ERBEN BALTHASAR JOHANN, kompozytor
| (Nie pokazano 12 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
| − | '''BALTHASAR JOHANN ERBEN''' (1626 Gdańsk – pochowany 23 X 1686 Gdańsk), kompozytor. | + | '''BALTHASAR (BALZER) JOHANN ERBEN''' (1626 Gdańsk – pochowany 23 X 1686 Gdańsk), kompozytor. Syn Dawida (zm. 1665), właściciela przedsiębiorstwa przeładunku węgla i kamienia szlifierskiego. W 1652 nieudanie aplikował na stanowisko kapelmistrza gdańskiego kościoła [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY | kościoła Najświętszej Marii Panny]] (NMP), po czym – jako stypendysta [[RADA MIEJSKA | Rady Miejskiej Gdańska]] – odbył studia muzyczne w Ratyzbonie (Regensburgu). W Ratyzbonie poznał znanego kompozytora Johanna Jacoba Frobergera. Z jego rekomendacji, przez kolejne cztery lata podróżował po miastach niemieckich (odwiedził Norymbergę, Würzburg, Heidelberg, Frankfurt, Bonn, Kolonię, Düsseldorf), Niderlandach (Antwerpia, Bruksela), przez Flandrię popłynął do Anglii, przebywał w |
| + | Paryżu (1654–1655). Podczas pobytu w Rzymie w 1657 otrzymał wiadomość o zwolnionym w Gdańsku stanowisku kapelmistrza w kościele NMP. <br/><br/> | ||
| + | W latach 1658–1686 kapelmistrz w NMP w Gdańsku. Z jego twórczości zachowały się w przekazach rękopiśmiennych głównie wokalno-instrumentalne utwory religijne, reprezentujące nowoczesny styl koncertujący – istotne ogniwo rozwoju tego stylu w Gdańsku. Zachowało się też kilka świeckich utworów instrumentalnych. Większość rękopisów z utworami przechowuje biblioteka uniwersytetu Carolina Rediviva w Uppsali, a trzy utwory instrumentalne biblioteka Yale School of Music (New Haven, USA). Za życia opublikował w 1668 w Królewcu jedynie passacaglia i arię, napisane na abdykację króla polskiego Jana Kazimierza, oraz kilka pieśni zamieszczonych w popularnej wówczas antologii Georga Neumarka ''Der fortgepflanzte Lustwald'' (Hamburg w 1652, Jena w 1657). <br/><br/> | ||
| + | Był trzykrotnie żonaty: po raz pierwszy od 1649 z nieznanego imienia wybranką, po raz drugi od 6 VI 1658 w kościele NMP z siostrą [[HEWELIUSZ JAN, astronom | Jana Heweliusza]], Anną (12 XII 1630 – 28 IV 1677), z którą miał ochrzczonych w kościele NMP córkę Annę Constantię (chrzest 1 IX 1664) i synów Johanna Jakoba (chrzest 30 X 1659 – 1712), w latach 1671–1683 alcisty Kapeli Rady Miejskiej, w czerwcu 1677 zapisanego do przedostatniej klasy (secundy) gdańskiego [[GIMNAZJUM AKADEMICKIE | Gimnazjum Akademickiego]], od 1684 studenta w Wittenberdze, po czym nauczyciela oraz kantora chóru [[SZKOŁA MARIACKA | szkoły mariackiej]], Balthasara (chrzest 12 VI 1661) oraz Gottfrieda. Po raz trzeci ożenił się 16 XI 1670 z Anną Marią Albert; małżeństwo pozostało bezdzietne. {{author: DS}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]]<br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/> | ||
| + | |||
| + | '''Bibliografia''':<br/> | ||
| + | Archiwum Państwowe Gdańsk, 300, 43/97, Bl. 198r; 300, R/Bb 20a, s. 519–522.<br/> | ||
| + | Polska Akademia Nauk Biblioteka Gdańska, Ms. 477, Bl. 20r.<br/> | ||
| + | ''Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814'', wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 234.<br/> | ||
| + | Socnik Hugo, ''Erben Balthasar'', w: Neue Deutsche Biographie, Bd. 4, Berlin 1959, s. 565.<br/> | ||
| + | Weichbrodt Dorothea, ''Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert'', Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 2, 227, 415. | ||
Aktualna wersja na dzień 17:33, 5 paź 2024
BALTHASAR (BALZER) JOHANN ERBEN (1626 Gdańsk – pochowany 23 X 1686 Gdańsk), kompozytor. Syn Dawida (zm. 1665), właściciela przedsiębiorstwa przeładunku węgla i kamienia szlifierskiego. W 1652 nieudanie aplikował na stanowisko kapelmistrza gdańskiego kościoła kościoła Najświętszej Marii Panny (NMP), po czym – jako stypendysta Rady Miejskiej Gdańska – odbył studia muzyczne w Ratyzbonie (Regensburgu). W Ratyzbonie poznał znanego kompozytora Johanna Jacoba Frobergera. Z jego rekomendacji, przez kolejne cztery lata podróżował po miastach niemieckich (odwiedził Norymbergę, Würzburg, Heidelberg, Frankfurt, Bonn, Kolonię, Düsseldorf), Niderlandach (Antwerpia, Bruksela), przez Flandrię popłynął do Anglii, przebywał w
Paryżu (1654–1655). Podczas pobytu w Rzymie w 1657 otrzymał wiadomość o zwolnionym w Gdańsku stanowisku kapelmistrza w kościele NMP.
W latach 1658–1686 kapelmistrz w NMP w Gdańsku. Z jego twórczości zachowały się w przekazach rękopiśmiennych głównie wokalno-instrumentalne utwory religijne, reprezentujące nowoczesny styl koncertujący – istotne ogniwo rozwoju tego stylu w Gdańsku. Zachowało się też kilka świeckich utworów instrumentalnych. Większość rękopisów z utworami przechowuje biblioteka uniwersytetu Carolina Rediviva w Uppsali, a trzy utwory instrumentalne biblioteka Yale School of Music (New Haven, USA). Za życia opublikował w 1668 w Królewcu jedynie passacaglia i arię, napisane na abdykację króla polskiego Jana Kazimierza, oraz kilka pieśni zamieszczonych w popularnej wówczas antologii Georga Neumarka Der fortgepflanzte Lustwald (Hamburg w 1652, Jena w 1657).
Był trzykrotnie żonaty: po raz pierwszy od 1649 z nieznanego imienia wybranką, po raz drugi od 6 VI 1658 w kościele NMP z siostrą Jana Heweliusza, Anną (12 XII 1630 – 28 IV 1677), z którą miał ochrzczonych w kościele NMP córkę Annę Constantię (chrzest 1 IX 1664) i synów Johanna Jakoba (chrzest 30 X 1659 – 1712), w latach 1671–1683 alcisty Kapeli Rady Miejskiej, w czerwcu 1677 zapisanego do przedostatniej klasy (secundy) gdańskiego Gimnazjum Akademickiego, od 1684 studenta w Wittenberdze, po czym nauczyciela oraz kantora chóru szkoły mariackiej, Balthasara (chrzest 12 VI 1661) oraz Gottfrieda. Po raz trzeci ożenił się 16 XI 1670 z Anną Marią Albert; małżeństwo pozostało bezdzietne.
Bibliografia:
Archiwum Państwowe Gdańsk, 300, 43/97, Bl. 198r; 300, R/Bb 20a, s. 519–522.
Polska Akademia Nauk Biblioteka Gdańska, Ms. 477, Bl. 20r.
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 234.
Socnik Hugo, Erben Balthasar, w: Neue Deutsche Biographie, Bd. 4, Berlin 1959, s. 565.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 2, 227, 415.
