KABRUN JAKOB, kupiec, kolekcjoner
D.Majewska (dyskusja | edycje) |
|||
| (Nie pokazano 42 wersji utworzonych przez 6 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
| − | [[File: Kabrun | + | [[File: 1_Jacob_Kabrun.png|thumb|Portret Jakoba Kabruna, około 1800, zaginiony, niegdyś w [[MUZEUM MIEJSKIE| Muzeum Miejskim]] (Stadtmuseum)]] |
| + | [[File:2a_Jacob_Kabrun.png|thumb|Od lewej: Henrietta Lawinia Wagenfeldt (druga żona Jacoba Kabruna) i Jacob Kabrun, zaginione, niegdyś w [[MUZEUM MIEJSKIE| Muzeum Miejskim]] (Stadtmuseum)]] | ||
| + | [[File: August_Kabrun_1849.jpg |thumb| August Kabrun, 1849]] | ||
| + | [[File:Dwór w Młyniskach koło Gdańska, ze zbiorów Jacoba Kabruna, około 1800.JPG|thumb|Dwór w Młyniskach koło Gdańska, ze zbiorów Jacoba Kabruna, około 1800]] | ||
| + | [[File:Teatr Miejski przy Targu Węglowym, około 1895.JPG|thumb|Teatr Miejski na Targu Węglowym, około 1895]] | ||
| − | '''JAKOB KABRUN''' (9 I 1759 Gdańsk – 24 X 1814 Gdańsk), kupiec. Pochodził z rodziny | + | '''JAKOB KABRUN''' (9 I 1759 Gdańsk – 24 X 1814 Gdańsk), kupiec. Pochodził z rodziny menonickiej lub o szkockich korzeniach. Syn kupca Jakoba (7 VI 1723 Gdańsk – pochowany 4 IV 1796 na [[CMENTARZE NA TERENIE ŚRÓDMIEŚCIA. ZAROŚLAK| cmentarzu Zbawiciela]] w Gdańsku), właściciela rafinerii cukru trzcinowego i eksportera zboża oraz drewna, w 1764 chorążego, w 1768–1774 w [[KWARTAŁY | Kwartale Kogi]] porucznika 9. chorągwi, i Concordii Luisy z domu Spall (pochowana 24 III 1763 w [[KOŚCIÓŁ I KLASZTOR FRANCISZKANÓW ŚW. TRÓJCY | kościele św. Trójcy]]). Brat Leviny Beaty, od ślubu w [[SZPITAL WSZYSTKICH BOŻYCH ANIOŁÓW | kościele szpitala Wszystkich Bożych Aniołów]] 15 IV 1779 żony pastora [[GRADE JOHANN THEODOR, pastor w Kiezmarku i Trutnowych| Johanna Theodora Grade]].<br/><br/> |
| + | Zawodu uczył się w firmie ojca, po jej upadku (w wyniku blokady handlowej Gdańska przez państwo pruskie i wielkiej powodzi, która dotknęła w 1775 [[SPICHLERZE | Spichlerze]] (Wyspę Spichrzów)). Od 1780 był pracownikiem angielskiej firmy William Josua und James Kenworthy, działającej w Gdańsku, zajmującej się głównie hurtowym handlem zbożem. Z jej ramienia w latach 1785–1786 odbył podróż do Holandii i Anglii. Po powrocie do Gdańska po 1790 przejął firmę, w której pracował. Już 19 XII 1780 złożył stosowną przysięgę by otrzymać kupieckie [[OBYWATELSTWO MIEJSKIE | obywatelstwo Gdańska]] jako tzw. Bürger-Kind (dziecko gdańskich obywateli), z uwagi na wyjazdy związane z tym uprawnienia otrzymał 18 VIII 1791. W 1803 sprowadził z Niemiec do Gdańska tkaczy adamaszku, którzy wykonywali zyskowną produkcję towaru dla jego firmy. W 1808 właściciel trzymasztowych i dwupokładowych statków handlowych „Britannia” (pojemność 330 łasztów) i „Caledonia” (320 łasztów), o łącznej pojemności około 1500 ton. Po wyjeździe z Gdańska [[SCHOPENHAUER JOHANNA HENRIETTE, literatka | Johanny Schopenhauer]] był pełnomocnikiem jej spraw majątkowych. <br/><br/> | ||
| + | W 1797 zainicjował i w części sfinansował (1799–1801) powstanie nowego budynku [[TEATR MIEJSKI | Teatru Miejskiego]]. W 1810 pełnił funkcję konsula Saksonii i Księstwa Warszawskiego w Gdańsku. W czasie wizyty w Gdańsku Napoleona Bonaparte był członkiem delegacji gdańskiego kupiectwa, która 1 VI 1807 w domu jego szwagra [[ALMONDE CORNELIUS van, kupiec | Corneliusa van Almondego]] przy Langgarten 47 (Długie Ogrody) bezskutecznie prosiła cesarza o zmniejszenie narzuconej na miasto, rujnującej gospodarkę kontrybucji. Okres oblężenia miasta przez wojska rosyjsko-pruskie w 1813 spędził w Elblągu, poniósł straty materialne w związku z pożarem spichlerzy na Spichlerzach (Wyspie Spichrzów) oraz blokadą kontynentalną, która wstrzymała opłacalny dla Gdańska eksport zboża do Anglii. W 1791 był właścicielem domu przy Brotbänkengasse 672 (ul. Chlebnicka 17), który w 1805 sprzedał radcy kryminalnemu [[SKERLE GOTTLIEB WILHELM, prawnik | Gottliebowi Wilhelmowi Skerlemu]]. W latach 1797–1814 mieszkał we własnej kamienicy przy Langgasse 367 (ul. Długa 9) (po jego śmierci nabytej przez kupca Davida Wilhelma Falka (1773–1848)), kantor firmy znajdował się pod nr. 41. W 1808 był także właścicielem posesji (stajni) przy An der Reitbahn 40 (ul. Bogusławskiego 17) (przejętej po jego śmierci przez [[HOENE FRIEDRICH AUGUST THEODOR, kupiec, przedsiębiorca, radny | Friedricha Augusta Hoenego]]). Po 1800 na terenie należącym do [[MŁYNISKA | Młynisk]] wzniósł dwór zwany Maison Kabrun. W 1811 znalazł się w gronie 16 najzamożniejszych gdańszczan obciążonych nadzwyczajną francuską kontrybucją, ogółem w wysokości 250 000 franków, z których miał spłacić 10 000 franków.<br/><br/> | ||
| + | Z pierwszego małżeństwa, zawartego 6 IX 1791 z Marią (7 IX 1766 Gdańsk – pochowana 30 I 1794 na cmentarzu Zbawiciela), siostrą [[ALMONDE CORNELIUS van, kupiec | Corneliusa van Almonde]], miał dwoje dzieci zmarłych we wczesnym niemowlęctwie (1792 i 1794). Podobnie z drugiego małżeństwa, zawartego w 1798 z siedemnastoletnią Henriettą Lawinią (pochowana 27 X 1803 Gdańsk na cmentarzu Zbawiciela), córką Heinricha Adolpha von Wagenfeldta (syna Johanna Adolpha von Wagenfelda, pruskiego rezydenta w Gdańsku w 1740 –1750 i Anny Euphrosiny, córki [[FREISLICH MAXIMILIAN DIETRICH, kompozytor | Maximiliana Dietricha Freislicha]]), od 31 III 1789 właściciela posesji przy Steindamm (ul. Kamienna Grobla), dwoje dzieci zmarło wkrótce po narodzeniu (1799, 1802). Miał naturalnych synów Carla (17 XII 1805 Gdańsk – 24 II 1835 Westfalia, samobójstwo po zawodzie miłosnym: skierował konny powóz w przepaść; zob. też [[TOWARZYSTWO POKOJU | Towarzystwo Pokoju]]) i Augusta (7 VIII 1807 Gdańsk – 24 X 1878 Lipsk). Otrzymali oni zabezpieczenie materialne, mieszkali i działali poza Gdańskiem, zgodnie z obowiązującym wówczas prawem nie mogli być dziedzicami majątku ojca. Obaj zostali pochowani w Gdańsku, na cmentarzu Zbawiciela.<br/><br/> | ||
| + | Z powodu wcześniejszej śmierci bratanka Wilhelma Heinricha (około 1786–1812), syna Andreasa (1743–1806), przed śmiercią ofiarował Gdańskowi swoje bogate zbiory (z ramienia miasta porządkował je [[BREYSIG JOHANN ADAM, artysta plastyk | Johann Adam Breysig]]). Według inwentarza z 1856 kolekcja liczyła m.in. 349 obrazów, 1950 akwarel i rysunków, 10 883 miedzioryty. Sam również próbował sił w malarstwie, wiadomo o trzech jego akwafortach i 25 akwarelach (zachowała się tylko jedna). Kolekcja, przechowywana początkowo w domach prywatnych (zob. np. [[GNUSCHKE JOHANN CARL, kupiec, radny | Johann Carl Gnuschke]]), od 1828 w [[KOŚCIÓŁ ŚW. JAKUBA (Stare Miasto) | kościele św. Jakuba]], stanowiła podstawową część zbiorów otwartego w 1873 [[MUZEUM MIEJSKIE | Muzeum Miejskiego]]. W [[POLSKA AKADEMIA NAUK BIBLIOTEKA GDAŃSKA | Polskiej Akademii Nauk Bibliotece Gdańskiej]] znajdują się jego zbiory, liczące w 1821 – 2764 książki i 93 mapy. Zapisał 100 000 talarów na utworzenie w Gdańsku i utrzymanie [[AKADEMIA HANDLOWA | Akademii Handlowej]]. Ojcowskie zapisy uzupełnił syn August, który ofiarował Gdańskowi własną kolekcję 52 obrazów malarzy europejskich z przełomu XVIII/XIX wieku, zbiór sztychów, a Akademii Handlowej – 9000 marek.<br/><br/> | ||
| + | Pochowany na cmentarzu Zbawiciela, w grobowcu teścia Heinricha Adolpha von Wagenfeldta (zakupionym przez niego w 1804), na nagrobku kazał umieścić tylko imię i nazwisko oraz pożegnanie: ''Bis zum Wiedersehen'' (''Do zobaczenia''). W 2004 odsłonięto poświęconą jego pamięci tabliczkę przy wejściu do [[MUZEUM NARODOWE | Muzeum Narodowego]] w Gdańsku. | ||
| + | Jego płaskorzeźbowy wizerunek umieszczono w wykuszu na elewacji [[BUDYNEK ODDZIAŁU OKRĘGOWEGO NARODOWEGO BANKU POLSKIEGO | budynku banku]] przy ul. Okopowej 1 (wraz z innym zasłużonymi dla Gdańska postaciami). {{author: MrGl}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]] | ||
Aktualna wersja na dzień 21:56, 10 lis 2024
JAKOB KABRUN (9 I 1759 Gdańsk – 24 X 1814 Gdańsk), kupiec. Pochodził z rodziny menonickiej lub o szkockich korzeniach. Syn kupca Jakoba (7 VI 1723 Gdańsk – pochowany 4 IV 1796 na cmentarzu Zbawiciela w Gdańsku), właściciela rafinerii cukru trzcinowego i eksportera zboża oraz drewna, w 1764 chorążego, w 1768–1774 w Kwartale Kogi porucznika 9. chorągwi, i Concordii Luisy z domu Spall (pochowana 24 III 1763 w kościele św. Trójcy). Brat Leviny Beaty, od ślubu w kościele szpitala Wszystkich Bożych Aniołów 15 IV 1779 żony pastora Johanna Theodora Grade.
Zawodu uczył się w firmie ojca, po jej upadku (w wyniku blokady handlowej Gdańska przez państwo pruskie i wielkiej powodzi, która dotknęła w 1775 Spichlerze (Wyspę Spichrzów)). Od 1780 był pracownikiem angielskiej firmy William Josua und James Kenworthy, działającej w Gdańsku, zajmującej się głównie hurtowym handlem zbożem. Z jej ramienia w latach 1785–1786 odbył podróż do Holandii i Anglii. Po powrocie do Gdańska po 1790 przejął firmę, w której pracował. Już 19 XII 1780 złożył stosowną przysięgę by otrzymać kupieckie obywatelstwo Gdańska jako tzw. Bürger-Kind (dziecko gdańskich obywateli), z uwagi na wyjazdy związane z tym uprawnienia otrzymał 18 VIII 1791. W 1803 sprowadził z Niemiec do Gdańska tkaczy adamaszku, którzy wykonywali zyskowną produkcję towaru dla jego firmy. W 1808 właściciel trzymasztowych i dwupokładowych statków handlowych „Britannia” (pojemność 330 łasztów) i „Caledonia” (320 łasztów), o łącznej pojemności około 1500 ton. Po wyjeździe z Gdańska Johanny Schopenhauer był pełnomocnikiem jej spraw majątkowych.
W 1797 zainicjował i w części sfinansował (1799–1801) powstanie nowego budynku Teatru Miejskiego. W 1810 pełnił funkcję konsula Saksonii i Księstwa Warszawskiego w Gdańsku. W czasie wizyty w Gdańsku Napoleona Bonaparte był członkiem delegacji gdańskiego kupiectwa, która 1 VI 1807 w domu jego szwagra Corneliusa van Almondego przy Langgarten 47 (Długie Ogrody) bezskutecznie prosiła cesarza o zmniejszenie narzuconej na miasto, rujnującej gospodarkę kontrybucji. Okres oblężenia miasta przez wojska rosyjsko-pruskie w 1813 spędził w Elblągu, poniósł straty materialne w związku z pożarem spichlerzy na Spichlerzach (Wyspie Spichrzów) oraz blokadą kontynentalną, która wstrzymała opłacalny dla Gdańska eksport zboża do Anglii. W 1791 był właścicielem domu przy Brotbänkengasse 672 (ul. Chlebnicka 17), który w 1805 sprzedał radcy kryminalnemu Gottliebowi Wilhelmowi Skerlemu. W latach 1797–1814 mieszkał we własnej kamienicy przy Langgasse 367 (ul. Długa 9) (po jego śmierci nabytej przez kupca Davida Wilhelma Falka (1773–1848)), kantor firmy znajdował się pod nr. 41. W 1808 był także właścicielem posesji (stajni) przy An der Reitbahn 40 (ul. Bogusławskiego 17) (przejętej po jego śmierci przez Friedricha Augusta Hoenego). Po 1800 na terenie należącym do Młynisk wzniósł dwór zwany Maison Kabrun. W 1811 znalazł się w gronie 16 najzamożniejszych gdańszczan obciążonych nadzwyczajną francuską kontrybucją, ogółem w wysokości 250 000 franków, z których miał spłacić 10 000 franków.
Z pierwszego małżeństwa, zawartego 6 IX 1791 z Marią (7 IX 1766 Gdańsk – pochowana 30 I 1794 na cmentarzu Zbawiciela), siostrą Corneliusa van Almonde, miał dwoje dzieci zmarłych we wczesnym niemowlęctwie (1792 i 1794). Podobnie z drugiego małżeństwa, zawartego w 1798 z siedemnastoletnią Henriettą Lawinią (pochowana 27 X 1803 Gdańsk na cmentarzu Zbawiciela), córką Heinricha Adolpha von Wagenfeldta (syna Johanna Adolpha von Wagenfelda, pruskiego rezydenta w Gdańsku w 1740 –1750 i Anny Euphrosiny, córki Maximiliana Dietricha Freislicha), od 31 III 1789 właściciela posesji przy Steindamm (ul. Kamienna Grobla), dwoje dzieci zmarło wkrótce po narodzeniu (1799, 1802). Miał naturalnych synów Carla (17 XII 1805 Gdańsk – 24 II 1835 Westfalia, samobójstwo po zawodzie miłosnym: skierował konny powóz w przepaść; zob. też Towarzystwo Pokoju) i Augusta (7 VIII 1807 Gdańsk – 24 X 1878 Lipsk). Otrzymali oni zabezpieczenie materialne, mieszkali i działali poza Gdańskiem, zgodnie z obowiązującym wówczas prawem nie mogli być dziedzicami majątku ojca. Obaj zostali pochowani w Gdańsku, na cmentarzu Zbawiciela.
Z powodu wcześniejszej śmierci bratanka Wilhelma Heinricha (około 1786–1812), syna Andreasa (1743–1806), przed śmiercią ofiarował Gdańskowi swoje bogate zbiory (z ramienia miasta porządkował je Johann Adam Breysig). Według inwentarza z 1856 kolekcja liczyła m.in. 349 obrazów, 1950 akwarel i rysunków, 10 883 miedzioryty. Sam również próbował sił w malarstwie, wiadomo o trzech jego akwafortach i 25 akwarelach (zachowała się tylko jedna). Kolekcja, przechowywana początkowo w domach prywatnych (zob. np. Johann Carl Gnuschke), od 1828 w kościele św. Jakuba, stanowiła podstawową część zbiorów otwartego w 1873 Muzeum Miejskiego. W Polskiej Akademii Nauk Bibliotece Gdańskiej znajdują się jego zbiory, liczące w 1821 – 2764 książki i 93 mapy. Zapisał 100 000 talarów na utworzenie w Gdańsku i utrzymanie Akademii Handlowej. Ojcowskie zapisy uzupełnił syn August, który ofiarował Gdańskowi własną kolekcję 52 obrazów malarzy europejskich z przełomu XVIII/XIX wieku, zbiór sztychów, a Akademii Handlowej – 9000 marek.
Pochowany na cmentarzu Zbawiciela, w grobowcu teścia Heinricha Adolpha von Wagenfeldta (zakupionym przez niego w 1804), na nagrobku kazał umieścić tylko imię i nazwisko oraz pożegnanie: Bis zum Wiedersehen (Do zobaczenia). W 2004 odsłonięto poświęconą jego pamięci tabliczkę przy wejściu do Muzeum Narodowego w Gdańsku.
Jego płaskorzeźbowy wizerunek umieszczono w wykuszu na elewacji budynku banku przy ul. Okopowej 1 (wraz z innym zasłużonymi dla Gdańska postaciami).
