COLUMBUS, transatlantyki

Aktualna wersja na dzień 08:38, 27 mar 2024

„Columbus” na pochylni Stocznia Schichaua, powyżej Wisła (ujście u góry w lewo), wyspa Ostrów i Kanał Kaszubski

Nieudane wodowanie „Columbusa” 17 VI 1922

„Columbus” w gdańskim porcie

Transatlantyk „Columbus”, kopia obrazu Hansa Bohrdta

„Columbus”, porównanie wielkości ze średniowieczną kogą

„Columbus” na znaczku pocztowym II Wolnego Miasta Gdańska z serii wypuszczonej w 1938

„Columbus”, sala wielka

„Columbus”, biblioteka dla pań płynących II klasą

Jedno z luksusowych pomieszczeń „Columbusa”

Ostatnie chwile „Columbusa”

Ewakuacja załogi „Columbusa”

„COLUMBUS”, nazwa noszona przez dwa bliźniacze parowe transatlantyki zbudowane w Stoczni Schichaua. Były największymi zbudowanymi w Gdańsku do 1945 liniowcami pasażerskimi.

Parę statków zamówił armator Norddeutscher Lloyd z Bremy do obsługi linii atlantyckiej. Pierwotnie miały nosić nazwy „Columbus” i „Hindenburg”. Pierwszy został zwodowany 13 XII 1913; matką chrzestną była Cecilia Augusta Mecklemburg-Schwerin, żona Friedricha Wilhelma Victora von Hohenzollerna, najstarszego syna cesarza niemieckiego Wilhelma II. Po wybuchu I wojny światowej prace wyposażeniowe przerwano. Po kapitulacji Niemiec zaawansowany w 80% „Columbus” został przejęty przez Brytyjczyków w ramach reparacji wojennych. Sprzedany kompanii White Star Line z Liverpoolu, w styczniu 1922 odpłynął do Wielkiej Brytanii; przemianowany na „Homeric” pływał na linii nowojorskiej, później jako wycieczkowiec.

Uważany za stabilny, ale zbyt wolny. W 1923 w stoczni Harland & Wolff przebudowano napęd (opalanie węglem zastąpiono opalaniem olejem); po powrocie do służby w 1924 statek osiągał prędkość 19,5 węzła. Nadal jednak uznawano, że jest zbyt wolny, dodatkowo emigracyjne władze USA kwestionowały zbyt dużą liczbę pomieszczeń III klasy. W 1928 zapowiedziano jego wycofanie ze służby na linii transatlantyckiej, co nastąpiło w 1932. Do 1935 pływał w rejsach zimowych po Morzu Karaibskim, 27 II 1936 został sprzedany na złom.

Drugi z gdańskich transatlantyków, stojący przez całą I wojnę światową na pochylni, po niej pozostawiony armatorowi Norddeutscher Lloyd, postanowiono wykończyć i przemianować na „Columbus”, wykorzystując zwolnioną przez poprzednika nazwę (po wojnie nazwa „Hindenburg” nie wydawała się stosowna). 17 VI 1922, po akcie chrztu, dokonanym przez córkę właściciela Stoczni Schichaua Carla Fridolfa Carlsona, Karin, nie powiodło się wodowanie, dwa miesiące trwały próby uwolnienia zaklinowanego na pochylni kadłuba. Wreszcie zwodowany 12 VIII 1922, wszedł do eksploatacji 22 IV 1924 (port macierzysty: Hamburg).

W chwili podjęcia służby był największym i najszybszym niemieckim statkiem, jednym z pierwszych mających otwarty basen kąpielowy na górnym pokładzie i taneczną platformę. W 1929, po awarii jednej z maszyn parowych, liniowiec przeszedł gruntowną przebudowę: zyskał nową siłownię, co pozwoliło zwiększyć prędkość do 22 węzłów, a nowe kominy wyraźnie zmieniły sylwetkę statku. Pływał na linii amerykańskiej do Nowego Jorku, wykorzystywany także w rejsach wycieczkowych.

W związku ze spodziewanym wybuchem II wojny światowej 30 VIII 1939 w rejsie na Antyle wyokrętował w Hawanie 850 amerykańskich turystów i pod dowództwem kapitana Wilhelma Dähnego – zgodnie z rozkazami otrzymanymi z Berlina – wyczekiwał w meksykańskim porcie Vera Cruz możliwości przedarcia się do Niemiec. Po wyjściu w morze 14 grudnia 1939 – 19 grudnia został zatrzymany na Atlantyku w rejonie przylądka Hatteras (400 mil od Wirginii) przez brytyjski niszczyciel HMS „Hyperion”. Zatonął po podłożeniu ognia i otwarciu zaworów dennych przez własną załogę, następnie podjętą z morza przez amerykański krążownik USS „Tuscaloosa”. Dla załogi amerykańskie władze utworzyły specjalny obóz internowanych w Fort Stanton w Nowym Meksyku, gdzie przebywała do 1945 (podczas internowania zmarło czterech członków załogi). AG BŚ