MARSZALEC JANUSZ, historyk, muzealnik

Aktualna wersja na dzień 15:47, 2 kwi 2024

Janusz Marszalec

JANUSZ MARSZALEC (ur. 1 II 1968 Starogard Gdański), historyk, muzealnik, współtwórca Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. Syn inżyniera automatyka Jana (1936–2012) i nauczycielki Alicji (1938–2017). Absolwent Szkoły Podstawowej nr 7 i Liceum Ogólnokształcącego (późniejsze LO nr 1) w Starogardzie Gdańskim, w 1992 ukończył studia historyczne na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. W 1998 doktoryzował się na tej uczelni (promotor: prof. Tomasz Strzembosz).

Od 1992 pracował w Muzeum Diecezjalnym w Pelplinie, w latach 1993–1998 był nauczycielem w I i II Liceum Ogólnokształcącym w Starogardzie Gdańskim, współpracował z lokalną „Gazetą Kociewską”. W 1998 rozpoczął pracę w Generalnym Inspektoracie Celnym w Warszawie, do 2000 pracował w Regionalnym Inspektoracie Celnym w Gdańsku. Od 2001 pracownik Instytutu Pamięci Narodowej (IPN) w Gdańsku. Był twórcą i do odwołania w styczniu 2007 pierwszym naczelnikiem Oddziałowego Biura Edukacji Publicznej, następnie pracował w tym biurze na stanowisku głównego specjalisty. Od stycznia 2008 pracował w Biurze Edukacji Publicznej IPN w Warszawie.

Od września do października 2008 zatrudniony był jako doradca w gabinecie premiera Donalda Tuska, w zespole pracującym nad koncepcją utworzenia w Gdańsku Muzeum II Wojny Światowej. Od listopada 2008 wicedyrektor tego muzeum, do jego obowiązków należał m.in. nadzór nad inwestycją budowlaną. Odszedł ze stanowiska 6 IV 2017, po połączeniu Muzeum II Wojny Światowej z Muzeum Westerplatte i Wojny 1939, do czerwca 2017 pracownik działu naukowego tego muzeum. Od 2 XI 2017 zatrudniony w Muzeum Gdańska, od 2 XI 2019 zastępca dyrektora ds. rozwoju oddziałów. Od 2 IV 2024 ponownie wicedyrektor Muzeum II Wojny Światowej.

Jako współautor (wspólnie z prof. Pawłem Machcewiczem, dr hab. Piotrem Maciejem Majewskim i prof. Rafałem Wnukiem) scenariusza wystawy głównej Muzeum II Wojny Światowej, sprzeciwiał się – po połączeniu placówki z Muzeum Westerplatte i Wojny 1939 – zmianie jej przesłania. W 2018, wraz z pozostałymi autorami wystawy, wytoczył nowemu dyrektorowi tego Muzeum, Karolowi Nawrockiemu, proces o naruszenie praw autorskich w związku z wprowadzeniem kilkunastu zmian na wystawie głównej i wystąpił razem z innymi powodami z żądaniem przywrócenia jej pierwotnego stanu.

Specjalizuje się w badaniu dziejów podziemia antyniemieckiego w czasach II wojny światowej. Autor monografii Ochrona porządku i bezpieczeństwa publicznego w Powstaniu Warszawskim (1998), wyróżnionej Nagrodą Historyczną tygodnika „Polityka” (2000). Autor monografii Z dziejów bezpieki gdańskiej 1945-1956, publikował także prace na temat grudnia 1970 w Gdańsku i Gdyni i zbrojnego podziemia antykomunistycznego. Reżyser i scenarzysta filmów: Pamiętajcie Grudzień (2004, wspólnie z Iwoną Bartólewską) i Epitafium 169. Rzecz o Adamie Dedio (2007, wspólnie z Iwoną Bartólewską i Waldemarem Kowalskim).

Członek rad muzealnych Narodowego Muzeum Morskiego (do 2016) i Muzeum Stutthof w Sztutowie (do 2019). W latach 2018–2021 członek Pomorskiej Rady Kultury. Członek rady Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej, od 2020 redaktor naczelny „Biuletynu Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej”. Od 2007 do 2011 przewodniczący Klubu Historycznego im. Stefana Roweckiego „Grota” Trójmiasto, od 2016 prezes Stowarzyszenia Kwatera Armii Krajowej, społecznie działa też w Kole Gdańsk Światowego Związku Żołnierzy AK i Stowarzyszeniu im. Bolesława Srockiego. Odznaczony m.in. medalami „Pro Memoria”, „Pro Patria”, „Za upamiętnianie walk o Warszawę 1939–1945”, „Za Zasługi dla Światowego Związku Żołnierzy AK”. Laureat Nagrody Naukowej KLIO za wkład w badania historyczne ufundowanej przez Porozumienie Wydawców Książki Historycznej (2000) oraz Nagrody im. Jana Górskiego przyznawanej przez Towarzystwo Miłośników Historii w Warszawie.

Żonaty z Małgorzatą z domu Nowik, lekarką, specjalistką pediatrii i chorób zakaźnych, ojciec Adama i Tomasza. BŚ