SŁABY MIECZYSŁAW, obrońca Westerplatte w 1939, honorowy obywatel Gdańska, patron ulicy
| < Poprzednie | Następne > |
MIECZYSŁAW SŁABY (9 XII 1905 Przemyśl – 15 III 1948 Kraków), lekarz, obrońca Wojskowej Składnicy Tranzytowej (WST) na Westerplatte w 1939, honorowy obywatel miasta Gdańska. Syn pracownika kolei (konduktora) Józefa i Agnieszki z domu Rebizant, brat nauczycielki Walerii (ur. 1903), podoficera Wojska Polskiego Franciszka (ur. 1899 Przemyśl), Wilhelma (1 I 1901 Przemyśl – 1 V 1997 Katowice), biologa i chemika, m.in. mieszkającego w Lubawie i w latach 1928–1930 komendanta Pomorskiej Chorągwi Męskiej, żołnierza w armii gen. Władysława Andersa, po wojnie używającego nazwiska Adam Sławski, w 1948–1952 kierownika Miejskiej Biblioteki Publicznej w Katowicach, w 1949–1966 kierownika Archiwum Dokumentacji i Informacji Prasowej w redakcji „Trybuny Robotniczej”, w 1959–1971 nauczyciela w Liceum Sztuk Plastycznych w Katowicach.
Ukończył szkołę powszechną przy ul. Bema w Przemyślu. Jeszcze przed I wojną światową zaangażował się wraz z braćmi w działalność skautowską. Tuż po jej wybuchu rodzina przeprowadziła się na rok do czeskiej Pragi. Po odbiciu Przemyśla przez wojska austriackie i niemieckie z rąk rosyjskich, powróciła do miasta, a bracia włączyli się znowu w działalność, po odzyskaniu przez Polskę niepodległości - już harcerską.
Od 1920, jako uczeń II Gimnazjum im. Kazimierza Morawskiego w Przemyślu, był członkiem założonego 30 III 1918, między innymi przez jego brata Franciszka, Harcerskiego Klubu Sportowego „Czuwaj” w Przemyślu. Po zdaniu w 1925 matury, w latach 1926–1933 studiował medycynę na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu im. Jana Kazimierza we Lwowie, gdzie 31 X 1933 uzyskał stopień lekarza. W latach 1932-1933 słuchacz Szkoły Podchorążych Sanitarnych Rezerwy w Warszawie. Od 1 III 1933 odbywał obowiązkową czynną służbę wojskową jako lekarz w 6. Batalionie Telegraficznym w Jarosławiu. 14 III 1935 powołany do czynnej służby w korpusie oficerów sanitarnych Wojska Polskiego (WP): podchorąży rezerwy (18 II 1933), podporucznik rezerwy (1935), porucznik zawodowy (16 VI 1936), kapitan (1939), major (17 XII 1946).
W latach 1935–1936 młodszy lekarz w 38. Pułku Piechoty Strzelców Lwowskich w Przemyślu. Od 22 VII 1936 lekarz w 5. Pułku Piechoty Strzelców Konnych w Dębicy (woj. podkarpackie). Od lipca 1939 w oddelegowany do 2. Batalionu Morskiego w Gdyni–Redłowie. 4 VIII 1939 przybył motorówką „Bajka” z Gdyni do WST na Westerplatte jako lekarz i szef służby zdrowia. Jego zadaniem było między innymi przygotowanie izby lekarskiej i służby sanitarnej. Po zapoznaniu się na miejscu z sytuacją złożył w szefostwie okręgowej służby zdrowia w Toruniu zapotrzebowanie na stół zabiegowy, instrumenty medyczne, leki, środki opatrunkowe itp. Pod koniec sierpnia sprzęt ten dotarł do Marynarki Wojennej w Gdyni, wagon uzupełniony o maski przeciwgazowe, hełmy, zapalniki i wysłano 28 tego miesiąca do Westerplatte, przejęty został jednak przez służby niemieckie. Podczas walk w obronie WST między innymi operował, przy pomocy adaptowanych narzędzi, bagnetu i przy oświetleniu lamp naftowych, ciężko rannego porucznika Leona Pająka.
Po kapitulacji, 8–9 IX 1939 był przetrzymywany wraz z innymi oficerami WST, w Central-Hotelu w Gdańsku przy Pfefferstadt 79 (obecnie ul. Korzenna) w Gdańsku. Od 10 IX 1939, przebywał w niemieckim obozie jenieckim (nr 1779) Stalag IA Stablack, podobóz w Klein-Dexen (obecnie Furmanowo, rejon Bagrationovsk, obwód kaliningradzki, Rosja) koło Królewca. W obozie był członkiem obozowej komisji lekarskiej i lekarzem w szpitalu obozowym oraz w podobozowych przychodniach w Bichofsburgu (obecnie Biskupiec, woj. warmińsko-mazurskie) i Labiau (obecnie Polessk, obwód kaliningradzki, Rosja); udzielał pomocy lekarskiej jeńcom wojennym i więźniom cywilnym przebywającym na robotach przymusowych. Ze względu na stan zdrowia został przeniesiony do szpitala wojskowego w Królewcu, w którym przebywał do 1945.
W maju 1945 powrócił do Przemyśla. Od 11 X 1945 w Ludowym Wojsku Polskim (LWP). Od 6 XI 1945 starszy lekarz i szef służby zdrowia w 8. Oddziale Wojsk Ochrony Pogranicza (WOP) w Przemyślu. Równocześnie pracował w Ubezpieczalni Społecznej, Szpitalu Miejskim i Gimnazjum Handlowym w Przemyślu. 1 XI 1947 aresztowany przez funkcjonariuszy Informacji Wojskowej (IW) w Przemyślu. Oskarżony fałszywymi zarzutami zdrady tajemnic wojskowych, współpracy z organizacją „Wolność i Niezawisłość” (WiN) i poddany brutalnemu śledztwu. 1 XII 1947 przewieziony do Okręgowego Zarządu IW nr 5 w Krakowie, przy ul. Józefitów 5, gdzie nadal był brutalnie przesłuchiwany. Zmarł w 5. Okręgowym Szpitalu Wojskowym w Krakowie w wyniku odnowionej choroby wrzodowej żołądka z wewnętrznym krwotokiem. 23 III 1948 został w tajemnicy pochowany w bezimiennym grobie na Cmentarzu Wojskowym w Krakowie, przy obecnej ul. bpa Jana Prandoty 1. Położenie mogiły udało się ustalić dzięki pielęgniarce, czuwającej przy nim w jego ostatnich dniach życia.
21 III 1989, decyzją Naczelnego Prokuratora Wojskowego, został zrehabilitowany ze względu na „brak dowodów na popełnienie przez niego zarzucanych mu … przestępstw”. Odznaczony Srebrnym Krzyżem Orderu Virtuti Militari (8 XII 1989, pośmiertnie), medalem „Za Udział w Wojnie Obronnej 1939” (30 III 1983, pośmiertnie), Odznaką Grunwaldzką (14 I 1947), odznaką „Gwiazda Przemyśla” (za obronę Przemyśla i Ziemi Przemyskiej od 1 XI 1918 do 16 V 1919). Od 18 V 1991 patron stadionu klubu „Czuwaj Przemyśl”, także 69. Przemyskiej Drużyny Harcerskiej oraz ulic w Przemyślu, Krakowie i Rawiczu. 21 V 1998 otrzymał honorowe obywatelstwo miasta Gdańska w zbiorowym nadaniu tego tytułu wszystkim obrońcom Westerplatte w 1939. Od 9 XII 1989 do likwidacji w 2001 jego imię nosił Zespół Szkół Medycznych w Gdańsku. Od 19 XII 1990 patron ulicy w Złotej Karczmie, od 8 XII 2017 jego imię nosi znajdująca się przy tej ulicy Szkoła Podstawowa nr 7.
Bibliografia:
Drzycimski Andrzej, Losy westerplatczyków, Przegląd Historyczno-Wojskowy, 18, 2016, nr 4, s. 13–47.
Górnikiewicz-Kurowska Stanisława, Westerplatczycy. Losy Obrońców Wojskowej Składnicy Tranzytowej, Gdańsk 1999
Rut Sławomir, Wojciech Samól, Jarosław Tuliszka, Westerplatczycy – lista 1939. Skład załogi Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte w Wolnym Mieście Gdańsku 1 września 1939 r., Gdańsk 2023 (przez indeks).
Tuliszka Jarosław, Westerplatte 1926–1939, Toruń 2011.
Zajączkowski Krzysztof, Lekarz z Westerplatte Major Mieczysław Mikołaj Słaby 1905-1948, Warszawa 2009
