OSTROWSKA MARIA, nauczycielka, harcmistrzyni
D.Majewska (dyskusja | edycje) |
|||
| (Nie pokazano 12 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
| + | [[File: Szczepan_Pilecki.jpg | thumb| Grono pedagogiczne Polskich Szkół Handlowych, Maria Ostrowska w pierwszym rzędzie <br/> z lewej, około 1930]] | ||
[[File:Ostrowska Maria.JPG|thumb|Maria Ostrowska]] | [[File:Ostrowska Maria.JPG|thumb|Maria Ostrowska]] | ||
| − | '''MARIA OSTROWSKA''' (19 V 1906 Rumian, powiat lubawski – 10 X 2000 Sopot), nauczycielka, | + | '''MARIA OSTROWSKA''' (19 V 1906 Rumian, powiat lubawski – 10 X 2000 Sopot), nauczycielka, harcmistrzyni, pierwsza komendantka Hufca i Chorągwi Harcerek w [[WOLNE MIASTO GDAŃSK, 1920–1939 | II Wolnym Mieście Gdańsku]] (WMG; [[HARCERSTWO | harcerstwo]]). Córką Franciszka (1878−1958), właściciela 63-hektarowego gospodarstwa rolnego, w czasie plebiscytu w 1920 działacza na rzecz przyłączenia do Polski terenów przygranicznych i Weroniki z domu Kalisz (1880–1972). Miała dziesięcioro młodszego rodzeństwa: Tadeusza (1909−1940, rozstrzelany przez Niemców), Franciszka (3 II 1912 Rumian − 8 VI 1943 KL Dachau), wikarego w Grodzicznie, Urszulę (1907–1984), po mężu Wolnik, Aleksandrę (1910–1995), po mężu Szczepańska, właścicielkę gospodarstwa rolnego w Gronowie), Janinę (1913−2012), mężu Cieszyńską, nauczycielkę, Zofię (1915–1981), po mężu Ułanowska, nauczycielkę, Irenę (1916–2007), zakonnicę, Kazimierę (1919–2011), po mężu Cieślak, księgową, Stanisławę (ur. 1921), po mężu Krajewską, właścicielkę gospodarstwa rolnego i Krystynę (zamężną Guzik, (1924–2001), po mężu Guzik, księgową.<br/><br/> |
| + | Jako uczennica Państwowego Progimnazjum w Lubawie w 1923 wstąpiła do harcerstwa (jej drużynowym był Wilhelm Słaby, brat lekarza z Westerpaltte [[SŁABY MIECZYSŁAW, obrońca Westerplatte w 1939, honorowy obywatel Gdańska, patron ulicy | Mieczysława Słabego]]). W 1926 uzyskała maturę w Liceum Handlowym w Bydgoszczy, w 1930 ukończyła w Poznaniu Wyższą Szkołę Handlową. Za wyniki w nauce otrzymała stypendium na dalsze studia w Akademii Handlowej w Antwerpii, wybrała jednak pracę w [[POLSKIE SZKOŁY HANDLOWE W II WOLNYM MIEŚCIE GDAŃSKU | Polskich Szkołach Handlowych w II Wolnym Mieście Gdańsku]], gdzie od września 1930 do sierpnia 1939 uczyła przedmiotów handlowych i gimnastyki, z przerwa w roku szkolnym 1934/1935, kiedy była nauczycielką kontraktową w Państwowej Szkole Handlowej im. Roeslerów w Warszawie .<br/><br/> | ||
| + | W 1930 założyła w Gdańsku Drużynę Harcerek im. Królowej Jadwigi i III Drużynę Harcerek im. Marii Konopnickiej. W 1931, po utworzeniu hufca harcerek, została jego komendantem. Z jej inicjatywy powstało wiele nowych drużyn i gromad zuchowych w Siedlcach, Brzeźnie, Nowym Porcie, także w Pruszczu Gdańskim i Pszczółkach. Kiedy rozpoczynała pracę, hufiec liczył 79 harcerek i zuchów skupionych w trzech drużynach, 1935 działało już 12 drużyn i 12 gromad zuchowych, skupiających 285 harcerek i 291 zuchów. W 1935 została pierwszą komendantką powołanej w Gdańsku Chorągwi Harcerek. Poprowadziła 60-osobową reprezentację swojej Chorągwi na Jubileuszowy Zlot Związku Harcerstwa Polskiego (ZHP) w Spale. Kierowała także pracą Wydziału Zuchów, Referatu Żeglarskiego i Referatu Sportu. Z jej inicjatywy powstała I Morska Drużyna Harcerek „Wichry Bałtyku”.<br/><br/> | ||
| + | Była członkiem Zarządu Okręgu ZHP w Gdańsku, członkiem Związku Nauczycielstwa Polskiego, należała do Gminy Polskiej Związku Polaków, Towarzystwa Przyjaciół Nauki i Sztuki. W lipcu 1939 na polecenie [[KOMISARIAT GENERALNY RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ W II WMG | Komisariatu Generalnego Rzeczypospolitej Polskiej w Gdańsku]] przeprowadziła się do Gdyni. We wrześniu 1939 zorganizowała z harcerkami w budynku Sądu Okręgowego w Gdyni pomoc żywnościową i odzieżową dla uciekinierów i więźniów. W październiku 1939 przebywała u wuja, ks. Franciszka Kalisza w Stężycy, po konfiskacie przez Niemców w 1940 gospodarstwa rodziców mieszkała u krewnych w Brzoziu i Małym Głęboczku koło Lubawy.<br/><br/> | ||
| + | W 1945, za zgodą gdańskiego Kuratora Oświaty, rozpoczęła organizację średniego szkolnictwa administracji i handlu, otrzymała na ten cel budynek w Sopocie przy ul. Kościuszki, doprowadziła do powstania Gimnazjum i Liceum Handlowego (początkowo zwanego Kupieckim), którego została dyrektorem. Ze względów politycznych w 1951 przeniesiona na stanowisko dyrektora Liceum Pracy Społecznej dla Pracujących, odsunięta od pracy dydaktycznej jeszcze w tym roku została kierownikiem Spółdzielni ARS „Cepelia” w Gdańsku. Następnie była prezesem Spółdzielni Pracy „Śnieżka”. Przed przejściem na emeryturę w 1970, za zgodą Ministerstwa Oświaty i Wychowania, utworzyła średnią szkołę zawodową w branży „konserwator wyrobów włókienniczych”.<br/><br/> | ||
| + | Po reaktywowaniu ZHP włączyła się do pracy harcerskiej, w 1958 została przewodniczącą Komisji Historycznej Chorągwi. Z przedwojennymi harcerzami pracowała nad zebraniem i opracowaniem dokumentacji o harcerstwie w II WMG (materiały zdeponowane w [[POLSKA AKADEMIA NAUK BIBLIOTEKA GDAŃSKA | Polskiej Akademii Nauk Bibliotece Gdańskiej]]). W 1970 została przewodniczącą nowo założonego Kręgu byłych Harcerzy WMG, w 1978 otrzymała stopień harcmistrzyni. | ||
| + | |||
| + | Odznaczona m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1968), Medalem Komisji Edukacji Narodowej, Złotym Krzyżem Zasługi dla ZHP. Rodziny nie założyła, wychowywała dwoje dzieci przygarniętych z Domu Dziecka. Pochowana na Cmentarzu Katolickim w Sopocie. {{author: BOR}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]] <br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/> | ||
| + | '''Bibliografia''': <br/> | ||
| + | Kuligowski Zenon, Radys Bogdan, ''Harcerstwo gdańskie 1945–1973'', Gdańsk 2015.<br/> | ||
| + | Szews Jerzy, ''Ostrowska Maria'', w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwislańskieho, Suplement III, Gdańsk 2012, s. 175–176. | ||
Aktualna wersja na dzień 17:10, 5 sie 2024
z lewej, około 1930
MARIA OSTROWSKA (19 V 1906 Rumian, powiat lubawski – 10 X 2000 Sopot), nauczycielka, harcmistrzyni, pierwsza komendantka Hufca i Chorągwi Harcerek w II Wolnym Mieście Gdańsku (WMG; harcerstwo). Córką Franciszka (1878−1958), właściciela 63-hektarowego gospodarstwa rolnego, w czasie plebiscytu w 1920 działacza na rzecz przyłączenia do Polski terenów przygranicznych i Weroniki z domu Kalisz (1880–1972). Miała dziesięcioro młodszego rodzeństwa: Tadeusza (1909−1940, rozstrzelany przez Niemców), Franciszka (3 II 1912 Rumian − 8 VI 1943 KL Dachau), wikarego w Grodzicznie, Urszulę (1907–1984), po mężu Wolnik, Aleksandrę (1910–1995), po mężu Szczepańska, właścicielkę gospodarstwa rolnego w Gronowie), Janinę (1913−2012), mężu Cieszyńską, nauczycielkę, Zofię (1915–1981), po mężu Ułanowska, nauczycielkę, Irenę (1916–2007), zakonnicę, Kazimierę (1919–2011), po mężu Cieślak, księgową, Stanisławę (ur. 1921), po mężu Krajewską, właścicielkę gospodarstwa rolnego i Krystynę (zamężną Guzik, (1924–2001), po mężu Guzik, księgową.
Jako uczennica Państwowego Progimnazjum w Lubawie w 1923 wstąpiła do harcerstwa (jej drużynowym był Wilhelm Słaby, brat lekarza z Westerpaltte Mieczysława Słabego). W 1926 uzyskała maturę w Liceum Handlowym w Bydgoszczy, w 1930 ukończyła w Poznaniu Wyższą Szkołę Handlową. Za wyniki w nauce otrzymała stypendium na dalsze studia w Akademii Handlowej w Antwerpii, wybrała jednak pracę w Polskich Szkołach Handlowych w II Wolnym Mieście Gdańsku, gdzie od września 1930 do sierpnia 1939 uczyła przedmiotów handlowych i gimnastyki, z przerwa w roku szkolnym 1934/1935, kiedy była nauczycielką kontraktową w Państwowej Szkole Handlowej im. Roeslerów w Warszawie .
W 1930 założyła w Gdańsku Drużynę Harcerek im. Królowej Jadwigi i III Drużynę Harcerek im. Marii Konopnickiej. W 1931, po utworzeniu hufca harcerek, została jego komendantem. Z jej inicjatywy powstało wiele nowych drużyn i gromad zuchowych w Siedlcach, Brzeźnie, Nowym Porcie, także w Pruszczu Gdańskim i Pszczółkach. Kiedy rozpoczynała pracę, hufiec liczył 79 harcerek i zuchów skupionych w trzech drużynach, 1935 działało już 12 drużyn i 12 gromad zuchowych, skupiających 285 harcerek i 291 zuchów. W 1935 została pierwszą komendantką powołanej w Gdańsku Chorągwi Harcerek. Poprowadziła 60-osobową reprezentację swojej Chorągwi na Jubileuszowy Zlot Związku Harcerstwa Polskiego (ZHP) w Spale. Kierowała także pracą Wydziału Zuchów, Referatu Żeglarskiego i Referatu Sportu. Z jej inicjatywy powstała I Morska Drużyna Harcerek „Wichry Bałtyku”.
Była członkiem Zarządu Okręgu ZHP w Gdańsku, członkiem Związku Nauczycielstwa Polskiego, należała do Gminy Polskiej Związku Polaków, Towarzystwa Przyjaciół Nauki i Sztuki. W lipcu 1939 na polecenie Komisariatu Generalnego Rzeczypospolitej Polskiej w Gdańsku przeprowadziła się do Gdyni. We wrześniu 1939 zorganizowała z harcerkami w budynku Sądu Okręgowego w Gdyni pomoc żywnościową i odzieżową dla uciekinierów i więźniów. W październiku 1939 przebywała u wuja, ks. Franciszka Kalisza w Stężycy, po konfiskacie przez Niemców w 1940 gospodarstwa rodziców mieszkała u krewnych w Brzoziu i Małym Głęboczku koło Lubawy.
W 1945, za zgodą gdańskiego Kuratora Oświaty, rozpoczęła organizację średniego szkolnictwa administracji i handlu, otrzymała na ten cel budynek w Sopocie przy ul. Kościuszki, doprowadziła do powstania Gimnazjum i Liceum Handlowego (początkowo zwanego Kupieckim), którego została dyrektorem. Ze względów politycznych w 1951 przeniesiona na stanowisko dyrektora Liceum Pracy Społecznej dla Pracujących, odsunięta od pracy dydaktycznej jeszcze w tym roku została kierownikiem Spółdzielni ARS „Cepelia” w Gdańsku. Następnie była prezesem Spółdzielni Pracy „Śnieżka”. Przed przejściem na emeryturę w 1970, za zgodą Ministerstwa Oświaty i Wychowania, utworzyła średnią szkołę zawodową w branży „konserwator wyrobów włókienniczych”.
Po reaktywowaniu ZHP włączyła się do pracy harcerskiej, w 1958 została przewodniczącą Komisji Historycznej Chorągwi. Z przedwojennymi harcerzami pracowała nad zebraniem i opracowaniem dokumentacji o harcerstwie w II WMG (materiały zdeponowane w Polskiej Akademii Nauk Bibliotece Gdańskiej). W 1970 została przewodniczącą nowo założonego Kręgu byłych Harcerzy WMG, w 1978 otrzymała stopień harcmistrzyni.
Odznaczona m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1968), Medalem Komisji Edukacji Narodowej, Złotym Krzyżem Zasługi dla ZHP. Rodziny nie założyła, wychowywała dwoje dzieci przygarniętych z Domu Dziecka. Pochowana na Cmentarzu Katolickim w Sopocie.
Bibliografia:
Kuligowski Zenon, Radys Bogdan, Harcerstwo gdańskie 1945–1973, Gdańsk 2015.
Szews Jerzy, Ostrowska Maria, w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwislańskieho, Suplement III, Gdańsk 2012, s. 175–176.
