TREUGE NATHANAEL FRIEDRICH, pastor kościoła NMP

Aktualna wersja na dzień 23:56, 21 lis 2024

Strona tytułowa katalogu książek Michaela Treuge, ojca Nathanaela, wystawionych po jego śmierci na licytację 2 VI 1735

Strona tytułowa rozprawy Nathanaela Treuge, którą kończył gdańskie Gimnazjum Akademickie, 1753

Kościół Najświętszej Marii Panny, Julius Gotthard Greth, 1858

NATHANAEL FRIEDRICH TREUGE (4/5 X 1731 Gdańsk – (14 X) 5 XII 1800 Gdańsk), pastor kościoła Najświętszej Marii Panny (NMP). Syn Michaela (1691 Malbork – przed 2 VI 1735, pochowany w kościele NMP w Gdańsku), od 1703 ucznia w gimnazjum w Elblągu, w lipcu 1705 zapisanego do ostatniej klasy (primy) gdańskiego Gimnazjum Akademickiego, od 1708 studenta teologii w Wittenberdze, od 1711 w Rostocku, od 1731 konrektora szkoły mariackiej w Gdańsku, oraz poślubionej w 1720 Heleny Marii Hartwich (1699 Lindenau – 16 I 1779 Lindenau).

Brat Anny Sofii (ochrzczona 12 X 1733 w kościele NMP), Michaela Gottlieba (ur. Malbork – maj 1757 Tczew), 16 VI 1738 zapisanego do przedostatniej klasy (secundy) gdańskiego Gimnazjum Akademickiego, w 1742 pod kierunkiem profesora Johanna Adama Kulmusa oponenta w dyspucie z Ottonem Joachimem Willerem (synem pastora Thomasa Willera), w 1744 studiującego w Jenie, w 1745 w Lipsku, w 1746 w Wittenberdze pod kierunkiem Beniamina Groddecka, w latach 1750–1752 kaznodziei w Domu Dobroczynności (Spendhaus), od 3 XII 1752 pastora w Tczewie; Carla Gottlieba (Gottfrieda) (zm. po 1779), żonatego po raz pierwszy w 1754 z Anną Constantią, córką Johanna Krause, po raz drugi w 1764 z Agathe Karoline, po raz trzeci w 1769 z Catheriną Elisabeth Selcke, córką Constantina; imienia trzeciego z braci nie znamy (1729 – pochowany 23 V 1743 w kościele NMP).

19 IV 1748 zapisany został do do przedostatniej klasy (secundy) gdańskiego Gimnazjum Akademickiego, naukę kończył w 1753 rozprawą przygotowaną pod kierunkiem działającego już w Gdańsku byłego promotora brata z Wittenbergi, Beniamina Groddecka. Studia teologiczne odbył, korzystając ze stypendium fundacji Johanna Gotffrieda Diesseldorfa, w Jenie (1753) i Roztocku (1755–1757). Od 21 IV 1758 był kandydatem na diakona i katechetę gdańskiego Ministerium Duchownego, licencję oraz zgodę na posługę duchownego uzyskał w 1759. 24 II 1761 wyświęcony, od 15 III 1761 diakon w kościele Zbawiciela, od kwietnia do 6 września w kościele św. Katarzyny, 7 XII 1761 powołany, od 3 I 1762 drugi diakon (był nim jeszcze w 1767), od 1773 drugi pastor w kościele NMP, od 1791 pierwszy pastor. Jednocześnie w latach 1768-1792 katecheta w Domu Poprawy. Od 1791 senior Ministerium Duchownego. Współautor krytycznych dysertacji teologicznych, m.in. Dissertatio moralis de consortio culpae alienae (Danzig, 1751) oraz Dissertationis criticae sectio II. de literis hebraicis … (Jena 1753).

Od 1762 żonaty z Agathe Eleonore, córką Ernsta Schultza, z którą miał dziesięcioro dzieci (wszystkie ochrzczone w kościele NMP): lat dojrzałych dożyła 1/ Agatha Friederika (17 VI 1763 Gdańsk – 3 I 1836 Wocławy, Żuławy Gdańskie), która wyszła 17 VI 1783 za pastora Carla Friedricha Theodora Bertlinga; dwie pozostałe zmarły w dzieciństwie: 2/ Pauline Renate (ochrzczona 25 I 1768) oraz 3/ Luise Wilhelmine (ochrzczona 15 VI 1770). W dzieciństwie zmarli też synowie 4/ Gabriel Heinrich (ochrzczony 23 III 1769), 5/ Daniel Jonathan (ochrzczony 4 I 1774) i 6/ Carl Gottfried (ochrzczony 8 X 1777).

Pozostali synowie: 7/ Carl Friedrich (ochrzczony 15 XI 1764) ożenił się w 1791 i doczekał się syna Friedricha (ur. 5 X 1791), we wrześniu 1804 zapisanego do trzeciej klasy Gimnazjum Akademickiego; 8/ Nathanael Gottlieb (ochrzczony 29 VIII 1766 – pochowany 2 V 1807 w kościele św. Trójcy), 6 VIII 1776 zapisany do trzeciej klasy Gimnazjum Akademickiego, od 1779 studiował teologię w Getyndze (Göttingen) i od 1786 w Erlangen, po czym prawo w Getyndze od 1788, korzystając od 1786 także ze stypendium Diesseldorfa; w 1795 ożenił się z Elisabeth Eufrosine Renate (21 III 1773 – 27 V 1832), córką Carla Heinricha Uphagena, od 1807 właścicielki majątku w Kiełpinku; 9/ Ernst Michael (4 VII 1772 – 22 X 1832 Wocławy), 3 VI 1788 zapisany do przedostatniej klasy (secundy) gdańskiego Gimnazjum Akademickiego, studiujący od 1792 w Halle (z tego czasu zachował się jego imiennik, z wpisami m.in. Daniela Andreasa Zernecke i z autografem jego żony), od 1795 w Helmstedt, od 1797 konrektor szkoły mariackiej w Gdańsku, od 6 III 1803 kaznodzieja w Tiegenort (Tujsk), 10 II 1806 wyświęcony, od 31 VIII 1806 pastor we Wocławach, zmarły wskutek nieszczęśliwego wypadku (wpadł do wykopanego grobu wracając o zmroku z wizyty u chorego), oraz 10/ Samuel Abraham (ochrzczony 7 V 1776 – 1797 Erlangen), 14 VI 1793 zapisany do przedostatniej klasy (secundy) Gimnazjum Akademickiego, od 1795 studiujący prawo w Halle, zmarły w czasie rozpoczętej w 1797 kontynuacji studiów prawnych w Erlangen.

Do 1945 jego portret wisiał w zakrystii kościoła NMP. JANSZ

Bibliografia:
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 281, 325, 335, 358, 370, 373, 380.
Allgemeine Literatur-Zeitung, Bd. 2, C. A. Schwetschke, 1849, s. 1616.
Cieślak Edmund, Konflikty polityczne i społeczne w Gdańsku w połowie XVIII w., s. 44–46.
Kizik Edmund, Rękopiśmienna gazeta „Danziger Monathliche Sammlung” (1773–1792) – źródło do badań nad kulturą życia w Gdańsku u schyłku XVIII wieku, Czasy Nowożytne, 28, 2015.
Praetorius Ephraim, Dantziger-Lehrer Gedächtnis, bestehend in kurtzer Verzeichnis der Ewangelischen Prediger zu Dantzig, Danzig–Leipzig, 1760, s. 4, 8, 23, 29, 32, 33, 96.
Rhesa Ludwig, Kurzgefaßte Nachrichten von allen seit der Reformation an den evangelischen Kirchen in Westpreuszen angestellten Predigern, Königsberg 1834, s. 38, 51, 72, 75, 115, 126, 219.
Rühle Siegfried, Die Stipendiaten des Diesseldorfichen Stipendiums, „Danziger Familiengeschichtliche Beiträge“ Bd. 1, Danzig 1929, s. 67.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14-18. Jahrhundert, Klausdorf-Schwentine 1986-1992.