DWORZEC BRAMA NIZINNA
(aktualizacja BŚ (e-mail z 7.09.2015)) |
|||
| (Nie pokazano 20 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
| − | [[File:Dworzec kolejowy Brama Nizinna, około 1900.JPG|thumb|Dworzec kolejowy Brama Nizinna, około 1900]] | + | [[File:Dworzec Brama Nizinna – pierwszy dworzec kolejowy w Gdańsku, w tle widoczna Biskupia Górka, Conrad Anton Mann, 1852.jpg|thumb|Dworzec Brama Nizinna, w tle Biskupia Górka, Conrad Anton Mann, 1852]] |
| − | '''DWORZEC BRAMA NIZINNA''' (początkowo bez nazwy, następnie określany Danzig Leege Tor – Brama Nizinna, ewentualnie Ostbahnhof – Dworzec Wschodni, Güterbahnhof Leege Tor, Gdańsk Południe; od 1945 | + | [[File:2_Dworzec_Brama_Nizinna.jpg|thumb|Dworzec Brama Nizinna według [[GRETH JULIUS GOTTHARD BENIAMIN, artysta plastyk| Juliusa Gottharda Gretha]], około 1855]] |
| + | [[File:Dworzec_Brama_Nizinna5.jpg|thumb|Dworzec Brama Nizinna, 1865, fot. [[KUHN RUDOLF THEODOR ROBERT, fotografik| Rudolf Theodor Kuhn]]]] | ||
| + | [[File:Dworzec kolejowy Brama Nizinna, około 1900.JPG|thumb|Dworzec kolejowy Brama Nizinna, około 1900, zachodnia elewacja - widok od północnego zachodu]] | ||
| + | [[File:Dworzec_Brama_Nizinna.jpg|thumb|Dworzec Brama Nizinna (po prawej) od strony południowo-zachodniej, 1937, w tle [[MOST POPIELNY, ul. Toruńska| Most Popielny]]]] | ||
| + | [[File:Dworzec_Brama_Nizinna_Stare_Przedmieście.jpg|thumb| Dworzec Brama Nizinna (wydłużony, niski budynek po lewej) w panoramie Starego Przedmieścia w latach 60. XX wieku, na pierwszy planie ul. Podwale Przedmiejskie i skrzyżowanie z ul. Żabi Kruk z [[KOŚCIÓŁ ŚW. PIOTRA I PAWŁA | kościołem św. Piotra i Pawła]]]] | ||
| + | [[File:Dworzec_Brama_Nizinna.JPG|thumb|Byłe budynki dworcowe objęte ochroną konserwatorską, widok od strony Motławy, od zachodu, 2018]] | ||
| + | [[File: Miejsce_po_Dworcu_Brama_Nizinna.jpg |thumb| Miejsce po Dworcu Brama Nizinna, 2021]] | ||
| + | |||
| + | '''DWORZEC BRAMA NIZINNA''' (początkowo bez nazwy, następnie określany Danzig Leege Tor – Brama Nizinna, ewentualnie Ostbahnhof – Dworzec Wschodni, Güterbahnhof (Dworzec Towarowy) Leege Tor, Gdańsk Południe; od 1945 Gdańsk–Kłodno), przy Thornscherweg 10 (ul. Toruńska). Pierwszy dworzec kolejowy w Gdańsku ([[KOLEJ | kolej]]), zbudowany przez Pruską Kolej Wschodnią (Preußische Ostbahn) dla obsługi odnogi (od Tczewa) linii Berlin – Kostrzyń – Krzyż – Piła – Bydgoszcz – Tczew – Królewiec ([[KOLEJ | kolej]]). Lokalizację w oddaleniu od centrum wymusiły władze wojskowe, wyrażając zgodę tylko na niewielki wyłom w miejskich [[FORTYFIKACJE | fortyfikacjach]] przy bastionie Żubr (na południe od ul. Toruńskiej), tworząc [[BRAMA KOLEJOWA | Bramę Kolejową]] z otworami strzelniczymi i wnękami, które w razie konieczności pozwalały na zaryglowanie przejazdu żelaznymi sztabami. Była to stacja końcowa dla pociągów z Tczewa. Zaprojektowany jako dworzec czołowy (Sackbahnhof; Kopfbahnhof), w stylu neogotyckim, jako dwupiętrowy budynek z wiatą. Otwarty 5 VIII 1852; wnętrza przebudowano w latach 1871–1872.<br/><br/> | ||
| + | W 1886 uzyskał połączenie tramwajem konnym ([[TRAMWAJE | tramwaje]]) z [[TARG RYBNY | Targiem Rybnym]], w 1884 z dworca poprowadzono bocznicę wzdłuż [[SPICHLERZE | Spichlerzy]], w 1893 bocznicę do Zakładów Mięsnych przy Englischer Damm (ul. Angielska Grobla). Zaprzestał przyjmowania pociągów pasażerskich 1 X 1896; jego funkcję przejął [[DWORZEC CENTRALNY | Dworzec Centralny]]. Obsługiwał odtąd tylko ruch towarowy. Przebudowany podczas I wojny światowej (według projektu z 1913) na biura odpraw towarowych i celnych (Güter- und Zollabfertigungs-Gebäude), pełnił czasowo funkcję Szpitala Polowego Czerwonego Krzyża.<br/><br/> | ||
| + | W 1945 budynek dawnego dworca pasażerskiego uległ zniszczeniu; częściowo odbudowany przyjmował następnie transporty z repatriantami ([[REPATRIACJA LUDNOŚCI POLSKIEJ ZE WSCHODU DO GDAŃSKA 1944–1948 i 1955–1959 | repatriacja ludności polskiej ze Wschodu]]), był też miejscem wyjazdu z Gdańsku ludności niemieckiej ([[WYSIEDLENIE LUDNOŚCI NIEMIECKIEJ 1945–1947| wysiedleń ludności niemieckiej w Gdańsku]]). W nastepnych latach wykorzystywany do ekspedycji towarowej (PKP, PSK) oraz obsługi prywatnych przesyłek kolejowych, w tym w ruchu zagranicznym, obsługiwanym przez ekspozyturę celną (odprawiano tu bagaże osób udających się na emigrację). Obsługę taboru zabezpieczała niewielka parowozownia.<br/><br/> | ||
| + | Po 1995 zamknięty, wynajmowany przez PKP na działalność komercyjną. W dwóch budynkach magazynów mieściły się hurtownie, w 2007 w wyremontowanym budynku ekspedycji kolejowej powstał hostel „Bursztynek”. Od 2009 teren dworca Polskie Koleje Państwowe wystawiały na sprzedaż, w 2011 rozebrano tory prowadzące do Bramy Kolejowej, we wrześniu 2014 prawo użytkowania wieczystego do 5,5 ha za 26,15 mln zł nabyła firma deweloperska Invest Komfort Spółka Kapitałowa (z siedzibą w Gdyni). Budynki magazynów i budynek ekspedycji kolejowej (włącznie z hostelem) zaczęto rozbierać od marca 2015, zachowując objęte ochroną konserwatorską dwa budynki mieszkalne na skraju dworcowej działki, przeprowadzono badania archeologiczne. Od 2022 rozpoczęto na tym terenie budowę osiedla mieszkaniowego „Stacja Toruńska”. <br/><br/> | ||
| + | 5 IX 2015, z okazji 70-lecia przybycia do Gdańska pierwszych transportów z Kresów Wschodnich, odsłonięto na terenie dawnego dworca [[POMNIK REPATRIANTÓW Z KRESÓW WSCHODNICH, ul. Grodza Kamienna| pomnik-obelisk upamiętniający przybyłych repatriantów]]. {{author: MrGl}} {{author: MZM}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Przestrzeń miasta]] | ||
Aktualna wersja na dzień 08:11, 13 cze 2024
DWORZEC BRAMA NIZINNA (początkowo bez nazwy, następnie określany Danzig Leege Tor – Brama Nizinna, ewentualnie Ostbahnhof – Dworzec Wschodni, Güterbahnhof (Dworzec Towarowy) Leege Tor, Gdańsk Południe; od 1945 Gdańsk–Kłodno), przy Thornscherweg 10 (ul. Toruńska). Pierwszy dworzec kolejowy w Gdańsku ( kolej), zbudowany przez Pruską Kolej Wschodnią (Preußische Ostbahn) dla obsługi odnogi (od Tczewa) linii Berlin – Kostrzyń – Krzyż – Piła – Bydgoszcz – Tczew – Królewiec ( kolej). Lokalizację w oddaleniu od centrum wymusiły władze wojskowe, wyrażając zgodę tylko na niewielki wyłom w miejskich fortyfikacjach przy bastionie Żubr (na południe od ul. Toruńskiej), tworząc Bramę Kolejową z otworami strzelniczymi i wnękami, które w razie konieczności pozwalały na zaryglowanie przejazdu żelaznymi sztabami. Była to stacja końcowa dla pociągów z Tczewa. Zaprojektowany jako dworzec czołowy (Sackbahnhof; Kopfbahnhof), w stylu neogotyckim, jako dwupiętrowy budynek z wiatą. Otwarty 5 VIII 1852; wnętrza przebudowano w latach 1871–1872.
W 1886 uzyskał połączenie tramwajem konnym ( tramwaje) z Targiem Rybnym, w 1884 z dworca poprowadzono bocznicę wzdłuż Spichlerzy, w 1893 bocznicę do Zakładów Mięsnych przy Englischer Damm (ul. Angielska Grobla). Zaprzestał przyjmowania pociągów pasażerskich 1 X 1896; jego funkcję przejął Dworzec Centralny. Obsługiwał odtąd tylko ruch towarowy. Przebudowany podczas I wojny światowej (według projektu z 1913) na biura odpraw towarowych i celnych (Güter- und Zollabfertigungs-Gebäude), pełnił czasowo funkcję Szpitala Polowego Czerwonego Krzyża.
W 1945 budynek dawnego dworca pasażerskiego uległ zniszczeniu; częściowo odbudowany przyjmował następnie transporty z repatriantami ( repatriacja ludności polskiej ze Wschodu), był też miejscem wyjazdu z Gdańsku ludności niemieckiej ( wysiedleń ludności niemieckiej w Gdańsku). W nastepnych latach wykorzystywany do ekspedycji towarowej (PKP, PSK) oraz obsługi prywatnych przesyłek kolejowych, w tym w ruchu zagranicznym, obsługiwanym przez ekspozyturę celną (odprawiano tu bagaże osób udających się na emigrację). Obsługę taboru zabezpieczała niewielka parowozownia.
Po 1995 zamknięty, wynajmowany przez PKP na działalność komercyjną. W dwóch budynkach magazynów mieściły się hurtownie, w 2007 w wyremontowanym budynku ekspedycji kolejowej powstał hostel „Bursztynek”. Od 2009 teren dworca Polskie Koleje Państwowe wystawiały na sprzedaż, w 2011 rozebrano tory prowadzące do Bramy Kolejowej, we wrześniu 2014 prawo użytkowania wieczystego do 5,5 ha za 26,15 mln zł nabyła firma deweloperska Invest Komfort Spółka Kapitałowa (z siedzibą w Gdyni). Budynki magazynów i budynek ekspedycji kolejowej (włącznie z hostelem) zaczęto rozbierać od marca 2015, zachowując objęte ochroną konserwatorską dwa budynki mieszkalne na skraju dworcowej działki, przeprowadzono badania archeologiczne. Od 2022 rozpoczęto na tym terenie budowę osiedla mieszkaniowego „Stacja Toruńska”.
5 IX 2015, z okazji 70-lecia przybycia do Gdańska pierwszych transportów z Kresów Wschodnich, odsłonięto na terenie dawnego dworca pomnik-obelisk upamiętniający przybyłych repatriantów.
