DWÓR MIEJSKI
D.Majewska (dyskusja | edycje) |
|||
| (Nie pokazano 41 wersji utworzonych przez 6 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
| − | [[File:Baszta Narożna przy Dworze Miejskim, Johann Carl Schultz, 1850.JPG|thumb|''Baszta Narożna przy Dworze Miejskim'', Johann Carl Schultz, 1850]] | + | [[File: 1_Dwór_Miejski.png |thumb| Dwór Miejski, od lewej: budynek zachodni, [[BASZTA NAROŻNA | Baszta Narożna]], przed nią (ze stromym dachem) Baszta Mała, budynek południowy, nad nim Baszta Schultza, według [[WILLER PETER, architekt, grafik, kartograf | Petera Willera]], 1687]] |
| − | [[File:Dwór Miejski, widok od strony północnej, początek XX wieku.JPG|thumb|Dwór Miejski, widok | + | [[File:1_Dwór_Miejski.jpg|thumb|Zygmunt Vogel, Gdański Dwór Miejski, od wewnątrz w stronę Baszty Schultza, po prawej widoczne duże koryto napełniane spływającą z rury wodą, 1788]] |
| − | '''DWÓR MIEJSKI''' (Stadthof), zespół miejskich budynków gospodarczych w południowo-zachodnim narożniku dawnych | + | [[File:2_Baszta_Narożna.jpg|thumb| Dwór Miejski, 1825: widok na budynek południowy (z prawej), [[BASZTA NAROŻNA| Basztę Narożną]] i częściowo budynek zachodni (z lewej), akwarela z 1856 wedle rysunku [[RANDT AUGUST LOBEGOTT, kupiec, malarz–amator| Augusta Lobegotta Randta]]]] |
| + | [[File:Baszta Narożna przy Dworze Miejskim, Johann Carl Schultz, 1850.JPG|thumb|''Baszta Narożna przy Dworze Miejskim'', [[SCHULTZ JOHANN CARL, artysta malarz, pedagog | Johann Carl Schultz]], 1850]] | ||
| + | [[File:Dwór_Miejski.jpg|thumb|Dwór Miejski, widok od południa na Basztę Schultza, [[SCHULTZ JOHANN CARL, artysta malarz, pedagog | Johann Carl Schultz]], 1855]] | ||
| + | [[File:Siedziba straży pożarnej w Dworze Miejskim, 1895.JPG|thumb|Dwór Miejski jako siedziba straży pożarnej, w głębi widać przebicie przez budynek zachodni wylotu ul. Ogarnej, początek XX wieku]] | ||
| + | [[File:Dwór Miejski, widok od strony północnej, początek XX wieku.JPG|thumb|Dwór Miejski, jako siedziba straży pożarnej, widok na budynek południowy, początek XX wieku]] | ||
| + | [[File:X_Dwór_Miejski.jpg|thumb|Dwór Miejski, widok od wschodu (z ul. Zbytki) na [[BASZTA NAROŻNA| Basztę Narożną]], 1950]] | ||
| + | [[File: Dwór_Miejski_l._60._XX_wieku.jpg |thumb| Dwór Miejski, widok od południa, lata 60. XX wieku]] | ||
| + | [[File: Dwór_Miejski_rzeźba_konia.JPG |thumb| [[BASZTA NAROŻNA| Baszta Narożna]] i rzeźba konia na zachodnim szczycie południowego budynku Dworu Miejskiego, 2022]] | ||
| + | [[File: Dwór_Miejski__Teatr_Szekspirowski.JPG |thumb| Południowy budynek Dworu Miejskiego z Basztą Schultza i Basztą Browarną, z prawej fragment zabudowy [[GDAŃSKI TEATR SZEKSPIROWSKI | Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego]], 2022]] | ||
| + | [[File: Dwór_Miejski_budynek_zachodni.JPG |thumb| Dwór Miejski, budynek zachodni, w stosunku do pierwotnego ze skróconym szczytem umożliwiającym wylot ul. Ogarnej (z prawej), 2022]] | ||
| + | [[File: Tablica_Dom_Harcerza.jpg |thumb| Tablica upamiętniająca gdańskie harcerki i harcerzy, poległych i pomordowanych podczas II wojny światowej, odsłonięta 10 X 1981]] | ||
| + | '''DWÓR MIEJSKI''' (Stadthof), zespół miejskich budynków gospodarczych w południowo-zachodnim narożniku dawnych [[MURY OBRONNE | murów miejskich]], między obecną ul. Za Murami, [[OGARNA, ulica | Ogarną]], Bogusławskiego i Podgarbary, powstałych wraz z lokacją [[GŁÓWNE MIASTO | Głównego Miasta]] w latach 40-tych XIV wieku. Dowodnie już w 1457 mieściły się w nim wozownia i stajnie dla koni wykorzystywanych na potrzeby Rady Miasta (także koni prywatnych członków Rady i koni przez Radę wynajmowanych), stajnia dla koni królewskich podczas wizyt panujących w Gdańsku, miejsce przetrzymywania zaprzęgów i sprzętu do oczyszczania miasta. W latach 1616–1619 [[STRAKOWSKI HANS, budowniczy fortyfikacji, patron gdańskiej ulicy | Hans Strakowski]] wybudował stajnię składającą się z budynku zachodniego (obecnie ul. Podgarbary 10) i południowego (obecnie ul. Za Murami 2–10). Oba budynki, jednopiętrowe, z piętrem na poddaszu, z dachem dwuspadowym, na planie prostokąta, przylegały do [[BASZTA NAROŻNA | Baszty Narożnej]]; budynek południowy kończył się na Baszcie Schultza ([[SCHULTZ JOHANN CARL, artysta malarz, pedagog | Johann Carl Schultz]]).<br/><br/> | ||
| + | Do budowania ścian podłużnych wykorzystano mur obronny wysoki i niski, dostawiając ściany szczytowe o trójkątnym zwieńczeniu, ozdobione rzeźbami koni. W 2. połowie XVII wieku przedłużono budynek południowy, już dwukondygnacyjny, w stronę wschodnią, włączając obniżoną i ze wspólnym dachem [[BASZTA BROWARNA | Basztę Browarną]]. W połowie XVIII wieku przedstawiciele [[TRZECI ORDYNEK | Trzeciego Ordynku]] występowali z postulatami ograniczenia wydatków na stajnię miejską: zredukowania ilości koni miejskich z 70 do 30 (z zakazem kupna nowych i uprzęży do nich bez specjalnej zgody zarządu stajni), rezygnację z utrzymania miejskich powozów (co było odpowiedzią na jaskrawe ich nadużywanie przez osoby nieuprawnione, korzystającym z nich prawnie urzędnikom proponowano wypłacanie rycztałtu), wykorzystywaną do sprzątania miasta służbę stajenną zatrudnić w ramach pracy akordowej albo zastąpić wynajętą prywatną firmą. W charakterze stajni dla władz miasta funkcjonował do 1808, kiedy sprzedano konie i wozy. W 1812, wobec spodziewanego [[OBLĘŻENIE GDAŃSKA W 1813 ROKU | oblężenia Gdańska]], umieszczono tu odlewnię dział. Dwór spłonął w 1826, odbudowany, wydzierżawiany był prywatnym przedsiębiorstwom, m.in. zajmującym się oczyszczaniem miasta. Od 1859 miała tu swoją siedzibę miejska [[STRAŻ POŻARNA | straż pożarna]]. W 1887 rozebrano Basztę Schultza, około 1903 rozebrano część budynku zachodniego w celu przebicia wylotu obecnej ul. Ogarnej (przed jej skrzyżowaniem z obecną ul. Bogusławskiego).<br/><br/> | ||
| + | W 1945 zniszczony, w latach 1947–1949 zabezpieczony. W budynku południowym mieścił się początkowo warsztat samochodowy, po 1956 pracownia kamieniarska Przedsiębiorstwa Robót Elewacyjnych (powstawały rzeźby i detale architektoniczne dla odbudowywanych kamienic Głównego Miasta). W latach 1951–1961 odbudowano budynek zachodni (ul. Podgarbary 10) według projektu Zbigniewa Świerka, jednopiętrowy z poddaszem. W latach 1965–1970 – według projektu Zbigniewa Świerka i [[CHRZANOWICZ JÓZEF, architekt, konserwator zabytków | Józefa Chrzanowicza]] – odbudowano budynek południowy (ul. Za Murami 2-10) wraz z Basztą Narożną, Schultza i Browarną, przeznaczając go (akt erekcyjny wmurowano 23 XI 1964) na Dom Harcerza ([[POLAK TADEUSZ CZESŁAW, historyk sztuki, konserwator, patron placu | Tadeusz Polak]]), siedzibę Związku Harcerstwa Polskiego. Pierwotny charakter obiektu podkreślono rzeźbą konia, autorstwa [[KORPALSKI ZYGFRYD, rzeźbiarz | Zygfryda Korpalskiego]]. Obiekt oddano harcerzom do użytku 15 XI 1970. (zob. [[HARCERSTWO | harcerstwo]]). Na frontonie odsłonięto tablice pamiątkowe poświęcone m.in. Tadeuszowi Polakowi i [[GRZESIAK JÓZEF, harcmistrz | Józefowi Grzesiakowi]] (21 IX 1991). {{author: BŚ}}[[Category: Encyklopedia]] [[Category: Przestrzeń miasta]] | ||
Aktualna wersja na dzień 12:54, 24 wrz 2024
DWÓR MIEJSKI (Stadthof), zespół miejskich budynków gospodarczych w południowo-zachodnim narożniku dawnych murów miejskich, między obecną ul. Za Murami, Ogarną, Bogusławskiego i Podgarbary, powstałych wraz z lokacją Głównego Miasta w latach 40-tych XIV wieku. Dowodnie już w 1457 mieściły się w nim wozownia i stajnie dla koni wykorzystywanych na potrzeby Rady Miasta (także koni prywatnych członków Rady i koni przez Radę wynajmowanych), stajnia dla koni królewskich podczas wizyt panujących w Gdańsku, miejsce przetrzymywania zaprzęgów i sprzętu do oczyszczania miasta. W latach 1616–1619 Hans Strakowski wybudował stajnię składającą się z budynku zachodniego (obecnie ul. Podgarbary 10) i południowego (obecnie ul. Za Murami 2–10). Oba budynki, jednopiętrowe, z piętrem na poddaszu, z dachem dwuspadowym, na planie prostokąta, przylegały do Baszty Narożnej; budynek południowy kończył się na Baszcie Schultza ( Johann Carl Schultz).
Do budowania ścian podłużnych wykorzystano mur obronny wysoki i niski, dostawiając ściany szczytowe o trójkątnym zwieńczeniu, ozdobione rzeźbami koni. W 2. połowie XVII wieku przedłużono budynek południowy, już dwukondygnacyjny, w stronę wschodnią, włączając obniżoną i ze wspólnym dachem Basztę Browarną. W połowie XVIII wieku przedstawiciele Trzeciego Ordynku występowali z postulatami ograniczenia wydatków na stajnię miejską: zredukowania ilości koni miejskich z 70 do 30 (z zakazem kupna nowych i uprzęży do nich bez specjalnej zgody zarządu stajni), rezygnację z utrzymania miejskich powozów (co było odpowiedzią na jaskrawe ich nadużywanie przez osoby nieuprawnione, korzystającym z nich prawnie urzędnikom proponowano wypłacanie rycztałtu), wykorzystywaną do sprzątania miasta służbę stajenną zatrudnić w ramach pracy akordowej albo zastąpić wynajętą prywatną firmą. W charakterze stajni dla władz miasta funkcjonował do 1808, kiedy sprzedano konie i wozy. W 1812, wobec spodziewanego oblężenia Gdańska, umieszczono tu odlewnię dział. Dwór spłonął w 1826, odbudowany, wydzierżawiany był prywatnym przedsiębiorstwom, m.in. zajmującym się oczyszczaniem miasta. Od 1859 miała tu swoją siedzibę miejska straż pożarna. W 1887 rozebrano Basztę Schultza, około 1903 rozebrano część budynku zachodniego w celu przebicia wylotu obecnej ul. Ogarnej (przed jej skrzyżowaniem z obecną ul. Bogusławskiego).
W 1945 zniszczony, w latach 1947–1949 zabezpieczony. W budynku południowym mieścił się początkowo warsztat samochodowy, po 1956 pracownia kamieniarska Przedsiębiorstwa Robót Elewacyjnych (powstawały rzeźby i detale architektoniczne dla odbudowywanych kamienic Głównego Miasta). W latach 1951–1961 odbudowano budynek zachodni (ul. Podgarbary 10) według projektu Zbigniewa Świerka, jednopiętrowy z poddaszem. W latach 1965–1970 – według projektu Zbigniewa Świerka i Józefa Chrzanowicza – odbudowano budynek południowy (ul. Za Murami 2-10) wraz z Basztą Narożną, Schultza i Browarną, przeznaczając go (akt erekcyjny wmurowano 23 XI 1964) na Dom Harcerza ( Tadeusz Polak), siedzibę Związku Harcerstwa Polskiego. Pierwotny charakter obiektu podkreślono rzeźbą konia, autorstwa Zygfryda Korpalskiego. Obiekt oddano harcerzom do użytku 15 XI 1970. (zob. harcerstwo). Na frontonie odsłonięto tablice pamiątkowe poświęcone m.in. Tadeuszowi Polakowi i Józefowi Grzesiakowi (21 IX 1991).
