygnował z funkcji w 1734; w 1735 odbył podróż geograficzno-przyrodniczą po Rzeczypospolitej. Osiadł w nabytej (wspólnie z bratem stryjecznym [[REYGER JOHANN GOTTFRIED, burmistrz Gdańska | Johannem Gottfriedem Reygerem]]) w 1780 posiadłości na Oruni (zob. [[PARK ORUŃSKI | Park Oruński]]), oddając się badaniom przyrodniczym i organizując tam naukowe spotkania gdańskich uczonych. Zajmował się również meteorologią, badaniami klimatu, astronomią (obserwacje prowadził w [[BRAMA ZIELONA | Bramie Zielonej]]), autor m.in. pracy o zmianach pogody w Gdańsku ''Die Beschaffenheit der Witterung in Danzig: vom Jahr 1722 bis 1769 beobachtet, nach ihren Veränderungen und Ursachen erwogen, und mit dem Wetter an andern Orten verglichen'' (zob. szerzej [[OBSERWACJE METEOROLOGICZNE I STACJE OBSERWACYJNE | obserwacje meteorologiczne i stacje obserwacyjne]]). <br/><br/> | ||
| − | W 1743 współzałożyciel gdańskiego Towarzystwa Przyrodniczego, którego był sekretarzem, w 1753 i 1760 był jego dyrektorem i reorganizatorem (powołał do życia wydziały, grupujące osoby o podobnych zainteresowaniach, sam przewodził Wydziałowi Przyrodniczemu) i któremu testamentem zapisał 3000 guldenów. Autor wielu prac naukowych, zwłaszcza dotyczących flory okolic Gdańska, badał wpływ klimatu na rozwój roślin (zwłaszcza kwitnienia), pierwszy badacz, który na terenie Rzeczypospolitej stosował systematykę Linneusza. Autor m.in. ''Tentamen florae Gedanensis'' (1764–1766), ''Die um Danzig wild wachsenden Pflanzen'' (1768). Wydał m.in. ponownie, ulepszoną i poszerzoną, pracę [[KLEIN JACOB THEODOR, prawnik, przyrodnik | Jacoba Theodora Kleina]] o ptakach (''Jacob Theodor Klein ... Verbesserte und vollständigere Historie der Vögel, herausgegeben von Gottfried Reyger...'', 1760). Pośmiertnie chwalił jego badania [[BLECH EPHRAIM PHILIPP WILHELM, lekarz | Ephraim Philipp Blech]] (''Lobrede auf G. Reyger''). Zbierał obrazy starych mistrzów niemieckich, zlicytowane po jego śmierci. Testamentem ustanowił fundację na rzecz nauki. Rodziny nie założył. Pochowany w kościele NMP w rodzinnym grobie pod płytą nr 106. | + | W 1743 współzałożyciel gdańskiego Towarzystwa Przyrodniczego, którego był sekretarzem, w 1753 i 1760 był jego dyrektorem i reorganizatorem (powołał do życia wydziały, grupujące osoby o podobnych zainteresowaniach, sam przewodził Wydziałowi Przyrodniczemu) i któremu testamentem zapisał 3000 guldenów. Autor wielu prac naukowych, zwłaszcza dotyczących flory okolic Gdańska, badał wpływ klimatu na rozwój roślin (zwłaszcza kwitnienia), pierwszy badacz, który na terenie Rzeczypospolitej stosował systematykę Linneusza. Autor m.in. ''Tentamen florae Gedanensis'' (1764–1766), ''Die um Danzig wild wachsenden Pflanzen'' (1768). Wydał m.in. ponownie, ulepszoną i poszerzoną, pracę [[KLEIN JACOB THEODOR, prawnik, przyrodnik | Jacoba Theodora Kleina]] o ptakach (''Jacob Theodor Klein ... Verbesserte und vollständigere Historie der Vögel, herausgegeben von Gottfried Reyger...'', 1760). Pośmiertnie chwalił jego badania [[BLECH EPHRAIM PHILIPP WILHELM, lekarz | Ephraim Philipp Blech]] (''Lobrede auf G. Reyger''). Zbierał obrazy starych mistrzów niemieckich, zlicytowane po jego śmierci. Testamentem ustanowił fundację na rzecz nauki. Rodziny nie założył. Pochowany w kościele NMP w rodzinnym grobie pod płytą nr 106. Na nadzwyczajnym posiedzeniu Towarzystwa Przyrodniczego 2 IV 1789, poświęcionym jego pamięci, pochwałę zmarłego wygłosił [[BLECH EPHRAIM PHILIPP WILHELM, lekarz | Ephraim Philipp Blech]]. {{author: BŚ}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]]<br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/> <br/><br/> |
'''Bibliografia''':<br/> | '''Bibliografia''':<br/> | ||
''Księga przyjęć do prawa miejskiego w Gdańsku 1536–1814'', wyd. Andrzej Groth, Ewa Łączyńska-Bartoszek, Dariusz Kaczor, Gdańsk 2019, t. VI, s. 405.<br/> | ''Księga przyjęć do prawa miejskiego w Gdańsku 1536–1814'', wyd. Andrzej Groth, Ewa Łączyńska-Bartoszek, Dariusz Kaczor, Gdańsk 2019, t. VI, s. 405.<br/> | ||
Wersja z 18:59, 15 lis 2024
GOTTFRIED REYGER (Reiger, Reiher, Reyher) (4 XI 1704 Gdańsk – 29 X 1788 Gdańsk), botanik, astronom, dyrektor gdańskiego Towarzystwa Przyrodniczego. Wnuk Gottfrieda Reygera, syn kupca Gottfrieda (około 1675 Gdańsk – pochowany 27 II 1744 w kościele Najświętszej Marii Panny (NMP)), po studiach we Frankfurcie nad Odrą od 13 VI 1702 posiadającego kupieckie obywatelstwo Gdańska jako tzw. Bürger-Kind (dziecko gdańskich obywateli), prowizora (świeckiego zarządcy majątkiem) kościoła NMP, i poślubionej mu 30 V 1702 Anny Concordii (1 X 1679 – pochowana 13 XII 1742 w kościele NMP), córki lekarza Sigismunda Schultza. Brat Sigismunda (chrzest 19 VII 1709 – pochowany 6 VII 1768 w kościele NMP), Johanna Arnolda (chrzest 17 VIII 1710) i Dorothei Constantii (chrzest 22 IX 1715). Bratanek burmistrza Friedricha Reygera.
W kwietniu 1720 zapisany został do przedostatniej klasy (secundy) Gimnazjum Akademickiego, 1722–1726 studiował prawo na uniwersytecie w Halle, odwiedzał uniwersytety we Frankfurcie nad Odrą, Dreźnie, Lipsku, Getyndze i Marburgu. Odbył podróż edukacyjną po Holandii, Francji i Anglii. Po powrocie do Gdańska został zarządca kościoła Zbawiciela i szpitala św. Gertrudy. Zrezygnował z funkcji w 1734; w 1735 odbył podróż geograficzno-przyrodniczą po Rzeczypospolitej. Osiadł w nabytej (wspólnie z bratem stryjecznym Johannem Gottfriedem Reygerem) w 1780 posiadłości na Oruni (zob. Park Oruński), oddając się badaniom przyrodniczym i organizując tam naukowe spotkania gdańskich uczonych. Zajmował się również meteorologią, badaniami klimatu, astronomią (obserwacje prowadził w Bramie Zielonej), autor m.in. pracy o zmianach pogody w Gdańsku Die Beschaffenheit der Witterung in Danzig: vom Jahr 1722 bis 1769 beobachtet, nach ihren Veränderungen und Ursachen erwogen, und mit dem Wetter an andern Orten verglichen (zob. szerzej obserwacje meteorologiczne i stacje obserwacyjne).
W 1743 współzałożyciel gdańskiego Towarzystwa Przyrodniczego, którego był sekretarzem, w 1753 i 1760 był jego dyrektorem i reorganizatorem (powołał do życia wydziały, grupujące osoby o podobnych zainteresowaniach, sam przewodził Wydziałowi Przyrodniczemu) i któremu testamentem zapisał 3000 guldenów. Autor wielu prac naukowych, zwłaszcza dotyczących flory okolic Gdańska, badał wpływ klimatu na rozwój roślin (zwłaszcza kwitnienia), pierwszy badacz, który na terenie Rzeczypospolitej stosował systematykę Linneusza. Autor m.in. Tentamen florae Gedanensis (1764–1766), Die um Danzig wild wachsenden Pflanzen (1768). Wydał m.in. ponownie, ulepszoną i poszerzoną, pracę Jacoba Theodora Kleina o ptakach (Jacob Theodor Klein ... Verbesserte und vollständigere Historie der Vögel, herausgegeben von Gottfried Reyger..., 1760). Pośmiertnie chwalił jego badania Ephraim Philipp Blech (Lobrede auf G. Reyger). Zbierał obrazy starych mistrzów niemieckich, zlicytowane po jego śmierci. Testamentem ustanowił fundację na rzecz nauki. Rodziny nie założył. Pochowany w kościele NMP w rodzinnym grobie pod płytą nr 106. Na nadzwyczajnym posiedzeniu Towarzystwa Przyrodniczego 2 IV 1789, poświęcionym jego pamięci, pochwałę zmarłego wygłosił Ephraim Philipp Blech.
Bibliografia:
Księga przyjęć do prawa miejskiego w Gdańsku 1536–1814, wyd. Andrzej Groth, Ewa Łączyńska-Bartoszek, Dariusz Kaczor, Gdańsk 2019, t. VI, s. 405.
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 303.
Przybylak Rajmund, Filipiak Janusz, Oliński Piotr, Obserwacje meteorologiczne Gottfrieda Reygera w Gdańsku w latach 1722–1769 i ich przydatność do badań zmian klimatu, „Przegląd Naukowy – Inżynieria i Kształtowanie Środowiska” nr 66, 2014.
Schumann Eduard, Geschichte der Naturforschenden Gesellschaft in Danzig 1743–1892, „Schriften der Naturforschenden Gesellschaft in Danzig”, NF, Bd. 8, Danzig 1893, nr 2, s. 81.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 1, 393.
