BUDYNEK POCZTY
(wstawianie_ilustracji (29.07.2020)) |
|||
| (Nie pokazano 6 wersji utworzonych przez jednego użytkownika) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
| + | [[File: Poczta__Richard__Ballerstädt.jpg | thumb| Budynek poczty przy Langgasse 23 (ul. Długa) w latach 60. XIX wieku, fot. [[BALLERSTÄDT RICHARD ADALBERT, fotograf | Richard Adalbert Ballerstädt]]]] | ||
[[File:1_Rudolf_August_Rogorsch.jpg|thumb|Budynek (trzeci od prawej) Poczty Głównej przy Langgasse 22/23 (ul. Długa, lata 70. XIX wieku, fot. Rudolf August Rogorsch]] | [[File:1_Rudolf_August_Rogorsch.jpg|thumb|Budynek (trzeci od prawej) Poczty Głównej przy Langgasse 22/23 (ul. Długa, lata 70. XIX wieku, fot. Rudolf August Rogorsch]] | ||
[[File:Budynek Poczty Głównej przy ul. Długiej po przebudowie z lat 1880–1882.JPG|thumb|Budynek Poczty Głównej przy ul. Długiej po przebudowie <br/> z lat 1880–1882]] | [[File:Budynek Poczty Głównej przy ul. Długiej po przebudowie z lat 1880–1882.JPG|thumb|Budynek Poczty Głównej przy ul. Długiej po przebudowie <br/> z lat 1880–1882]] | ||
| Linia 7: | Linia 8: | ||
[[File:Wnętrze_poczty.jpg|thumb|Poczta Główna, sala główna, 2012]] | [[File:Wnętrze_poczty.jpg|thumb|Poczta Główna, sala główna, 2012]] | ||
| − | '''BUDYNEK POCZTY''', ul. Długa 22–25, obecnie w zachodniej części kwartału między tą ulicą a ul. Ogarną, przylegającej do ul. Pocztowej. Pierwszy budynek poczty powstał tu w latach 1831–1834, po przeniesieniu siedziby urzędu pocztowego z 3. Damm (ul. Grobla III 1; [[POCZTA | poczta]]). Zajął nabytą przez rząd pruski działkę narożną z Postgasse (ul. Pocztowa), podzieloną między | + | '''BUDYNEK POCZTY''', ul. Długa 22–25, obecnie w zachodniej części kwartału między tą ulicą a ul. Ogarną, przylegającej do ul. Pocztowej. Pierwszy budynek poczty powstał tu w latach 1831–1834, po przeniesieniu siedziby urzędu pocztowego z 3. Damm (ul. Grobla III 1; [[POCZTA | poczta]]). Zajął nabytą przez rząd pruski działkę narożną z Postgasse (ul. Pocztowa), podzieloną między dwóch właścicieli: w kamienicy od zachodu, od 1793 własność dyrektora pruskiej poczty królewskiej [[UHL TOBIAS CHRISTIAN, dyrektor urzędu pocztowego | Tobiasa Christiana Uhla]], mieszkał w chwili nabycia przez Pruskie Ministerstwo Skarbu m.in. pastor [[RÖSNER DANIEL FRIEDRICH, pastor | Daniel Friedrich Rösner]], kamienica od wschodu była własnością aptekarza Georga Friedricha Sadewassera (ojca [[SADEWASSER JACOB, aptekarz, radny | aptekarza i radnego Jacoba Sadewassera]]). Budynek (do którego należały i oficyny), otrzymał klasycystyczną, pięcioosiową i dwupiętrową fasadę.<br/><br/> |
| − | W | + | Zbyt mała powierzchnia spowodowała w końcu XIX wieku powiększenie obiektu o trzy następne kamienice (nr. 23–25). Zostały one rozebrane, na miejscu pięciu domów mieszczańskich w latach 1896–1899 powstał pod kierunkiem Karla Augusta Langhoffa nowy gmach. Składał się z trzech trójkondygnacyjnych brył. Od strony Langgasse (ul. Długa) budynek główny, w formie 4 skrzydeł dookoła głównej sali operacyjnej, oświetlonej przeszkloną kopułą. Mniejszy budynek zajął miejsce kamienic przy Hundegasse (ul. Ogarna) od numeru 114 do narożnika Postgasse. Między obiektami przy Langgasse i Hundegasse powstał łącznik, a po obu jego stronach dziedzińce.<br/><br/> |
| + | Poczta otrzymała dekoracje nawiązujące do manierystycznych gdańskich budowli z przełomu XVI i XVII wieku. Czerwona cegła murów została zestawiona z jasnym kamieniem, z którego wykonano obramienia okien, gzymsy, poziome pasy woluty i inne elementy. Narożne boniowania i szczyty ryzalitów przypominały nieco detale [[WIELKA ZBROJOWNIA | Wielkiej Zbrojowni]]. Pięć środkowych osi miało wysokie prostokątne okna, natomiast ryzality i boczne moduły otrzymały zróżnicowane otwory okienne. Niektóre z nich zamykały od góry odcinkowe łęki. Reprezentacyjna fasada od strony najważniejszej ulicy [[GŁÓWNE MIASTO | Głównego Miasta]] miała szerokość ponad 40 m, większą niż szerokość fasady ratusza, największego budynku przy tej ulicy. Składała się z siedmioosiowej, symetrycznej części centralnej flankowanej narożną wieżyczką i jednoosiowym modułem, za którym kryła się klatka schodowa. Środkowa część fasady miała dwie nieco wysunięte ryzality zwieńczone szczytami. Mniejszy szczyt akcentował znajdujący się pośrodku monumentalny portal. Rozczłonkowanie fasady i 3 szczyty w niewielkim tylko stopniu łagodziły wrażenie kontrastu między wielką bryłą poczty a kamienicami sąsiadującymi z nią w pierzei. <br/><br/> | ||
| + | W 1945 częściowo zniszczona. Odbudowa według projektu [[KADŁUBOWSKI LECH, architekt | Lecha Kadłubowskiego]], z powiększeniem na potrzeby poczty zespołu do numeru 25, dotyczyła m.in. fasady. Przetrwały jej zasadnicze podziały, istnieją ryzality z trójkątnymi szczytami, główne wejście nie zmieniło położenia. Lech Kadłubowski zachował wystrój skrajnej wschodniej części ściany, za którą znajduje się klatka schodowa. W większej części fasady dawne detale zostały zastąpione socrealistycznymi. Parter obłożono jasnymi kamiennymi płytami, przez co uzyskał charakter cokołu, skontrastowanego z czerwonym tynkiem wyższych pięter. Wszystkie kondygnacje rozczłonkowano wąskimi pilastrami. Pięć środkowych osi zwieńczyła balustradoattyka. Zniknęła narożna wieżyczka. Ujednolicono okna.<br/><br/> | ||
| + | Najważniejszą różnicą w kompozycji neomanierystycznej i socrealistycznej fasady poczty była rezygnacja z silnego zaakcentowania osi wejściowej. Powstał w niej o wiele skromniejszy portal. Działania te spowodowały, że nowa fasada nie jest naładowana dekoracjami jak dawna i wydaje się lepiej wpisywać w otoczenie, mimo rezygnacji z detali wprost nawiązujących do dawnej gdańskiej architektury. Od 1 IX 1979 mieści się tu Urząd Pocztowy Gdańsk 50 (zmiana nazwy nastąpiła w związku z uruchomieniem Urzędu Pocztowego nr 1 na obecnym pl. Obrońców Poczty Polskiej, w dawnym budynku historycznego Polskiego Urzędu Pocztowego nr 1 w [[WOLNE MIASTO GDAŃSK, 1920–1939 | II Wolnym Mieście Gdańsku]]). W latach 1995–1996 główna sala została przebudowana według projektu Andrzeja Sotkowskiego, nawiązującego do wyglądu z 1899. {{author: JASZ}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Przestrzeń miasta]] | ||
Aktualna wersja na dzień 06:49, 28 cze 2024
z lat 1880–1882
ul. Ogarnej
BUDYNEK POCZTY, ul. Długa 22–25, obecnie w zachodniej części kwartału między tą ulicą a ul. Ogarną, przylegającej do ul. Pocztowej. Pierwszy budynek poczty powstał tu w latach 1831–1834, po przeniesieniu siedziby urzędu pocztowego z 3. Damm (ul. Grobla III 1; poczta). Zajął nabytą przez rząd pruski działkę narożną z Postgasse (ul. Pocztowa), podzieloną między dwóch właścicieli: w kamienicy od zachodu, od 1793 własność dyrektora pruskiej poczty królewskiej Tobiasa Christiana Uhla, mieszkał w chwili nabycia przez Pruskie Ministerstwo Skarbu m.in. pastor Daniel Friedrich Rösner, kamienica od wschodu była własnością aptekarza Georga Friedricha Sadewassera (ojca aptekarza i radnego Jacoba Sadewassera). Budynek (do którego należały i oficyny), otrzymał klasycystyczną, pięcioosiową i dwupiętrową fasadę.
Zbyt mała powierzchnia spowodowała w końcu XIX wieku powiększenie obiektu o trzy następne kamienice (nr. 23–25). Zostały one rozebrane, na miejscu pięciu domów mieszczańskich w latach 1896–1899 powstał pod kierunkiem Karla Augusta Langhoffa nowy gmach. Składał się z trzech trójkondygnacyjnych brył. Od strony Langgasse (ul. Długa) budynek główny, w formie 4 skrzydeł dookoła głównej sali operacyjnej, oświetlonej przeszkloną kopułą. Mniejszy budynek zajął miejsce kamienic przy Hundegasse (ul. Ogarna) od numeru 114 do narożnika Postgasse. Między obiektami przy Langgasse i Hundegasse powstał łącznik, a po obu jego stronach dziedzińce.
Poczta otrzymała dekoracje nawiązujące do manierystycznych gdańskich budowli z przełomu XVI i XVII wieku. Czerwona cegła murów została zestawiona z jasnym kamieniem, z którego wykonano obramienia okien, gzymsy, poziome pasy woluty i inne elementy. Narożne boniowania i szczyty ryzalitów przypominały nieco detale Wielkiej Zbrojowni. Pięć środkowych osi miało wysokie prostokątne okna, natomiast ryzality i boczne moduły otrzymały zróżnicowane otwory okienne. Niektóre z nich zamykały od góry odcinkowe łęki. Reprezentacyjna fasada od strony najważniejszej ulicy Głównego Miasta miała szerokość ponad 40 m, większą niż szerokość fasady ratusza, największego budynku przy tej ulicy. Składała się z siedmioosiowej, symetrycznej części centralnej flankowanej narożną wieżyczką i jednoosiowym modułem, za którym kryła się klatka schodowa. Środkowa część fasady miała dwie nieco wysunięte ryzality zwieńczone szczytami. Mniejszy szczyt akcentował znajdujący się pośrodku monumentalny portal. Rozczłonkowanie fasady i 3 szczyty w niewielkim tylko stopniu łagodziły wrażenie kontrastu między wielką bryłą poczty a kamienicami sąsiadującymi z nią w pierzei.
W 1945 częściowo zniszczona. Odbudowa według projektu Lecha Kadłubowskiego, z powiększeniem na potrzeby poczty zespołu do numeru 25, dotyczyła m.in. fasady. Przetrwały jej zasadnicze podziały, istnieją ryzality z trójkątnymi szczytami, główne wejście nie zmieniło położenia. Lech Kadłubowski zachował wystrój skrajnej wschodniej części ściany, za którą znajduje się klatka schodowa. W większej części fasady dawne detale zostały zastąpione socrealistycznymi. Parter obłożono jasnymi kamiennymi płytami, przez co uzyskał charakter cokołu, skontrastowanego z czerwonym tynkiem wyższych pięter. Wszystkie kondygnacje rozczłonkowano wąskimi pilastrami. Pięć środkowych osi zwieńczyła balustradoattyka. Zniknęła narożna wieżyczka. Ujednolicono okna.
Najważniejszą różnicą w kompozycji neomanierystycznej i socrealistycznej fasady poczty była rezygnacja z silnego zaakcentowania osi wejściowej. Powstał w niej o wiele skromniejszy portal. Działania te spowodowały, że nowa fasada nie jest naładowana dekoracjami jak dawna i wydaje się lepiej wpisywać w otoczenie, mimo rezygnacji z detali wprost nawiązujących do dawnej gdańskiej architektury. Od 1 IX 1979 mieści się tu Urząd Pocztowy Gdańsk 50 (zmiana nazwy nastąpiła w związku z uruchomieniem Urzędu Pocztowego nr 1 na obecnym pl. Obrońców Poczty Polskiej, w dawnym budynku historycznego Polskiego Urzędu Pocztowego nr 1 w II Wolnym Mieście Gdańsku). W latach 1995–1996 główna sala została przebudowana według projektu Andrzeja Sotkowskiego, nawiązującego do wyglądu z 1899.
