MARKOWSKI FELIKS BERNARD, profesor Politechniki Gdańskiej

Aktualna wersja na dzień 19:33, 5 lip 2024

FELIKS BERNARD MARKOWSKI (18 V 1902 Lwów – 7 XII 1985 Gdańsk), inżynier architekt, profesor Politechniki Gdańskiej (PG). Syn Józefa (1860 Lwów – 16 III 1926 Lwów), urzędnika Polskich Kolei Państwowych, i Marii z domu Kunich. W 1920 ukończył II Gimnazjum Realne we Lwowie, a następnie, 23 V 1928, Wydział Architektoniczny Politechniki Lwowskiej, uzyskując tytuł inżyniera architekta. Pracował w biurach architektonicznych: Barszczewski i Syn (1924–1925), Barszczewski – Makowicz (1926–1927), Inż. Dromirecki – Szymański (1928–1929) oraz w pracowni prof. dr. inż. Jana Zubrzyckiego (1930–1932). Projektował m.in. dwory, domy i kościoły. W 1928 opracował architekturę zamku Radziwiłłów w Nieświeżu.

W okresie 1927–1939 pracownik Politechniki Lwowskiej, od 1933 do 1935 badał architekturę wsi w Karpatach Wschodnich, a także zamków w Czortkowie i Tarnopolu. W 1934 wygłosił cykl wykładów dla przewodników oddziału Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego we Lwowie, zatytułowany „Zabytki miasta Lwowa”. 17 VI 1935 doktoryzował się na Wydziale Architektonicznym Politechniki Lwowskiej, a w 1939 przedłożył radzie tegoż wydziału rozprawę habilitacyjną, jednak wybuch wojny uniemożliwił mu uzyskanie stopnia doktora habilitowanego.

Od września 1939 do czerwca 1941 pracował we Lwowskim Instytucie Politechnicznym (od 1940 jako docent), w latach 1941–1943, w związku z zamknięciem uczelni przez Niemców, nauczał na tajnych kursach technicznych. W okresie 1942–1943 pracował w Referacie Ochrony Zabytków w Zarządzie Miejskim Lwowa. Przyczynił się do odbudowy zbrojowni i odsłonięcia murów obronnych klasztoru Ojców Bernardynów we Lwowie. Od 1944 do czerwca 1945 ponownie zatrudniony jako docent w Lwowskim Instytucie Politechnicznym.

W Gdańsku od listopada 1945. W latach 1945–1972 pracownik PG, od 1 XI 1945 zastępca profesora, od 24 VII 1946 profesor nadzwyczajny (tytularny). W 1945 kierował odbudową gmachów i nadzorował przyznawanie mieszkań pracownikom PG. Od 1945 do 1953 kierownik Katedry Budownictwa Wiejskiego. W 1953 zorganizował Zakład Budownictwa Wiejskiego, wykonujący prace naukowe dla konserwatorów województwa gdańskiego, Muzeum Pomorskiego i Pracowni Konserwacji Zabytków w Gdańsku. W latach 1954–1963 kierował Katedrą Architektury i Planowania Wsi, w okresie 1960–1965 Katedrą Historii Architektury Powszechnej, a od 1960 do 1968 Katedrą Historii Architektury Polskiej. Jednocześnie od 1948 był nauczycielem w Zakładach Doskonalenia Rzemiosła w Gdańsku, w latach 1949–1950 wykładał w Szkole Inżynierskiej Naczelnej Organizacji Technicznej na Wydziale Architektury PG, między 1950 a 1955 w Wieczorowej Szkole Inżynierskiej w Gdańsku, a w okresie 1952–1956 był konsultantem przedmiotów zawodowych w Technikum Budownictwa Wiejskiego w Gdańsku-Oruni. Od 30 IX 1972 na emeryturze.

Autor publikacji na temat zabytków Lwowa i Gdańska, architektury wsi, historii budownictwa ludowego okolic Lwowa, północnej Polski i Pomorza Środkowego, historii urbanistyki, w tym broszury Polskie dwory zwyczajne i obronne XVI–XIX w. (1935) i monografii Fortalicjum w Perehińsku – zabytek staropolskiego budownictwa na Pokuciu (1938). Artykuły zamieszczał m.in. w „Złotym Szlaku”, „Życiu Technicznym”, „Polskiej Sztuce Ludowej”, „Politechniku”, „Dzienniku Bałtyckim”.

Zaprojektował m.in. gmach Banku Rolnego w Poznaniu oraz budynki we Lwowie: kamienice przy ul. Kadeckiej i ul. Grodeckiej, wille przy ul. Grochowskiej i ul. Pustej, dwór i willę w Zimnej Wodzie. W 1947 wykonywał opracowania na zlecenie Regionalnej Dyrekcji Planowania Przestrzennego w Gdańsku, w 1949 dla Urzędu Wojewódzkiego w Gdańsku.

Był członkiem Sekcji Historii Sztuki i Kultury Towarzystwa Naukowego we Lwowie (1937–1939), Towarzystwa Przyjaciół Nauki i Sztuki (1946–1955; w latach 1950–1955 jego wiceprezes, a w okresie 1953–1955 przewodniczący Sekcji Archeologicznej), Gdańskiego Towarzystwa Naukowego (1956–1985; przewodniczący Komisji Historii Sztuki Wydziału I w latach 1966–1978), Towarzystwa Naukowego w Toruniu, Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego (kierował jego gdańskim oddziałem jako pierwszy przewodniczący w latach 1957–1960), Stowarzyszenia Historyków Sztuki, lwowskiego oraz gdańskiego (od 1945) oddziału Stowarzyszenia Architektów Polskich, gdańskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Archeologicznego.

Odznaczony m.in. Brązowym Medalem za Długoletnią Służbę (1938), Złotym Krzyżem Zasługi (1958), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1972), Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1980).

Pierwsze małżeństwo zawarł z Kazimierą z domu Schuster (9 IX 1909 – 1 X 1946 Gdańsk), drugie z Celiną z domu Gosieniecką (6 III 1911 Gniezno – 2 XI 2001 Gdańsk), pianistką, nauczycielką muzyki i gry na fortepianie w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej we Wrzeszczu i w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Sopocie w klasie fortepianu i oboju. Ojciec Bolesława (ur. 17 XII 1934 Lwów), magistra inżyniera chemika, i Wiesława (17 X 1938 Lwów – 17 XI 1978 Gdańsk), magistra inżyniera architekta, malarza, członka gdańskiego oddziału Związku Polskich Artystów Plastyków. Pochowany na cmentarzu Srebrzysko. WP







Bibliografia:
Pionierzy Politechniki Gdańskiej, red. Zygmunt Paszota, Janusz Rachoń, Edmund Wittbrodt, Gdańsk 2005, s. 341.