SAUTER FELIKS, wykładowca Politechniki Gdańskiej

Aktualna wersja na dzień 19:41, 4 lip 2024

FELIKS SAUTER (2 I 1905 Lublin – 24 II 1975 Gdańsk), inżynier mechanik, wykładowca Politechniki Gdańskiej (PG). Syn nauczyciela szkół średnich Tomasza (zm. 1944) i Zofii z domu Heinrich. Miał ośmiu braci: nauczyciela Jana, urzędnika bankowego Józefa, urzędnika zarządu miasta Eugeniusza, wojskowego Stefana, nauczyciela Aleksandra, nauczyciela Teodora oraz Jerzego i dwie siostry: Irenę po mężu Mundt i Marię po mężu Zwolińską. W lipcu 1920 jako harcerz 3. Lubelskiej Drużyny im. Romualda Traugutta brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej oraz w obronie Lublina w służbach pomocniczych 23. Lubelskiego Pułku Piechoty. W 1924 absolwent Szkoły Handlowej Zgromadzenia Kupców Miasta Lublina. W tym samym roku został studentem Wydziału Mechanicznego Technische Hochschule Danzig (THD), gdzie był działaczem Bratniej Pomocy i kierownikiem sekcji lekkoatletycznej w Akademickim Związku Sportowym (AZS). THD ukończył 23 XI 1937 jako dyplomowany inżynier mechanik. Kilkakrotnie przerywał studia (z powodów finansowych), pracując między innymi w Fabryce Maszyn i Narzędzi Rolniczych oraz Zakładach Kotlarsko-Mechanicznych w Lublinie, w Dyrekcji Kolei Państwowych w Gdańsku, gdyńskiej elektrowni i w stoczni remontowej w Górkach Zachodnich ( stocznia Danzig-Königliche Maschinenbauinspektion). W 1932 był prezesem Okręgowego Związku Bokserskiego AZS w Lublinie.

W 1937 pracował w Fabryce Traków i Maszyn do Drewna „Blumwe” w Bydgoszczy, w latach 1938–1944 na Wydziale Turbinowym w Zakładach Elektromechanicznych „Rohn-Zieliński” w Warszawie, licencyjnej firmie zakładów Brown-Boveri z Baden w Szwajcarii. W 1938 odbył półroczny staż w dziale badawczym i na stacjach prób turbin, kompresorów, pomp, kotłów systemu Velox i urządzeń chłodniczych. Od 1939 roku kierownik Wydziału Turbinowego firmy, podczas okupacji dodatkowo Wydziału Pomp do sierpnia 1944. Po upadku powstania warszawskiego kilka miesięcy pracował jako monter turbinowy w cukrowni Józefów w Błoniu pod Warszawą. W lutym 1945 powrócił do Zakładów Elektromechanicznych „Rohn-Zieliński”, od marca organizował jej filię w Łodzi. W latach 1945–1946 był także wykładowcą na Politechnice Łódzkiej.

W Gdańsku od 1 II 1946, do września był kierownikiem technicznym działu chłodniczego w Rzeźni Miejskiej. Od 1 X 1946 do 1975 pracował na PG (od 1970 jako emeryt), początkowo jako adiunkt i kierownik Laboratorium Maszynowego oraz siłowni cieplnej na Wydziale Mechanicznym. W 1949 otrzymał tytuł zastępcy profesora. Od stycznia 1949 organizator i kierownik Katedry Pomiarów, Badań Maszyn i Gospodarki Cieplnej oraz Zakładu Pomiarów i Badań Maszyn Cieplnych na Wydziale Mechanicznym (do 1956), Katedry Pomiarów Maszynowych na Wydziale Maszynowym (do 1965), Katedry i Zakładu Pomiarów Maszynowych na Wydziale Budowy Maszyn (do 1968). Założyciel i kierownik Laboratorium Maszynowego Zakładu Gospodarki Cieplnej, prowadził prace wdrożeniowe m.in. w Fabryce Zapałek w Gdańsku, w fabryce Zamech w Elblągu (maszyna parowa główna s/s „Sołdek”).

Jednocześnie w latach 1946–1950 pełnił funkcję inspektora nadzoru instalacji sanitarnych w Gdańskiej Dyrekcji Odbudowy, 1950–1969 był weryfikatorem i konsultantem do spraw wentylacji i centralnego ogrzewania Biura Projektów „Miastoprojekt” w Gdańsku. W latach 1957–1970 w P.P. „Polcargo” w Gdańsku i w Polskiej Izbie Handlu Zagranicznego w Warszawie był rzeczoznawcą kontroli produkcji eksportowej maszyn i urządzeń.

Prowadził badania urządzeń cieplnych oraz kierował badaniami prototypów maszyn parowych okrętowych, kotłów centralnego ogrzewania, nagrzewnic powietrznych. Autor projektów i remontów sieci centralnego ogrzewania, między innymi w Centralnej Szkole Rolniczej oraz Fabryce Maszyn i Turbin w Elblągu, w kilku budynkach w Gdańsku: Samopomocy Chłopskiej, Państwowych Nieruchomości Ziemskich, Domu Towarowym Gdańskiej Spółdzielni Spożywców. Prowadził też badania dotyczące klimatyzacji i wentylacji (zwłaszcza wysokociśnieniowej). Był projektantem systemu ogrzewania i wietrzenia hali sportowej ze sztucznym lodowiskiem (na 11 000 osób) w Łodzi, metody badań cieplnych siłowni okrętowych stosowanej w przemyśle stoczniowym przy badaniach prototypów i przy próbach zdawczo-odbiorczych statków seryjnych. Opracowane przez niego bilanse cieplne były podstawą do rewizji gospodarki cieplnej cukrowni w Malborku i Chełmży koło Torunia, Gdańskich Zakładów Tłuszczowych w Gdańsku i innych mniejszych zakładów.

Redaktor i współautor skryptu Pomiary i badania maszyn cieplnych (cz. 1: Kotły parowe i silniki cieplne, 1962), współautor (z Wiesławem Łukomskim) pracy Rys historyczny XV-lecia istnienia Oddziału Gdańskiego Polskiego Zrzeszenia Inżynierów i Techników Sanitarnych (1962).

Członek m.in. Związku Harcerstwa Polskiego (1920–1924), Gdańskiego Oddziału Polskiego Zrzeszenia Inżynierów i Techników Sanitarnych Naczelnej Organizacji Technicznej (w 1947 był współzałożycielem, do 1952 przewodniczącym), Związku Nauczycielstwa Polskiego. Odznaczony między innymi Złotym Krzyżem Zasługi, złotą odznaką honorową Polskiego Zrzeszenia Inżynierów i Techników Sanitarnych oraz złotą odznaką Akademickiego Związku Sportowego.

Był żonaty od 1936 z Moniką z domu Trocką (19 I 1913 – 9 X 1978 Gdańsk), miał dwóch synów: Mariana Bogdana (ur. 9 II 1938) i Witolda Feliksa (ur. 21 II 1943). Pochowany z żoną na cmentarzu Srebrzysko. WP







Bibliografia:
Księga pamiątkowa studentów Polaków Politechniki Gdańskiej w latach 1904–1939, red. Henryk Hadrian, Marian Rakowski, Roman Wieloch, Gdańsk 1993, s. 151.
Pionierzy Politechniki Gdańskiej, red. Zygmunt Paszota, Janusz Rachoń, Edmund Wittbrodt, Gdańsk 2005, s. 583.
Wydział Mechaniczny Politechniki Gdańskiej w latach 1945–2005, red. Adam Barylski, Gdańsk 2005, s. 252–253.