CHRZANOWSKI BOGDAN, profesor Uniwersytetu Gdańskiego

Aktualna wersja na dzień 13:56, 23 mar 2024

Bogdan Chrzanowski

BOGDAN CHRZANOWSKI (ur. 3 XI 1950 Gdynia), historyk, profesor Uniwersytetu Gdańskiego (UG). Syn Stefana (14 X 1916 – 1 II 2001 Gdynia), absolwenta Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, podporucznika Armii Krajowej (pseudonim „Set”), pracownika Morskiej Centrali Zaopatrzenia, i Barbary z domu Kruszewskiej (27 IX 1923 – 8 XII 2010 Sopot), sanitariuszki w powstaniu warszawskim w zgrupowaniu „Żywiciel” (pseudonim „Małgosia”), podporucznika AK, pracownicy Biblioteki Gdańskiej PAN. Brat Teresy Gajewskiej (ur. 17 VII 1946) i Aleksandry Chrzanowskiej (ur. 2 V 1948).

W 1964 absolwent Szkoły Podstawowej nr 4 w Sopocie, w 1968 II Liceum Ogólnokształcącego w Sopocie, w 1973 Instytutu Historii UG. Od 1973 do chwili obecnej (2022) asystent, adiunkt, kustosz, starszy kustosz i kustosz dyplomowany w Muzeum Stutthof w Sztutowie – Oddział Gdańsk (od 1979 Oddział Sopot), w latach 1979–1991 kierownik Działu Naukowego. Od 1979 doktor (przewód na UG, promotor: prof. Bogusław Drewniak), od 1999 doktor habilitowany (przewód na Wydziale Nauk Historycznych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu).

W latach 2002–2006 profesor nadzwyczajny (uczelniany) na Wydziale Politologii i Dziennikarstwa w Gdańskiej Wyższej Szkole Humanistycznej, od 2004 do 2006 prodziekan tego Wydziału. W latach 2004–2013 profesor nadzwyczajny (uczelniany) w Zakładzie Politologii Wydziału Społeczno-Gospodarczego w Pomorskiej Szkole Wyższej w Starogardzie Gdańskim. Jednocześnie od 2005 profesor nadzwyczajny (uczelniany) w Instytucie Politologii Wydziału Nauk Społecznych UG, od 2013 profesor tytularny: w latach 2005–2013 zastępca kierownika Studiów Doktoranckich w zakresie Pedagogiki i Nauk o Polityce UG, w 2008–2016 prodziekan Wydziału Nauk Społecznych do spraw nauki i studiów niestacjonarnych. W 2011–2016 przewodniczący Komisji UG do spraw oceny wniosków o dofinansowanie projektu badawczego młodych naukowców i uczestników studiów doktoranckich, 2014–2016 wiceprzewodniczący Międzyinstytutowego Zespołu do spraw Oceny Parametrycznej Jednostki Wydziału Nauk Społecznych UG, członek komisji do spraw opracowania zasad ochrony własności intelektualnej, komisji do spraw opracowania statutu UG.

W latach 1980–1981 wiceprzewodniczący Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” w Muzeum Stutthof oraz delegat na plena Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego w Gdańsku, członek sekcji pracowników kultury NSZZ „Solidarność” i struktur tworzącej się sopockiej „Solidarności”. W latach 1980–1998 członek Okręgowej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Gdańsku (dawna Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich). Od 1987 członek Rady Naukowej Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej w Toruniu (od 1990 Fundacja „Archiwum Pomorskie Armii Krajowej”). Od 2006 członek Komitetu Redakcyjnego Biblioteki Fundacji „Archiwum Pomorskie AK” w Toruniu, od 2013 przewodniczący Komitetu Wydawniczego Komitetu Redakcyjnego Rady Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej w Toruniu. Od 1989 członek Wojewódzkiego Komitetu Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w Gdańsku, od 2006 Polskiego Towarzystwa Nauk Politycznych. W latach 2006–2012 przewodniczący Rady Naukowej Klubu Historycznego Gen. Stefana Roweckiego-Grota Oddział Trójmiasto. W 2008–2012 sekretarz (dyrektor) Rady Naukowej Instytutu Bałtyckiego w Gdańsku. Od 2009 członek honorowy Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. W latach 2010–2016 przewodniczący Rady Powierniczej (do 2012 Rady Muzeum) Muzeum II Wojny Światowej, w 2016–2021 członek Rady Programowej Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL, od 2016 Międzynarodowej Rady Naukowej Instytutu Orientu Narodowego Centrum Kultury Tatarów Rzeczypospolitej Polskiej im. Leona Mirzy Kryczyńskiego.

Badacz głównie czasów II wojny światowej i okresu bezpośrednio po jej zakończeniu: dziejów okupacyjnych Pomorza, w tym zagadnienia eksterminacji bezpośredniej, polityki germanizacyjnej, wysiedleń, obozu Stutthof, Polski Podziemnej, represji gestapo, sowieckiego NKWD i Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego wobec żołnierzy Polski Podziemnej. Autor m.in. monografii Konspiracja Rządu RP na Pomorzu w latach 1939–1945 (Gdańsk 1992); Związek Jaszczurczy i Narodowe Siły Zbrojne na Pomorzu w latach 1939-1947. Nieznane karty pomorskiej konspiracji (Toruń 1997); „Miecz i Pług” (Zjednoczone Organizacje Ruchu „Miecz i Pług”) na Pomorzu w latach okupacji niemieckiej (Toruń 1997); Delegatura Rządu RP na Kraj na Pomorzu. Nieznane karty z Frontu Walki cywilnej podczas okupacji niemieckiej i po jej zakończeniu (Toruń 2011). Współautor monografii Wydział Marynarki Wojennej „Alfa” Komendy Głównej Armii Krajowej (Toruń 2001, z Andrzejem Gąsiorowskim); Polska Podziemna na Pomorzu w latach 1939–1945 (Gdańsk 2005, z Andrzejem Gąsiorowskim i Krzysztofem Steyerem).

Członek rad programowych i kolegiów redakcyjnych czasopism naukowych: „Cywilizacja i Polityka” (od 2008), „Komunikaty Instytutu Bałtyckiego” (2009– 2020), „Gdańskie Studia Międzynarodowe” (od 2010), „Biuletyn Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej” (od 2013), „Stutthof. Zeszyty Muzeum” (od 2016), „Archiwum Kryminologii” (od 2021). W latach 2014–2016 członek Komitetu Wydawniczego Muzeum II Wojny Światowej.

Popularyzator historii. Od 1975 prowadzi wykłady dla przewodników, organizowane przez gdański Oddział PTTK i Muzeum Stutthof, z zakresu najnowszej historii Pomorza ze szczególnym uwzględnieniem okresu międzywojennego, lat wojny i okupacji (w tym obozu Stutthof), Polski Podziemnej i Polskiego Państwa Podziemnego oraz lat powojennych, oraz lekcje muzealne dla nauczycieli i młodzieży szkół podstawowych i średnich organizowane przez Muzeum Stutthof, Muzeum Sopotu, Muzeum Miasta Gdyni oraz licea ogólnokształcące w Trójmieście (między innymi Liceum Akademickie im. Ludzi Morza w Gdyni Redłowie). Prowadzi wykłady z historii Polski Podziemnej i Polskiego Państwa Podziemnego, głównie Armii Krajowej, w Klubie Historycznym Stowarzyszenia PAX w Gdańsku i Słupsku, Klubie Inteligencji Katolickiej (KIK) w Warszawie i Łodzi, Towarzystwie Kursów Naukowych (TKN) w Gdańsku, Światowym Związku Żołnierzy Armii Krajowej w Warszawie i Gdańsku, Klubie Historycznym „Grota”- Roweckiego w Warszawie, Łodzi i Gdańsku.

Odznaczony między innymi Srebrnym (2009) i Złotym Krzyżem Zasługi (2018), Medalem Komisji Edukacji Narodowej (2013) oraz Medalem Pamiątkowym Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce (1982), Srebrnym Medalem Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej (1982), odznaką Zasłużonego Działacza Kultury (1982), Złotą Odznaką „Za Opiekę Nad Zabytkami” (1987), Medalem „Pro Memoria” (2005), Odznaką Memoriału Generał Marii Wittek za współpracę w upamiętnieniu udziału żołnierzy–kobiet w walce o niepodległość Polski na wszystkich frontach II wojny światowej (2008), Medalem 100-lecia Muzeum Wdzydze, Medalem Instytutu Narodowego IPN (2010), Brązowym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2012), Złotym Medalem „200 lat Bitwy Narodów” (2014), Medalem „Pro Patria” (2019), Złotym Medalem za Długoletnią Służbę (2020), Medalem 50-lecia Uniwersytetu Gdańskiego (2021).

Żonaty był z Elżbietą z domu Kułak (11 I 1952 Gdańsk – 3 VII 2012 Gdynia), ojciec Małgorzaty (ur. 1 IV 1987), magister psychologii. SB