GRODDECK ALBRECHT, kupiec, armator

Wersja z 06:08, 27 wrz 2024

Albrecht Geoddeck, gmerk (znak własnościowy)

ALBRECHT GRODDECK (Grodek; 17 IV 1638 Warcz – 17 IV 1714 Gdańsk), kupiec, armator. Pochodził z rodziny ze Śląska Cieszyńskiego o polsko-czeskich korzeniach. Jego ojciec, Albrecht Groddeck I (1610 – 18 VIII 1675 Rąbielcz), uszedł z rodzicami (ojcem Stanisławem i matką Zofią) przed prześladowaniami religijnymi, osiadł wpierw w Szczecinie, od lat 30. XVII wieku dzierżawił młyn w Warczu koło Gdańska, w 1651 nabył posiadłości w Rąbielczu koło Pszczółek, gdzie objął wójtostwo i zajmował się piwowarstwem.

15 V 1662 uzyskał kupieckie obywatelstwo Gdańska. Zajmował się handlem morskim ( gdańska flota handlowa 1454–1793). W listopadzie 1671 należąca do niego bordyna zatonęła na redzie gdańskiego portu, w 1676 miał udział w statku „Die Olivie”, w 1677 w spółce z Joachimem Kometkem zlecił budowę statku „Der König von Pohlen” („Król Polski”), spółka działała do 1680. W latach 1683–1684 współwłaściciel statku „Johannes III. König von Pohlen besiger der Türcken befreyer der Wiener” („Jan III. król Polski zwycięzca Turków oswobodziciel Wiednia”; pojemność 200 łasztów), w 1683–1686 współwłaściciel statku „Der verguldete Stern” („Pozłacana gwiazda”; pojemność 80 łasztów).

W 1686 założył własną firmę armatorską, z czasem największą w ówczesnym Gdańsku. W 1689 nabył statek „Der Arthur Hoff von Danzig” i był wyłącznym właścicielem trzech statków o pojemności 240 łasztów (co stanowiło około 8,2% ogółu gdańskiej floty), największy rozkwit firmy przypadł na 1694, gdy dysponowała siedmioma statkami (ogólna pojemność około 1000 łasztów, czyli 9,7% ogółu floty gdańskiej). Nosiły one nazwy związane z Gdańskiem: „Das Wappen von Dantzig” („Herb Gdańska”), „Die Steinschleuse von Danzig” („Kamienna Śluza z Gdańska”; 1693 skaperowany w Zatoce Biskajskiej przez Francuzów), „Das Lange Thor von Dantzig” („Brama Długoulicznaa z Gdańska”), „Das Eisern Thor von Dantzig” („Brama Żelazna z Gdańska”), „Das Hohe Thor von Dantzig” („Brama Wysoka z Gdańska”), „Das Grüne Thor” („Zielona Brama”) czy „Die große Mühle von Dantzig” („Wielki Młyn z Gdańska”). Poniósł dotkliwe straty w czasie konfliktów w Europie Zachodniej w latach 90. XVII wieku (sprawy zajęcia jego statków przez kaprów francuskich doczekały się interwencji króla polskiego Jana III Sobieskiego w liście skierowanym do Wersalu). Jego statki (ze zbożem i drewnem) docierały głównie do Amsterdamu, ale także do Azji Mniejszej (Smyrna, Aleppo), wybrzeży Afryki i na Daleki Wschód. W 1705 cieśla Bartel Damnitz budował dla niego w Gdańsku statek „Die kleine Katze von Dantzig” („Mały kot z Gdańska”), w 1708 ten sam cieśla budował dla niego i synów Albrechta i Karla statek „Der Trap in der Ohra von Danzig” („Czuwający żuraw z gdańskiej Oruni”; 210 łasztów), w 1709 także ten sam dla tych samych statek „Der wachende Kranisch zur Ohra in Dantzig” („Budzący się żuraw z gdańskiej Oruni”; 230 łasztów).

Był właścicielem spichrzy przy obecnej ul. Chmielnej: Duży Groddeck i Mały Groddeck, posiadłości w Oruni, gdzie 18 III 1698 gościł króla polskiego Augusta II ( Park Oruński). W 1710 nabył na licytacji kamienicę przy Langgasse (ul. Długa 32).

Od 17 XI 1669 żonaty był z Barbarą (1 XII 1633 – pochowana 17 III 1701 w kościele NMP pod płytą nagrobną nr 45), córką kupca Konrada Ficke (Figk; ochrzczony 22 XI 1583 – pochowany 29 XI 1656 w kościele NMP), wdową po poślubionym 7 XII 1654 w kościele NMP piwowarze, szwagrze Jana Heweliusza, Danielu Rebeschke (około 1617 – pochowany 1666 w kościele NMP). Rodzina Ficke w XV–XVI wieku posiadała w Gdańsku status rodziny patrycjuszowskiej, Groddeckowie przyjęli za własny herb mieszczański tej właśnie rodziny. Pozostawił czterech synów: 1/ Albrechta III (15 VIII 1670 – 9 II 1751 Gdańsk), kontynuującego działalność firmy (i ojca burmistrza Karla von Groddeck), 2/ Abrahama burmistrza, 3/ Karla (16 XII 1678 – 11 II 1745) (zob. Beniamin Groddeck) i 4/ Gabriela. Kamienicę przy Langgasse (ul. Długa 32) odziedziczyła córka 5/ Adalgunde (pochowana 5 V 1725 w kościele NMP w grobie nr 292 w wieku 23 lat) i wniosła mężowi Dickhoffowi (ur. 18 IX 1696).

Pochowany w kościele Najświętszej Marii Panny. BŚ






Bibliografia:
Groth Andrzej, Rozwój floty i żeglugi gdańskiej w latach 1660–1700, Gdańsk 1974.
Trzoska Jerzy, Z dziejów budownictwa okrętowego w Gdańsku – wykaz statków zbudowanych w pierwszej połowie XVIII w., „Nautologia”, t. 20, 1985, nr 1, tabela.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 2, 175; 5, 55.