GRODDECK BENIAMIN, profesor Gimnazjum Akademickiego
| < Poprzednie | Następne > |
BENIAMIN GRODDECK (Grodek) (27 IX 1720 Gdańsk – 5 VI 1776), profesor gdańskiego Gimnazjum Akademickiego. Wnuk Albrechta Groddecka (1638–1714), syn Karla (1678–1745) i poślubionej 24 X 1702 w Gdańsku Susanne Reginy Martens (25 I 1686 Gdańsk – 20 X 1744 Gdańsk). Brat kupca Abrahama (1713 – pochowany 15 V 1755 w kościele Najświętszej Marii Panny (MNP)), Emanuela, 7 V 1720 zapisanego do przedostatniej klasy Gimnazjum Akademickiego i Luisy (1715–1741), żony Johanna Rennera. Jego przyjście na świat uczcił specjalnym wierszowanym utworem gratulacyjnym dla ojca m.in. stryj Abraham, późniejszy burmistrz Gdańska.
18 III 1729 zapisany został do trzeciej klasy gdańskiego Gimnazjum Akademickiego, od 11 VII 1741 studiował logikę, metafizykę i język hebrajski na uniwersytecie w Lipsku, tamże 3 II 1744 uzyskał stopień magistra. 23 VI 1746 zapisał się jeszcze na uniwersytet w Wittenberdze, nauki uzupełniał w Amsterdamie i Lejdzie u Tyberiusza Hemsterhuisa (1685–1766), twórcy holenderskiej szkoły hellenistycznej, i zwłaszcza w tym drugim ośrodku u Albrechta Schultensa (1686–1750), hebraisty, gdzie zgłębił łacinę, grekę, język arabski i hebrajski.
Z końcem 1746 osiadł w Wittenberdze, gdzie otrzymał adiunkturę i wykładał język hebrajski. Opublikował m.in. swój wykład inauguracyjny w Wittenberdze o naturze dialektów stosowanych w językach hebrajskim i arabskim, gdzie m.in. uzasadniał konieczność prowadzenia badań nad językiem Biblii z wykorzystaniem języka arabskiego. Do Gdańska powrócił w 1748, do umierającego ojca, po powrocie do Wittenbergi po trzech miesiącach przyjął propozycję władz Gdańska objęcia profesury języków orientalnych w Gimnazjum Akademickim. Stanowisko objął 9 I 1749, co uczcił specjalną kantatą Johann Balthasar Freislich. Z ramienia Gimnazjum, od 1750 sprawował nadzór teologiczny nad gdańskimi szkołami prywatnymi, m.in. nad treścią wygłaszanych tam kazań i prowadzonej nauki religii. W Gimnazjum wykładał po łacinie, w 1758 zaangażowany był w uroczystości obchodów 200-lecia szkoły, 27 czerwca wygłosił publiczna mowę. Autor prac o językach orientalnych, pisał teksty okolicznościowe (drukowane w Gdańsku i Wittenberdze), m.in. mowy pogrzebowe z okazji pogrzebu rezydenta saskiego i komisarza królewskiego w Gdańsku, Konstantina von Unruh (Unrug) (1696 Międzychód – 1763 Gdańsk) czy lekarza Johanna Leonharda Weickhmanna (1764), posiadacz prywatnej biblioteki (3000 woluminów).
Po raz pierwszy zawarł, uczczone autorską odą, 9 III 1751 małżeństwo z córką pastora kościoła NMP Gottlieba Richtera, Marią Constantią (1726 – zmarła z dzieckiem w połogu 24 I 1753, pochowana 13 lutego przy ojcu), wdową po poślubionym 4 II 1744 w kościele NMP Christianie Hevelke (1711 Warszawa – 11 IX 1749 Gdańsk), z którym miała trójkę dzieci (tylko najstarszy, Christian Jakob (31 XII 1749 – 1770 Lipsk) przeżył wiek dziecięcy, zmarł w czasie studiów prawniczych w Lipsku). Po raz drugi, co także uczcił odą, żonaty był od 28 IV 1757 z Beatą Konstancią Ehler (ochrzczona 21 X 1731), córką z drugiego małżeństwa rajcy Balthasara Elerta, z którą miał najmniej trzech synów, w tym Balthasara Jacoba i Gottfrieda Ernsta. Najstarszy syn (ur. 1758) z chwilą narodzin doczekał się drukowanego wiersza (chwalącego głównie ojca) autorstwa późniejszego kaznodziei w Domu Dobroczynności i pastora w Koszwałach (Gottswalde) Abrahama Groddecka (syna wspomnianego wyżej Abrahama, bratanka Beniamina) i nic więcej o nim nie wiadomo. Po śmierci męża Beata Konstancia otrzymała z kasy wdowiej Gimnazjum Akademickiego 75 florenów należnego po nim kwartalnego wynagrodzenia i 200 florenów zasiłku.
Na jego uroczystości pogrzebowe 20 VI 1776 przygotowano specjalne zaproszenie dla rektora i profesorów Gimnazjum Akademickiego, wydrukowane przez Thomasa Johannesa Schreibera.
Bibliografia:
Album Academiae Vitebergensis, Bd. 9, s. 3v; www.deutsche-digitale-bibliothek.de.
Die jüngere Matrikiel der Universitädt Leipzig, Bd. 3, hrgb. v. Georg Erler, Leipzig 1909, s. 123.
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974,s. 313.
Kotarski Edmund, Gdańska poezja okolicznościowa XVIII wieku, Gdańsk 1997 (przez indeks).
Pszczółkowska Zofia Lidia, Groddeck Beniamin, w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. II, Gdańsk 1994, s. 114.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 5, 55.
