SZPITAL WSZYSTKICH BOŻYCH ANIOŁÓW
Z Encyklopedia Gdańska
(Różnice między wersjami)
(wstawienie ilustracji (e-mail z 10.10.2018)) |
|||
| (Nie pokazano 13 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
[[File:Szpital Wszystkich Bożych Aniołów w Młodym Mieście, Der Stadt Dantzigk…, 1687.JPG|thumb|Szpital Wszystkich Bożych Aniołów w Młodym Mieście, ''Der Stadt Dantzigk…'', 1687]] | [[File:Szpital Wszystkich Bożych Aniołów w Młodym Mieście, Der Stadt Dantzigk…, 1687.JPG|thumb|Szpital Wszystkich Bożych Aniołów w Młodym Mieście, ''Der Stadt Dantzigk…'', 1687]] | ||
| + | [[File:2_Szpital_Wszystkich_Bożych_Aniołow.jpg|thumb|Szpital Wszystkich Bożych Aniołów, 1691. Fragment planu Petera Willera (powyżej cegielnia na obszarze byłego [[MŁODE MIASTO (Jungstadt)| Młodego Miasta]])]] | ||
| + | |||
| + | [[File:Szpital_Wszystkich_Bozych_Aniołow.jpg|thumb|[[DONNET SAMUEL, miedziorytnik| Samuel Donnet]], ''Szpital Wszystkich Aniołów Bożych'', 1 połowa XVIII wieku]] | ||
| + | |||
[[File: Szpital_Wszystkich_Bożych_Aniołów.jpg|thumb|''Szpital Wszystkich Bożych Aniołów'', Matthaeus Deisch, <br/> 1761–1765]] | [[File: Szpital_Wszystkich_Bożych_Aniołów.jpg|thumb|''Szpital Wszystkich Bożych Aniołów'', Matthaeus Deisch, <br/> 1761–1765]] | ||
| − | [[File:2_Szpital_Wszystkich_Bożych_Aniołów.jpg|thumb|Ruiny Szpitala Wszystkich Bożych Aniołów, akwarela [[BREYSIG JOHANN ADAM| Johanna Adama Breysiga]], około 1809]] | + | [[File:2_Szpital_Wszystkich_Bożych_Aniołów.jpg|thumb|Ruiny Szpitala Wszystkich Bożych Aniołów, akwarela [[BREYSIG JOHANN ADAM, artysta plastyk | Johanna Adama Breysiga]], około 1809]] |
| + | [[File:2_Breysig_Johann_Adam.jpg|thumb|Ruiny szpitala Wszystkich Bożych Aniołów, widok od strony Wrzeszcza, akwarela [[RANDT AUGUST LOBEGOTT, kupiec, malarz–amator| August Lobegott Randt]], przed 1839]] | ||
[[File:3_Szpitala_Wszystkich_Bożych_Aniołów.jpg|thumb|Richard Ehrlich, prowizor szpitala w 1874 i 1884]] | [[File:3_Szpitala_Wszystkich_Bożych_Aniołów.jpg|thumb|Richard Ehrlich, prowizor szpitala w 1874 i 1884]] | ||
| − | '''SZPITAL WSZYSTKICH BOŻYCH ANIOŁÓW''' (Hospital Aller Gottes Engel, zwany szpitalem św. Michała Archanioła, St. Michael-Hospital). Powstał przy drodze ze [[STARE MIASTO | Starego Miasta]] do Wrzeszcza, na obszarze patrymonium | + | '''SZPITAL WSZYSTKICH BOŻYCH ANIOŁÓW''' (Hospital Aller Gottes Engel, zwany szpitalem św. Michała Archanioła, St. Michael-Hospital). Powstał przy drodze ze [[STARE MIASTO | Starego Miasta]] do Wrzeszcza, na obszarze patrymonium [[MŁODE MIASTO (Jungstadt) | Młodego Miasta]], naprzeciw obecnych ulic Śniadeckich, Tuwima i Skłodowskiej-Curie (zaraz na wschód za obecnym [[POMNIK-CZOŁG| pomnikiem-czołgiem]]).<br/><br/> |
| + | Około 1349 albo 1335/1341 początkowo kaplica polna z fundacji wielkiego mistrza Dietricha von Altenburga, rozbudowana do funkcji szpitalnej zapewne przez wielkiego mistrza Konrada von Jungingena (1393–1407), choć wzmiankowany dopiero od 1440. W połowie XV wieku połączony ze [[SZPITAL ŚW. JERZEGO | szpitalem św. Jerzego]]. Niszczony podczas [[OBLĘŻENIE GDAŃSKA W 1520 ROKU | oblężenia Gdańska w 1520]], [[WOJNA GDAŃSKA Z KRÓLEM POLSKIM STEFANEM BATORYM | wojny Gdańska z królem polskim Stefanem Batorym]] 1576 (odbudowany w 1580) i podczas [[OBLĘŻENIE GDAŃSKA W 1734 ROKU | oblężenia w 1734]] (odbudowany w 1739). W obrębie szpitala znajdowała się kaplica/kościół, w okresie po Reformacji z charakterystyczną zewnętrzną kazalnicą (jak w [[KOŚCIÓŁ BOŻEGO CIAŁA (przy ob. ul. 3 Maja) | kościele Bożego Ciała]]), w 1703 poddana renowacji. <br/><br/> | ||
| + | W okresie 1752–1753 wybudowano nowy dom dla kaznodziei szpitala, 1762–1763 – dla zarządu. Ostatecznie zniszczony podczas [[OBLĘŻENIE GDAŃSKA W 1807 ROKU | oblężenia Gdańska w 1807]], w trakcie podjętej przez gdańszczan 3 kwietnia wycieczki przeciwko wojkom napoleońskim, do 1945 nawiązywała do niego nazwa St. Michaelsweg (obecna ul. Traugutta), dawne odgałęzienie (przy szpitalu) drogi do [[ŚWIĘTA STUDZIENKA | Świętej Studzienki]]. Instytucja przetrwała do 1945 jako fundacja z mieszkaniami dla pensjonariuszy, od 1835 z siedzibą przy Schüsseldamm 1 (ul. Łagiewniki). W 1681 przebywało w nim 39 osób (także prebendariuszy), w 1690 – 54, w 1706 – 40. Po 1807 opiekował się 40 pensjonariuszami, którzy dostawali mieszkanie, pieniądze na opał i rocznie po 20 talarów zapomogi. Od około połowy XIX wieku do 1945 liczba pensjonariuszy była stała (35 osób); przyjmowano chrześcijan po 50. roku życia, odpłatnie lub nieodpłatnie (tylko zubożałych, posiadających [[OBYWATELSTWO MIEJSKIE | obywatelstwo]] gdańskie). Wspierała także 130 osób spoza szpitala. Zarząd sprawowało trzech prowizorów. Działalność fundacji ustała w 1945. Fundamenty szpitala i kościoła odsłonięto częściowo i przebadano w 2021. {{author: ASZ}} <br/><br/> | ||
{| class="tableGda" | {| class="tableGda" | ||
|- | |- | ||
| Linia 27: | Linia 34: | ||
|- | |- | ||
| 1858 | | 1858 | ||
| − | | Carl Wilhelm Uphagen (1803–1878) | + | | [[UPHAGEN CARL WILHELM, radny| Carl Wilhelm Uphagen]] (1803–1878) |
| kupiec | | kupiec | ||
|- | |- | ||
| Linia 43: | Linia 50: | ||
|- | |- | ||
| 1908, 1914, 1921 | | 1908, 1914, 1921 | ||
| − | | Friedrich Wilhelm Penner (1842–1925) | + | | [[PENNER FRIEDRICH WILHELM, browarnik, radny| Friedrich Wilhelm Penner]] (1842–1925) |
| browarnik | | browarnik | ||
|- | |- | ||
| Linia 61: | Linia 68: | ||
|- | |- | ||
| 1549 | | 1549 | ||
| − | | | + | | [[BILOVIUS STEPHAN, pastor kościołów szpitalnych | Stephan Bilovius]] |
|- | |- | ||
| 1615 | | 1615 | ||
| Linia 85: | Linia 92: | ||
|- | |- | ||
| 1715–1749 | | 1715–1749 | ||
| − | | Johann Salomon Richter | + | | [[RICHTER JOHANN SALOMON, pastor kościołów św. Jerzego i św. Michała | Johann Salomon Richter]] |
|- | |- | ||
| 1750–1761 | | 1750–1761 | ||
| − | | | + | | [[RICHTER DANIEL HERMANN, pastor kościoła św. Bartłomieja | Daniel Hermann Richter]] |
|- | |- | ||
| 1761–1768 | | 1761–1768 | ||
| − | | Johann Gerber | + | | [[GERBER JOHANN, kaznodzieja kościoła św. Jakuba | Johann Gerber]] |
|- | |- | ||
| 1768–1800 | | 1768–1800 | ||
Aktualna wersja na dzień 19:25, 21 lis 2024
1761–1765
SZPITAL WSZYSTKICH BOŻYCH ANIOŁÓW (Hospital Aller Gottes Engel, zwany szpitalem św. Michała Archanioła, St. Michael-Hospital). Powstał przy drodze ze Starego Miasta do Wrzeszcza, na obszarze patrymonium Młodego Miasta, naprzeciw obecnych ulic Śniadeckich, Tuwima i Skłodowskiej-Curie (zaraz na wschód za obecnym pomnikiem-czołgiem).
Około 1349 albo 1335/1341 początkowo kaplica polna z fundacji wielkiego mistrza Dietricha von Altenburga, rozbudowana do funkcji szpitalnej zapewne przez wielkiego mistrza Konrada von Jungingena (1393–1407), choć wzmiankowany dopiero od 1440. W połowie XV wieku połączony ze szpitalem św. Jerzego. Niszczony podczas oblężenia Gdańska w 1520, wojny Gdańska z królem polskim Stefanem Batorym 1576 (odbudowany w 1580) i podczas oblężenia w 1734 (odbudowany w 1739). W obrębie szpitala znajdowała się kaplica/kościół, w okresie po Reformacji z charakterystyczną zewnętrzną kazalnicą (jak w kościele Bożego Ciała), w 1703 poddana renowacji.
W okresie 1752–1753 wybudowano nowy dom dla kaznodziei szpitala, 1762–1763 – dla zarządu. Ostatecznie zniszczony podczas oblężenia Gdańska w 1807, w trakcie podjętej przez gdańszczan 3 kwietnia wycieczki przeciwko wojkom napoleońskim, do 1945 nawiązywała do niego nazwa St. Michaelsweg (obecna ul. Traugutta), dawne odgałęzienie (przy szpitalu) drogi do Świętej Studzienki. Instytucja przetrwała do 1945 jako fundacja z mieszkaniami dla pensjonariuszy, od 1835 z siedzibą przy Schüsseldamm 1 (ul. Łagiewniki). W 1681 przebywało w nim 39 osób (także prebendariuszy), w 1690 – 54, w 1706 – 40. Po 1807 opiekował się 40 pensjonariuszami, którzy dostawali mieszkanie, pieniądze na opał i rocznie po 20 talarów zapomogi. Od około połowy XIX wieku do 1945 liczba pensjonariuszy była stała (35 osób); przyjmowano chrześcijan po 50. roku życia, odpłatnie lub nieodpłatnie (tylko zubożałych, posiadających obywatelstwo gdańskie). Wspierała także 130 osób spoza szpitala. Zarząd sprawowało trzech prowizorów. Działalność fundacji ustała w 1945. Fundamenty szpitala i kościoła odsłonięto częściowo i przebadano w 2021.
| Notowany w roku | Imię i nazwisko | Zawód |
|---|---|---|
| 1797 | Christoph Hartwich Reimer (1740–1821) | kupiec |
| 1817 | Johann Carl Bollhagen (1781–1863) | kupiec |
| 1839 | D.C. Karth | kupiec |
| 1858 | Carl Wilhelm Uphagen (1803–1878) | kupiec |
| 1869 | Ernst August Schönbeck (1790–1871) | kupiec |
| 1874, 1884 | Richard Ehrlich (1816–1893) | makler |
| 1892, 1897 | Heinrich Wilhelm Mayer (1832 – po 1916) | browarnik |
| 1908, 1914, 1921 | Friedrich Wilhelm Penner (1842–1925) | browarnik |
| 1928,1935 | Felix von Kolkow | kupiec |
| 1939 | Alfred Glagau | bankowiec |
| 1549 | Stephan Bilovius |
| 1615 | Henricus Petrejus Hartmann |
| 1623–1648 | Petrus Richter |
| 1648–1664 | Simon Janichius |
| 1664–1685 | Adam Hartsch |
| 1686–1710 | Michael Ewald |
| 1710–1711 | Adam Tichirtner |
| 1712–1715 | Johann David Henrichsdorff |
| 1715–1749 | Johann Salomon Richter |
| 1750–1761 | Daniel Hermann Richter |
| 1761–1768 | Johann Gerber |
| 1768–1800 | Johann Christian Teschke |
| 1801–1807 | Carl Beniamin Schmidt |
