TEATR JEDYNKA

Aktualna wersja na dzień 09:34, 3 sty 2023

TEATR „JEDYNKA”, założony w 1972 przez Krzysztofa Babickiego w I Liceum Ogólnokształcącym w Gdańsku (stąd nazwa) jako teatr szkolny pod opieką nauczycielki polonistki, Wandy Szafran. Założyciel był w nim jednocześnie scenarzystą i reżyserem, w latach 1973–1975 wystawił: Śmierć Kopernika według własnego scenariusza, Odprawę posłów greckich Jana Kochanowskiego, Drugi pokój Zbigniewa Herberta, Personę według Ingmara Bergmana, To było w Krakowie – montaż poezji młodopolskiej, Małego księcia według Antoine᾿a de Saint-Exupéry᾿ego, Antygonę Sofoklesa i wielokrotnie nagradzany spektakl Baczyński, oparty na montażu tekstów poety. W 1973 Harcerski Teatr „Jedynka” (występował wówczas pod taką nazwą) spektaklem Śmierć Kopernika wygrał IX Wojewódzki Konkurs Teatrów Szkolnych o Nagrodę „Bursztynowej Maski”, w 1974 przedstawienie Antygona otrzymało nagrodę „Złotej Jodły” na II Harcerskim Festiwalu Kultury Młodzieży Szkolnej w Kielcach.

Po podjęciu studiów na Uniwersytecie Gdańskim Krzysztof Babicki przeniósł teatr, już pod nazwą Studencki Teatr „Jedynka”, w krąg kultury studenckiej do klubu „Wysepka” (1976). Część aktorów nadal była uczniami liceum, a Babicki wciąż głównym animatorem zespołu, jego kierownikiem (do 1979), scenarzystą oraz reżyserem wszystkich spektakli. Scenografem był Andrzej Basiński, zmieniali się autorzy muzyki. Wyrazisty Studencki Teatr „Jedynka” preferował nowe odczytanie trudnej literatury współczesnej – przygotowanego przez Krzysztofa Babickiego jeszcze w okresie liceum Upadku według Alberta Camusa (1976), Domku małego (1977) i Odejścia Głodomora według Tadeusza Różewicza (1978) z brawurowymi kreacjami ról rzeźników w wykonaniu Leszka Niedałtowskiego i jego brata Krzysztofa Niedałtowskiego, występującego ze specjalnym zezwoleniem biskupim alumna Gdańskiego Seminarium Duchownego. Spektakl wywołał wiele komentarzy na IV Krakowskich Reminiscencjach Teatralnych (9–13 IV 1978).

W Studenckim Teatrze „Jedynka” powstał zaangażowany i odważny teatralny tryptyk, złożony ze spektakli: Diagnoza (1979, powstała w dużym stopniu w oparciu o poezję Leszka Moczulskiego i prozę Tadeusza Konwickiego), Odzyskać przepłakane lata (1980, mocno osadzony w Małej Apokalipsie Konwickiego) oraz Powrót do raju (1981). Przedstawienia spotkały się z żywym przyjęciem między innymi wśród środowisk akademickich, Odzyskać przepłakane lata został „spektaklem roku”, zaś jego reżyser zdobył nagrodę dziennikarzy na IV Konfrontacjach Młodego Teatru, odbywających się w Chatce Żaka w Lublinie w kwietniu 1980. „Jedynka” zyskała miano teatru „ostrego sprzeciwu wobec rzeczywistości PRL”. Tuż przed stanem wojennym w 1981 zespół zorganizował festiwal Teatr studencki – robotnikom, na który jego dyrektor Leszek Niedałtowski zaprosił alternatywny Teatr Ósmego Dnia z Poznania oraz lubelskie teatry: Provisorium oraz Scenę Plastyczną KUL (Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego) Leszka Mądzika.

Teatr korzystał ze wsparcia środowiska akademickiego UG, na przedstawieniach bywał regularnie ówczesny rektor prof. Janusz Sokołowski, zaś szef Rady Uczelnianej SZSP Aleksander Kwaśniewski pomagał w negocjacjach z cenzurą. Teatr zakończył działalność po wprowadzeniu stanu wojennego. Oprócz już wspomnianych, w przedstawieniach teatralnych brali także udział między innymi Wojciech Bonisławski, Anna Gornostaj, Ewa Jendrzejewska, Jerzy Gudejko.

24 IV 2019 w gdańskim I LO odbył się premierowy spektakl Nowego Teatru „Jedynka”. 14 XI 2019, w ramach projektu „Teatralny Pasjans 2019”, realizowanego przez Gdański Teatr Szekspirowski, Nowy Teatr „Jedynka” wystawił Henryka V Szekspira w reżyserii wspierającej zespół teatroterapeutki i edukatorki teatralnej Mażki Wojciechowskiej, zaś dzień później ten sam spektakl został wyróżniony w XIV Przeglądzie Małych Form Teatralnych im. Adama Luterka, organizowanym przez Wejherowskie Centrum Kultury. JANSZ