SUCHARSKI HENRYK, komendant Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte, honorowy obywatel Gdańska

Aktualna wersja na dzień 16:10, 11 gru 2024

Henryk Sucharski (z lewej) w Szkole Podchorążych

Henryk Sucharski po awansie na porucznika, 1922

Kapitan Henryk Sucharski na ćwiczeniach Szkoły Podchorążych w Biedrusku, lipiec 1930

Kapitan Henryk Sucharski (pierwszy z prawej), powrót z ćwiczeń, 1930

Major Henryk Sucharski, maj 1939

Major Henryk Sucharski i generał major Friedrich-Georg Eberhardt w dniu kapitulacji Westerplatte, 7 IX 1939, zdjęcie propagandowe, po przebraniu dowódcy Westerplatte w mundur służbowy

Major Henryk Sucharski w dniu kapitulacji, 7 września 1939

Major Henryk Sucharski w Oflagu II B (w pierwszym rzędzie, po środku, piąty od prawej)

Portret ołówkowy majora Henryka Sucharskiego z Oflagu II D, autor nieznany, 1944

Major Henryk Sucharski w mundurze II Korpusu Polskiego, Rimini (Włochy), luty 1946

Pogrzeb majora Henryka Sucharskiego na Polskim Cmentarzu Wojskowym w Casamassima koło Bari

Uroczystości ekshumacji zwłok mjr Henryka Sucharskiego w Casamassima we Włoszech, 21 VIII 1971

HENRYK SUCHARSKI (12 XI 1898 Gręboszów, pow. Dąbrowa Tarnowska, woj. małopolskie – 30 VIII 1946 Neapol, Włochy), major Wojska Polskiego (WP), komendant Wojskowej Składnicy Tranzytowej (WST) na Westerplatte. Syn rolnika i szewca Stanisława Sucharskiego (1866–1935) i Agnieszki z domu Bojko (1868– 1941). Miał ośmioro rodzeństwa: Jana (ur. 1893), Franciszka (1895–1935), Katarzynę (ur. 1897), Ludwika (ur. 1901), Bronisława (1904–1939), Michała (ur. 1906), Romana (1909 –1951), Annę (ur. 1914), po mężu Bugajską.

W latach 1909–1917 uczęszczał do II Cesarsko-Królewskiego Gimnazjum w Tarnowie, gdzie 17 XI 1917 uzyskał świadectwo dojrzałości, tzw. matura wojenna. W czasie I wojny światowej, od 13 II 1917 do 1918, służył w armii austro-węgierskiej na froncie włoskim, ukończył szkołę dla oficerów rezerwy, na froncie do 4 XI 1918, po odtransportowaniu do kraju leczył się na malarię. Od 7 II 1919 w WP na froncie czeskim (Śląsk Cieszyński), pełnił służbę na linii demarkacyjnej, od 1920 brał udział w walkach z bolszewikami na froncie litewsko-białoruskim, ukraińskim i małopolskim, w odwrocie od Kijowa do Lwowa, w walkach z 1. Armią Konną Budionnego.

Od 1922 oficer zawodowy WP: podporucznik (14 I 1920), porucznik (3 V 1922), kapitan (19 III 1928), major (19 III 1938). W czasie kariery wojskowej służył w: 16. Pułku Piechoty (1919–1920), w Batalionie Szturmowym 6. Dywizji Piechoty (1920), 20. Pułku Piechoty Ziemi Krakowskiej (VI 1920 – 1928), Szkole Podchorążych Piechoty i Oficerskiej Szkole Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej (17 X 1928 – 1930), 35. Pułku Piechoty w Brześciu n. Bugiem (4 X 1930 – 1938), WST na Westerplatte (3 XII 1938 – 7 IX 1939), II Korpusie Polskim we Włoszech (1945–1946).

Ukończył specjalistyczne kursy wojskowe między innymi w Wojskowej Szkole Gazowej w Warszawie, narciarski w Zakopanem, Szkole Podchorążych w Warszawie, Centralnej Szkole Strzelniczej w Toruniu, Centrum Wyszkolenia Broni Pancernej w Biedrusku, Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie, XII Kurs Informacyjno-Wywiadowczy przy Oddziale II Sztabu Głównego WP, odbył praktykę w Samodzielnym Referacie „Niemcy” Oddziału II.

4 XI 1938 został mianowany komendantem WST na Westerplatte; stanowisko objął 3 XII 1938. Jako komendant WST rozpoczął prace fortyfikacyjne na przedpolach wartowni poprzez między innymi rozbudowę systemu umocnień ziemnych stanowisk strzeleckich – tzw. placówek, przygotowanie stanowisk ogniowych dla działa polowego, działek przeciwpancernych i moździerzy oraz podstaw pod stanowiska broni przeciwlotniczej, zapory przeciwczołgowej, wykonanie rowów dobiegowych, ułożenie pod ziemią kabla telefonicznego między wartowniami i placówkami, ustawienie monolitycznych płotów z tzw. siatki Ledóchowskiego i z drutu kolczastego oraz tzw. potykaczy i „wilczych dołów”; powiększono stan liczebny załogi i uzbrojenia, sprowadzono stałego lekarza załogi, wzmocniono środki bezpieczeństwa (ostrożności).

W dniach 1–7 IX 1939 dowodził obroną WST, 7 IX 1939 podjął decyzję o kapitulacji. W dniach 8–9 IX 1939 był przetrzymywany, wraz z innymi oficerami WST, w Central-Hotelu przy Pfefferstadt 79 (ul. Korzenna) w Gdańsku. Od 10 IX 1939 przebywał w niemieckich obozach jenieckich: Stalag I A Stablack (Stabławki, Dołgorukowo, Obwód kaliningradzki, Rosja), Riesenburg (Prabuty), Oflag IV A Hohnstein (Saksonia, Niemcy), Oflag II A Arnswalde (Choszczno), Oflag II D Gross-Born (Borne-Sulinowo), Oflag X C Lübeck (Lubeka, Niemcy), oswobodzony w maju 1945 przez armię brytyjską. Od stycznia 1946 w II Korpusie Polskim gen. Władysława Andersa we Włoszech, w 2. Brygadzie Strzelców Karpackich; najpierw w 3. Batalionie, a następnie dowódca 6. Batalionu.

Odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Virtuti Militari (1971, pośmiertnie), Srebrnym Krzyżem Orderu Wojennego Virtuti Militari (1921, za walki w latach 1918–1920), Krzyżem Walecznych, dwukrotnie (1922), Srebrnym Krzyżem Zasługi, Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918–1921, Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości, Odznaką Frontu Litewsko-Białoruskiego.

Zmarł w wojskowym szpitalu brytyjskim w Neapolu. Po uroczystościach pogrzebowych 31 VIII 1946 kolumna pogrzebowa, uformowana z 6. Batalionu Strzelców Karpackich, przejechała z Neapolu do Bari. 1 IX 1946 trumnę, w asyście wojskowej, złożono do grobu na Polskim Cmentarzu Wojskowym w Casamassima koło Bari (Włochy).

Wolę zmarłego, by zostać pochowanym w Polsce, przypomniał dziennikarz Tadeusz Jabłoński w 1969 na łamach „Głosu Wybrzeża”. Władze państwowe podchwyciły pomysł dopiero w 1971, chcąc choć trochę osłabić pamięć o wydarzeniach grudnia 1970. 21 VIII 1971 zwłoki ekshumowano, 27 tego miesiąca urnę z prochami przetransportowano do Warszawy samolotem PLL LOT, a następnie samolotem wojskowym do Gdańska. W asyście honorowej uczestniczył Edward Łuczyński, uczestnik obrony Westerplatte w 1939. 31 sierpnia urna została wystawiona w Dworze Artusa na widok publiczny, 1 września złożono ją na cmentarzu na Westerplatte, w niszy, przy płycie nagrobnej upamiętniającej 15 żołnierzy poległych w czasie obrony w 1939. Obok ustawiono rzeźbę nagrobną w postaci orła (w 1997 rzeźbę przekazano w depozyt do kościoła św. Jadwigi Śląskiej w Nowym Porcie) i graniastosłupa z informacjami o zmarłym, autorstwa rzeźbiarza Zygfryda Korpalskiego. Urnę, podczas składania na Westerplatte, udekorował minister obrony gen. Wojciech Jaruzelski przyznanym pośmiertnie Krzyżem Komandorskim Orderu Virtuti Militari. W związku z planami urządzenia nowego cmentarza na Westerplatte, 16 III 2021 prochy ekshumowano i złożono w podziemiach kościoła św. Brygidy, w tzw. Krypcie Czaszek. 4 XI 2022 prochy przewieziono i pochowano na nowym Cmentarzu Żołnierzy Wojska Polskiego na Westerplatte.

Od 30 VIII 1971 patron Trasy Sucharskiego. W latach 1964–1971 był patronem Szkoły Podstawowej nr 48 w Gdańsku-Wisłoujściu przy ul. Burtowej 1 (zlikwidowana w 1971). Imię HS w latach 1973–2001 nosiła Szkoła Podstawowa nr 72 w Gdańsku-Stogach (ul. Kłosowa 3, od 2017 SP 72 im. Obrońców Westerplatte). Z inicjatywy Zarządu Zakładowego Klubu Oficerów Rezerwy LOK przy Polskich Liniach Oceanicznych imię „Major Sucharski” nadano statkowi Polskich Linii Oceanicznych (PLO) – drobnicowiec, typ B 41, nośność 9300 TDW, podniesienie bandery 28 I 1974 (matka chrzestna Anna Sucharska-Bugajska), w służbie PLO do 1994 roku.

Pamiątki osobiste po Henryku Sucharskim, przekazane przez jego siostrę Annę Bugajską, są przechowywane w Bibliotece Gdańskiej Polskiej Akademii Nauk w Gdańsku i Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie. Niektóre rzeczy należące do niego można oglądać na ekspozycji w Wartowni Nr 1 na Westerplatte będącej oddziałem Muzeum Gdańska. Uchwałą nr LXI/806/98 Rady Miasta Gdańska z dnia 21 V 1998 otrzymał honorowe obywatelstwo Gdańska w zbiorowym nadaniu tego tytułu wszystkim obrońcom Westerplatte w 1939. SR

Bibliografia:
Drzycimski Andrzej, Major Henryk Sucharski, Wrocław 1990.
Drzycimski Andrzej, Losy westerplatczyków, „Przegląd Historyczno-Wojskowy”, R. XVIII (2016), nr 4 (258), s. 13–47.
Górnikiewicz-Kurowska Stanisława, Westerplatczycy. Losy Obrońców Wojskowej Składnicy Tranzytowej, Gdańsk 1999.
Nocny Waldemar, Stogi. Zapomniana „Wyspa”, Gdańsk 2006.
Tuliszka Jarosław, Westerplatte 1926–1939, Toruń 2011.
Witkowski Rafał, Westerplatte. Historia i dzień dzisiejszy, Gdańsk 1977.