ŻEGLARSTWO

[[File:„Dar Młodzieży” na Zlocie Żaglowców, 2000.JPG|thumb|„Dar Młodzieży” na Zlocie Żaglowców, 2000]]

'''ŻEGLARSTWO. Niemieckie.''' Najstarszym klubem żeglarskim w Gdańsku był „Gode Wind” Danzig-Zoppoter Yacht-Club e.V., utworzony w 1896 roku. Port jachtowy mieścił się przy twierdzy Wisłoujście. W 1923 klub nabył 3 średniej wielkości jachty zbudowane przez [[STOCZNIA KRÓLEWSKA | stocznię Gdańską]]. Jednym z nich był flagowy „Gode Wind II” (ożaglowanie 75 m², długość kadłuba 12,48 m, długość klw 8,72 m, szerokość 2,70 m i zanurzenie 1,41 m. Pozostałe, „Karla” i „Hansa II” były nieco mniejsze, ale nosiły ożaglowanie takiej samej powierzchni. Największym jachtem był „Peter von Danzig II”, określany jako jacht krążowniczy, zbudowany w roku 1924, mający 16,68 m długości, 3,75 m szerokości i 2,05 m zanurzenia i noszący żagle o powierzchni 100 m². Rejestr jachtów klubowych w 1925 wykazywał 29 jednostek, w tym jacht z napędem parowym, „Aries”, zbudowany w Glasgow 1889. Była to duża, licząca 28,70 m długości jednostka. Miejscem postoju jachtów była przystań obok twierdzy w [[WISŁOUJŚCIE | Wisłoujściu]], przy forcie Carre, mieszcząca 35 łodzi. Założycielami oraz członkami klubu były elity gospodarcze ówczesnego Gdańska. W 1935 lokalem klubowym stała się siedziba [[RESURSY | Resursy Concordia]] przy Hundegasse 83/84 (ul. Ogarna). Rozwój budowy silników spalinowych miał wpływ na założenie w 1924 klubu motorowodnego Danzig-Zoppoter Motor-Yacht-Club, dysponującego w początku 1925 roku 12 jednostkami od 7 do 16 m długości. Należeli do niego ludzie zamożni, dysponujący własnymi jachtami motorowymi, wyposażonymi w silniki firm: Daimler, Deutz, Opel, Siemens i Stocznia Gdańska. Jednostki te, o długości od 6 do 12,5 m, były z jednym wyjątkiem nowoczesne (zbudowane w latach 1921–1924). Miejscem postoju jachtów klubowych była przystań na Motławie Am Winterplatz (okolice obecnego Targu Maślanego), zaś lokalem klubowym w 1935 kawiarnia Monopol przy Hundegasse 16/17 (ul. Ogarna). Oba kluby działały do 1945. {{author: JL}}<br /><br /> '''Polskie.''' W 1922 roku z inicjatywy redakcji wydawanego w Gdańsku czasopisma „Żeglarz Polski” i Józefa Klejnot-Turskiego zawiązano w [[WOLNE MIASTO GDAŃSK, 1920–1939 | II Wolnym Mieście Gdańsku]] (WMG) Pierwszy Polski Klub Jachtowy (PPKJ, od 1923 Polski Klub Jachtowy Morski). Grupa założycielska, z aktywnym Janem Tomaszewskim, stawiała sobie za cel „uprawianie sportu żeglarskiego i motorowego na Bałtyku, urządzanie regat morskich celem podniesienia tego sportu, wyrobienie praktyczne polskiej terminologii żeglarskiej, rozwijanie i popieranie budownictwa statków sportowych, krzewienie praktycznej wiedzy morskiej”. PPKJ (następnie PPKY) stał się pierwszą polską organizacją tego rodzaju powstałą na terenie Gdańska. W celu nabycia, utrzymania i eksploatowania jachtów organizowano maszoperie, których członkowie korzystali ze wspólnych jachtów. Pod koniec 1922 PPKJ dysponował 2 jachtami: „Witold” (35 m² żagla) i „Hanka” (54 m² żagla), cumujące w przystani na [[POLSKI HAK | Polskim Haku]]. Do klubu należeli Polacy zamieszkali nie tylko w Gdańsku. Rejestr z roku 1923 obejmuje 26 osób z centralnej Polski oraz 22 z Gdańska i Pomorza. Kierowany przez Józefa Klejnot-Turskiego PPKY pod koniec 1927, po utracie jachtu „Witold”, zaprzestał swojej działalności.<br /><br /> W 1928 roku z inicjatywy żeglarzy, a zwłaszcza kapitana żeglugi wielkiej [[ZIÓŁKOWSKI TADEUSZ BONIFACY | Tadeusza Ziółkowskiego]], członka PPKY i pierwszego komendanta statku szkolnego „Lwów”, powstał w Gdańsku drugi klub żeglarski, Klub Morski. Jego siedzibą był należący do Polski budynek przy Neugarten 7 (ul. Nowe Ogrody). Miał przystań utworzoną na prawym brzegu Martwej Wisły, gdzie również cumowały obce jachty. Pierwszy jacht regatowy „Olga” podarowała polska społeczność II WMG. Nazwę jachtowi nadano z wdzięczności żonie Komisarza Generalnego Rzeczypospolitej Polskiej w II WMG ([[KOMISARIAT GENERALNY RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ W II WMG | Komisariat Generalny]]), [[STRASBURGER HENRYK | Henryka Strasburgera]], która bardzo przyczyniła się do zebrania pieniędzy na jego zakup. Wkrótce uzyskano jachty „Pirat” i „Kaper” do szkolenia młodzieży. W roku 1930 Klub Morski wstąpił jako Yacht Klub Morski w Gdańsku do Polskiego Związku Żeglarskiego. Aktem wzmacniającym polskie żeglarstwo w II WMG było zainicjowane w 1932 roku i formalne 27 IV 1933 połączenie Klubu Morskiego z Polskim Klubem Towarzyskim, w wyniku czego utworzono Polski Klub Morski (PKM). Kierownikiem działalności sportowo-żeglarskiej był w PKM komandor pilotów portu gdańskiego, T. Ziółkowski. Przyczynił się on do budowy w Gdańsku w roku 1934 jachtu pełnomorskiego „Korsarz” (13,8 m długość, 2 m szerokość, około 90 m² żagli). Największymi osiągnięciami PKM były: zwycięstwo jachtu „Korsarz” w międzynarodowych regatach żeglarskich na trasie Hel-Kilonia w 1936 i w 1938 zdobycie przez załogę jachtu „Danuta” pucharu Senatu II WMG podczas regat z okazji Międzynarodowego Tygodnia Sportowego w Sopocie. PKM prowadził swą działalność do wybuchu II wojny światowej, w roku 1939 liczył 6 członków honorowych i 92 zwyczajnych.<br /><br /> W posiadaniu jachtów w okresie II WMG były także utworzone przez polskich studentów [[TECHNISCHE HOCHSCHULE DANZIG | Technische Hochschule Danzig]] (THD) [[POLSKA KORPORACJA AKADEMICKA „ZWIĄZEK AKADEMIKÓW GDAŃSKICH WISŁA” | Polska Korporacja Akademicka „Związek Akademików Gdańskich Wisła”]] i [[POLSKA KORPORACJA AKADEMICKA „HELANIA” | Polska Korporacja Akademicka „Helania”]]. Korporacja „Wisła” dysponowała slupem „Marabut”, Korporacja „Helania” 2 slupami „Smyk” i „Kismet”, które pływały pod proporcem PPKY. Duża liczba studentów – Polaków w Gdańsku przyczyniła się do powołania Akademickiego Związku Sportowego (AZS), a akademiccy żeglarze korzystali z jachtów PPKY. Organizatorem studenckich działań żeglarskich był Jan Bartoszczyk z Wydziału Budowy Okrętów THD, od 1927 prezes gdańskiego AZS. Dzięki niemu powołano w 1927 roku międzyśrodowiskową sekcję jachtową AZS z siedzibą w Gdańsku. Sekcja rozpoczęła jednak działalność w 1931, już jako Akademicki Związek Morski (AZM), który miał wyszkolić dla państwa fachowców morskich. Pierwszym jachtem AZM był nabyty od korporacji studenckiej „Marabut”, przemianowany na „Szkwał”. W 1932 klubowi temu wojewoda pomorski przekazał zbudowany w Anglii jacht „Wojewoda Pomorski” (160 m² żagli). Z braku własnej przystani korzystano w Gdańsku z przystani Polskiego Klubu Morskiego. W latach następnych gdański AZM otrzymał jachty „Swarożyc” i „Poświst”, a później jeszcze jacht pełnomorski „Panna Wodna”. W 1935 roku gdański AZM liczył 94 członków, w tym 3 kapitanów, 3 kandydatów na kapitanów, 16 sterników morskich, 5 sterników śródlądowych. Do wybuchu II wojny światowej stan AZM w Gdańsku zwiększył się do 124 członków, w tym 9 kapitanów, 21 sterników morskich i 39 żeglarzy z praktyką. {{author: JL}}<br /><br />'''Po 1945''' zob. [[JACHTKLUB IM. CONRADA | Jachtklub im. Conrada]]; [[JACHTKLUB MORSKI „NEPTUN” | Jachklub Morski „Neptun”]]; [[JACHTKLUB PORTOWIEC | Jachklub „Portowiec”]]; [[JACHTKLUB STOCZNI GDAŃSKIEJ | Jachtklub Stoczni Gdańskiej]]; [[NARODOWE CENTRUM ŻEGLARSTWA AKADEMII WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I SPORTU | Narodowe Centrum Żeglarstwa AWFiS]]; [[YACHT KLUB PÓŁNOCNY | Yacht Klub Północny]]. [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Życie miasta]]