SCHLAUBITZ JOHANN GOTTFRIED, złotnik
| Linia 6: | Linia 6: | ||
[[File:GAIT LOGOTYP.jpg|thumb|'''Partner redakcji''']] | [[File:GAIT LOGOTYP.jpg|thumb|'''Partner redakcji''']] | ||
| − | '''JOHANN GOTTFRIED SCHLAUBITZ''' (29 V 1707 Gdańsk – jesień 1771 Gdańsk), złotnik. Syn [[SCHLAUBITZ NATHANIEL| Nathanaela Schlaubitza]] i Catheriny Elisabeth Holl. Naukę zawodu rozpoczął w warsztacie ojca, następnie najprawdopodobniej kształcił się w Augsburgu. W Gdańsku notowany ponownie od 1733. Pracę mistrzowską wykonał u swego szwagra [[JÖDE JOHANN, złotnik |Johanna Jödego]] w 1734. 18 lutego tegoż roku otrzymał [[OBYWATELSTWO MIEJSKIE| obywatelstwo miejskie Gdańska]]. W 1742 uzyskał od króla Augusta III przywilej zatrudniania nieograniczonej liczby czeladników, co było przyczyną konfliktów Schlaubitza z gdańskim [[CECHY, XIV–XVIII wiek| cechem]]. 3 I 1760 władze cechowe zgodziły się na zatrudnienie przez niego czterech czeladników. Funkcję kompana (podstarszego) cechu złotników pełnił w 1750 i 1754, starszego cechu – w 1751. <br/><br/> | + | '''JOHANN GOTTFRIED SCHLAUBITZ''' (29 V 1707 Gdańsk – jesień 1771 Gdańsk), złotnik. Syn [[SCHLAUBITZ NATHANIEL, złotnik| Nathanaela Schlaubitza]] i Catheriny Elisabeth Holl. Naukę zawodu rozpoczął w warsztacie ojca, następnie najprawdopodobniej kształcił się w Augsburgu. W Gdańsku notowany ponownie od 1733. Pracę mistrzowską wykonał u swego szwagra [[JÖDE JOHANN, złotnik |Johanna Jödego]] w 1734. 18 lutego tegoż roku otrzymał [[OBYWATELSTWO MIEJSKIE| obywatelstwo miejskie Gdańska]]. W 1742 uzyskał od króla Augusta III przywilej zatrudniania nieograniczonej liczby czeladników, co było przyczyną konfliktów Schlaubitza z gdańskim [[CECHY, XIV–XVIII wiek| cechem]]. 3 I 1760 władze cechowe zgodziły się na zatrudnienie przez niego czterech czeladników. Funkcję kompana (podstarszego) cechu złotników pełnił w 1750 i 1754, starszego cechu – w 1751. <br/><br/> |
| − | Nauki zakończone dyplomem pobierali u niego zapisany w 1735 Johann Gottlieb Reisman, Johann Köllner (1736), Johann Christian Bey (1742), Johann Conrad Jungmann (1742), Carl Gottlieb Zungen (1750), Johann Gottlieb Broosch (1752), Johann Emmanuel Warzewski (1760), Johann Jacob Eller (1766), Johann Martin Schmidt (1769) oraz zapisany w 1759 Johann Gottlieb Jantzen (zapewne tożsamy ze złotnikiem czynnym w Chojnicach w 1770). Jako czeladnicy pracowali w jego warsztacie miedzy innymi w latach 1757-1761 Johann Jacob Broom (Brum; 27 XII 1728 Kiel (Kilonia) – 8 VII 1801 Gdańsk), Johann Schwartz (Schwarz), Jacob Deinlein (30 XII 1734 – 30 VIII 1785), Conrad Daniel (Danielson) Lundgrenn (Lundgren, Longreen, Lungren, Longrün; ur. 1724 Karlskrona), [[HECKER CHRISTOPH| Christoph Hecker]], który wykonał u niego w 1751 roku także pracę mistrzowską. Księgi wpisowe cechu wymieniają także 12 uczniów, których w latach 1735–1769 przyjął na naukę. Został pochowany we własnym grobowcu w [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY| kościele Najświętszej Marii Panny w Gdańsku]].<br/><br/> | + | Nauki zakończone dyplomem pobierali u niego zapisany w 1735 Johann Gottlieb Reisman, Johann Köllner (1736), Johann Christian Bey (1742), Johann Conrad Jungmann (1742), Carl Gottlieb Zungen (1750), Johann Gottlieb Broosch (1752), Johann Emmanuel Warzewski (1760), Johann Jacob Eller (1766), Johann Martin Schmidt (1769) oraz zapisany w 1759 Johann Gottlieb Jantzen (zapewne tożsamy ze złotnikiem czynnym w Chojnicach w 1770). Jako czeladnicy pracowali w jego warsztacie miedzy innymi w latach 1757-1761 Johann Jacob Broom (Brum; 27 XII 1728 Kiel (Kilonia) – 8 VII 1801 Gdańsk), Johann Schwartz (Schwarz), Jacob Deinlein (30 XII 1734 – 30 VIII 1785), Conrad Daniel (Danielson) Lundgrenn (Lundgren, Longreen, Lungren, Longrün; ur. 1724 Karlskrona), [[HECKER CHRISTOPH, złotnik| Christoph Hecker]], który wykonał u niego w 1751 roku także pracę mistrzowską. Księgi wpisowe cechu wymieniają także 12 uczniów, których w latach 1735–1769 przyjął na naukę. Został pochowany we własnym grobowcu w [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY| kościele Najświętszej Marii Panny w Gdańsku]].<br/><br/> |
Zaliczany do grona najwybitniejszych złotników środkowoeuropejskich XVIII wieku. Prowadził jeden z największych w Gdańsku warsztatów złotniczych. Używał znaków warsztatowych z pełnym nazwiskiem SCHLAU/BITZ. Z jego dorobku zachowało się ponad dwieście dzieł o sporej różnorodności. Wykonywał proste, drobne sprzęty o oszczędnej dekoracji, na przykład świeczniki (Zamek Królewski na Wawelu, nr inw. 5967, 5968; Muzeum Narodowe w Warszawie, nr inw. SZM 2594, SZM 3215), liczne talerze i półmiski (Muzeum Okręgowe w Tarnowie, Muzeum Narodowe w Warszawie, Zamek Królewski na Wawelu, Zamek Królewski w Warszawie), cukiernice (Muzeum Regionalne w Szczecinku, nr inw. MRS AH-502), ale również imponujące, monumentalnych rozmiarów i bogato zdobione dzieła, jak para pięcioramiennych świeczników (Zamek Królewski na Wawelu, nr inw. 6691, 6692). Był wytwórcą zestawów toaletowych (na przykład unikatowa mydelniczka w [[MUZEUM NARODOWE| Muzeum Narodowym w Gdańsku]], nr inw. MNG/SD/960/Mt), serwisów do napojów (dzbanki do czekolady – Muzeum Narodowe w Warszawie, nr inw. SZM 10577; Landesmuseum Württemberg w Stuttgarcie, nr inw. G 63.115; dzbanek do herbaty – Germanisches Nationalmuseum w Norymberdze, nr. inw. HG 11.259), zastawy stołowej liczącej dziesiątki elementów. Wśród jego zleceniodawców, obok gdańskiej elity, znajdowali się przedstawiciele polskiej magnaterii i wysokiego duchowieństwa, na przykład Sanguszkowie ze Sławuty, Czapscy z Koniecpola, biskup żmudzki Antoni Tyszkiewicz, biskup warmiński Krzysztof Andrzej Szembek.<br/><br/> | Zaliczany do grona najwybitniejszych złotników środkowoeuropejskich XVIII wieku. Prowadził jeden z największych w Gdańsku warsztatów złotniczych. Używał znaków warsztatowych z pełnym nazwiskiem SCHLAU/BITZ. Z jego dorobku zachowało się ponad dwieście dzieł o sporej różnorodności. Wykonywał proste, drobne sprzęty o oszczędnej dekoracji, na przykład świeczniki (Zamek Królewski na Wawelu, nr inw. 5967, 5968; Muzeum Narodowe w Warszawie, nr inw. SZM 2594, SZM 3215), liczne talerze i półmiski (Muzeum Okręgowe w Tarnowie, Muzeum Narodowe w Warszawie, Zamek Królewski na Wawelu, Zamek Królewski w Warszawie), cukiernice (Muzeum Regionalne w Szczecinku, nr inw. MRS AH-502), ale również imponujące, monumentalnych rozmiarów i bogato zdobione dzieła, jak para pięcioramiennych świeczników (Zamek Królewski na Wawelu, nr inw. 6691, 6692). Był wytwórcą zestawów toaletowych (na przykład unikatowa mydelniczka w [[MUZEUM NARODOWE| Muzeum Narodowym w Gdańsku]], nr inw. MNG/SD/960/Mt), serwisów do napojów (dzbanki do czekolady – Muzeum Narodowe w Warszawie, nr inw. SZM 10577; Landesmuseum Württemberg w Stuttgarcie, nr inw. G 63.115; dzbanek do herbaty – Germanisches Nationalmuseum w Norymberdze, nr. inw. HG 11.259), zastawy stołowej liczącej dziesiątki elementów. Wśród jego zleceniodawców, obok gdańskiej elity, znajdowali się przedstawiciele polskiej magnaterii i wysokiego duchowieństwa, na przykład Sanguszkowie ze Sławuty, Czapscy z Koniecpola, biskup żmudzki Antoni Tyszkiewicz, biskup warmiński Krzysztof Andrzej Szembek.<br/><br/> | ||
Równie wiele wykonywał argenteriów sakralnych, zarówno protestanckich jak i katolickich: kielichy (na przykład kościoły [[KOŚCIÓŁ ŚW. MIKOŁAJA| św. Mikołaja]] i [[KOŚCIÓŁ ŚW. JÓZEFA (Stare Miasto)| św. Józefa]] w Gdańsku, Chmielno, Dłużec, Ciechocin, Kodeń, Krzostkowo, Krześlin, Leśno, Mogielnica, Pelplin, Puck, Zamarte), monstrancje (kościoły [[KOŚCIÓŁ ŚW. WOJCIECHA (Święty Wojciech)| św. Wojciecha]] i św. Józefa w Gdańsku, Olsztyn, Bartąg, Bydgoszcz, Czarne, Człuchów, Drzycim, Gniew, Godziszewo, Jastrowie, Kielno, Koniecpol, Śliwice, Tczew, Wiele, Wejherowo, Germanisches Nationalmuseum w Norymberdze), relikwiarze (Mława, Płock, Rożyny, Skrzeszew, Wejherowo, Waliszewo), krzyże (Chełmno, Pieniężno, Wilno), kadzielnice, łódki na kadzidło (Obory, Zamarte, Żarnowiec, Muzeum Narodowe w Gdańsku, nr inw. MNG/SD/138/Mt.), aplikacje na obrazy (Radzyń Chełmiński, Żarnowiec, Muzeum Narodowe w Gdańsku, nr inw. MNG/DS./210/Mt), plakiety wotywne (Chełmno, Śliwice, Wysoka, Żarnowiec). Jest autorem monumentalnych garniturów ołtarzowych w kościele Bernardynów w Leżajsku (wraz z tabernakulum), ufundowanych przez hetmana wielkiego koronnego Józefa Potockiego, oraz w katedrze we Fromborku, fundacji biskupa Adama Stanisława Grabowskiego (wykonał też wiele innych przedmiotów dla tej świątyni: kielichy, cyborium, ampułki mszalne, naczynie na oleje święte, krzyż procesyjny, kadzielnicę, lampę wieczną, misę i dzban do lawabo, pastorały).<br/><br/> | Równie wiele wykonywał argenteriów sakralnych, zarówno protestanckich jak i katolickich: kielichy (na przykład kościoły [[KOŚCIÓŁ ŚW. MIKOŁAJA| św. Mikołaja]] i [[KOŚCIÓŁ ŚW. JÓZEFA (Stare Miasto)| św. Józefa]] w Gdańsku, Chmielno, Dłużec, Ciechocin, Kodeń, Krzostkowo, Krześlin, Leśno, Mogielnica, Pelplin, Puck, Zamarte), monstrancje (kościoły [[KOŚCIÓŁ ŚW. WOJCIECHA (Święty Wojciech)| św. Wojciecha]] i św. Józefa w Gdańsku, Olsztyn, Bartąg, Bydgoszcz, Czarne, Człuchów, Drzycim, Gniew, Godziszewo, Jastrowie, Kielno, Koniecpol, Śliwice, Tczew, Wiele, Wejherowo, Germanisches Nationalmuseum w Norymberdze), relikwiarze (Mława, Płock, Rożyny, Skrzeszew, Wejherowo, Waliszewo), krzyże (Chełmno, Pieniężno, Wilno), kadzielnice, łódki na kadzidło (Obory, Zamarte, Żarnowiec, Muzeum Narodowe w Gdańsku, nr inw. MNG/SD/138/Mt.), aplikacje na obrazy (Radzyń Chełmiński, Żarnowiec, Muzeum Narodowe w Gdańsku, nr inw. MNG/DS./210/Mt), plakiety wotywne (Chełmno, Śliwice, Wysoka, Żarnowiec). Jest autorem monumentalnych garniturów ołtarzowych w kościele Bernardynów w Leżajsku (wraz z tabernakulum), ufundowanych przez hetmana wielkiego koronnego Józefa Potockiego, oraz w katedrze we Fromborku, fundacji biskupa Adama Stanisława Grabowskiego (wykonał też wiele innych przedmiotów dla tej świątyni: kielichy, cyborium, ampułki mszalne, naczynie na oleje święte, krzyż procesyjny, kadzielnicę, lampę wieczną, misę i dzban do lawabo, pastorały).<br/><br/> | ||
Wersja z 13:52, 22 gru 2022
JOHANN GOTTFRIED SCHLAUBITZ (29 V 1707 Gdańsk – jesień 1771 Gdańsk), złotnik. Syn Nathanaela Schlaubitza i Catheriny Elisabeth Holl. Naukę zawodu rozpoczął w warsztacie ojca, następnie najprawdopodobniej kształcił się w Augsburgu. W Gdańsku notowany ponownie od 1733. Pracę mistrzowską wykonał u swego szwagra Johanna Jödego w 1734. 18 lutego tegoż roku otrzymał obywatelstwo miejskie Gdańska. W 1742 uzyskał od króla Augusta III przywilej zatrudniania nieograniczonej liczby czeladników, co było przyczyną konfliktów Schlaubitza z gdańskim cechem. 3 I 1760 władze cechowe zgodziły się na zatrudnienie przez niego czterech czeladników. Funkcję kompana (podstarszego) cechu złotników pełnił w 1750 i 1754, starszego cechu – w 1751.
Nauki zakończone dyplomem pobierali u niego zapisany w 1735 Johann Gottlieb Reisman, Johann Köllner (1736), Johann Christian Bey (1742), Johann Conrad Jungmann (1742), Carl Gottlieb Zungen (1750), Johann Gottlieb Broosch (1752), Johann Emmanuel Warzewski (1760), Johann Jacob Eller (1766), Johann Martin Schmidt (1769) oraz zapisany w 1759 Johann Gottlieb Jantzen (zapewne tożsamy ze złotnikiem czynnym w Chojnicach w 1770). Jako czeladnicy pracowali w jego warsztacie miedzy innymi w latach 1757-1761 Johann Jacob Broom (Brum; 27 XII 1728 Kiel (Kilonia) – 8 VII 1801 Gdańsk), Johann Schwartz (Schwarz), Jacob Deinlein (30 XII 1734 – 30 VIII 1785), Conrad Daniel (Danielson) Lundgrenn (Lundgren, Longreen, Lungren, Longrün; ur. 1724 Karlskrona), Christoph Hecker, który wykonał u niego w 1751 roku także pracę mistrzowską. Księgi wpisowe cechu wymieniają także 12 uczniów, których w latach 1735–1769 przyjął na naukę. Został pochowany we własnym grobowcu w kościele Najświętszej Marii Panny w Gdańsku.
Zaliczany do grona najwybitniejszych złotników środkowoeuropejskich XVIII wieku. Prowadził jeden z największych w Gdańsku warsztatów złotniczych. Używał znaków warsztatowych z pełnym nazwiskiem SCHLAU/BITZ. Z jego dorobku zachowało się ponad dwieście dzieł o sporej różnorodności. Wykonywał proste, drobne sprzęty o oszczędnej dekoracji, na przykład świeczniki (Zamek Królewski na Wawelu, nr inw. 5967, 5968; Muzeum Narodowe w Warszawie, nr inw. SZM 2594, SZM 3215), liczne talerze i półmiski (Muzeum Okręgowe w Tarnowie, Muzeum Narodowe w Warszawie, Zamek Królewski na Wawelu, Zamek Królewski w Warszawie), cukiernice (Muzeum Regionalne w Szczecinku, nr inw. MRS AH-502), ale również imponujące, monumentalnych rozmiarów i bogato zdobione dzieła, jak para pięcioramiennych świeczników (Zamek Królewski na Wawelu, nr inw. 6691, 6692). Był wytwórcą zestawów toaletowych (na przykład unikatowa mydelniczka w Muzeum Narodowym w Gdańsku, nr inw. MNG/SD/960/Mt), serwisów do napojów (dzbanki do czekolady – Muzeum Narodowe w Warszawie, nr inw. SZM 10577; Landesmuseum Württemberg w Stuttgarcie, nr inw. G 63.115; dzbanek do herbaty – Germanisches Nationalmuseum w Norymberdze, nr. inw. HG 11.259), zastawy stołowej liczącej dziesiątki elementów. Wśród jego zleceniodawców, obok gdańskiej elity, znajdowali się przedstawiciele polskiej magnaterii i wysokiego duchowieństwa, na przykład Sanguszkowie ze Sławuty, Czapscy z Koniecpola, biskup żmudzki Antoni Tyszkiewicz, biskup warmiński Krzysztof Andrzej Szembek.
Równie wiele wykonywał argenteriów sakralnych, zarówno protestanckich jak i katolickich: kielichy (na przykład kościoły św. Mikołaja i św. Józefa w Gdańsku, Chmielno, Dłużec, Ciechocin, Kodeń, Krzostkowo, Krześlin, Leśno, Mogielnica, Pelplin, Puck, Zamarte), monstrancje (kościoły św. Wojciecha i św. Józefa w Gdańsku, Olsztyn, Bartąg, Bydgoszcz, Czarne, Człuchów, Drzycim, Gniew, Godziszewo, Jastrowie, Kielno, Koniecpol, Śliwice, Tczew, Wiele, Wejherowo, Germanisches Nationalmuseum w Norymberdze), relikwiarze (Mława, Płock, Rożyny, Skrzeszew, Wejherowo, Waliszewo), krzyże (Chełmno, Pieniężno, Wilno), kadzielnice, łódki na kadzidło (Obory, Zamarte, Żarnowiec, Muzeum Narodowe w Gdańsku, nr inw. MNG/SD/138/Mt.), aplikacje na obrazy (Radzyń Chełmiński, Żarnowiec, Muzeum Narodowe w Gdańsku, nr inw. MNG/DS./210/Mt), plakiety wotywne (Chełmno, Śliwice, Wysoka, Żarnowiec). Jest autorem monumentalnych garniturów ołtarzowych w kościele Bernardynów w Leżajsku (wraz z tabernakulum), ufundowanych przez hetmana wielkiego koronnego Józefa Potockiego, oraz w katedrze we Fromborku, fundacji biskupa Adama Stanisława Grabowskiego (wykonał też wiele innych przedmiotów dla tej świątyni: kielichy, cyborium, ampułki mszalne, naczynie na oleje święte, krzyż procesyjny, kadzielnicę, lampę wieczną, misę i dzban do lawabo, pastorały).
Początkowe prace – w stylu regencji – są raczej zachowawcze. Dzieła późniejsze, rokokowe, zostały oparte na modnych, aktualnych wzorach francuskich, na przykład projektach paryskiego rzeźbiarza i złotnika Juste’a-Aurèle’a Meissonniera, twórczo przetworzonych dzięki inwencji i talentowi. Cechuje je mistrzostwo kompozycji oraz bezbłędne opanowanie techniki odlewu i cyzelunku.
W zbiorach Westpreußisches Landesmuseum Münster-Wolbeck znajduje się jego portret z 1771, pędzla Jacoba Wessla, wcześniej prezentowany na wystawie w Gdańsku w 1855 wśród zbiorów mieszkającej tu księżnej Marii Hohenzollern-Hechingen.
Od 24 IV 1735 był żonaty z Krystyną Blandyną z Güntzów; małżeństwo było bezdzietne.
Zob. też złotnictwo.
