PALESKE WILHELM JAKOB, kupiec, armator

Aktualna wersja na dzień 07:34, 5 wrz 2024

Płyta nagrobna Wilhelma i Adelgundy Eufrozyny Paleske w kościele św. Piotra i Pawła w Gdańsku

WILHELM JAKOB PALESKE (13 II 1705 Gdańsk – 4 VIII 1772 Gdańsk), kupiec hurtowy, armator, kalwinista. Jeden z ośmiorga ochrzczonych w kościele św. Piotra i Pawła dzieci kupca Johanna Wilhelma (chrzest 26 IX 1660 w kościele św. Elżbiety – pochowany tamże 9 X 1734 pod płytą nagrobną nr 15) i jego drugiej żony, poślubionej w 1693 Anny z domu Leers (20 VII 1675 – 31 I 1751). Brat m.in. Johanna Gottfrieda (24 IV 1715 – 13 V 1772), kupca oraz prowizora kościołów i szpitali kalwińskich w Gdańsku (dziadka Johanna Gottlieba Paleske).

W 1728 założył z Peterem Uphagenem firmę armatorsko-kupiecką „Uphagen und Paleske” (zob. flota handlowa 1454–1793), działającą przez 40 lat, utrzymującą kontakty z Holandią, Anglią, Francją i państwami niemieckimi. Wraz z Carlem i Peterem Uphagenami w 1735 zamówili u gdańskiego cieśli Jacoba Gornatha budowę 120 łasztowego statku „Die Anna und Elisabeth” (takie imiona nosiły żony obu Uphagenów). Rok później (1736) zamówili u tego samego cieśli budowę statku „Der weisse Lówe”, już z większą grupą wspólników kalwinistów bądź holenderskiego pochodzenia (Carl i Wilhelm Henrich Uphagenowie, Johann Forret (1666–1738, teść Carla Uphagena), Henrich Dühren (1688–1760) z żoną Agnetą Brunfisch, Andreas de Ruyter, Henrich Fohrtmann). W 1740 (z udziałem Carla i Wilhelma Henricha Uphagenów, Antona de Cuypera (1684–1756), Henricha Fohrtmanna) zamówili u cieśli Dircka Jacoba Spatziera 180 łasztowy statek nazwany na cześć córki Carla Uphagena „Die Jungfrau Anna-Constantia”. U tego samego cieśli w 1742 zamówili 180 łasztowy statek ponownie noszący imię „Anna und Elisabeth” (dobierając za wspólników-inwestorów Carla i Wilhelma Henricha Uphagenów, Andreasa de Ruytera, Henricha Fohrtmanna, Antona de Cuypera). W 1745 u cieśli Christiana Burmeistera zamówili 160 łasztowy statek „Die Jungfrau Florentina von Dantzig” (ze wspólnikami: Carlem Uphagenem, Cornelissem de Vogel, Leonardssonem, Johannem Theodorem Schnaseem, Andreasem de Ruyterem). W 1747 u cieśli Johanna Fohrmanna złożyli zamówienie na 165 łasztowy statek nazwany na cześć córki Petera Uphagena „Die Jungfrau Renatha-Elisabeth” (ze wspólnikami: Benjaminem Blechem jun., Andreasem de Ruyterem i Anną Uphagen, wdową po Carlu), a u cieśli Salomona Kleina na 120 łasztowy statek „Die Jungfrau Maria-Dorothea” (z tymi samymi). W 1748 u Johanna Fohrmanna zamówili 200 łasztowy statek nazwany na cześć jego żony „Die Jungfrau Adelqunda Euphrosina” (z Benjaminem Blechem jun., Andreasem de Ruyterem, Anną Uphagen oraz Dirckiem Hekkerem). Rok później (1749) u tegoż cieśli złożyli zamówienie na 180 łasztowy statek „Das Geschwister Sara und Adelqunda” (z tymi samymi wspólnikami co poprzednio i dodatkowo z Ludwigiem Woltersem).

14 III 1748 uzyskał potwierdzenie kupieckiego obywatelstwa Gdańska jako tzw. Bürger-Kind (dziecko gdańskich obywateli) i 25 kwietnia tego roku w kościele św. Piotra i Pawła poślubił Adelgunde Euphrosine (24 IV 1725 – pochowana 24 VI 1780 przy mężu), córkę producenta wyrobów ze złota i srebra Nathanaela Dieckhoffa (18 IX 1696 – 1734) i jego pierwszej żony Adelgundy (1702 – pochowana 5 V 1725 w kościele Najświętszej Marii Panny pod płytą nagrobną nr 292), poślubionej 30 V 1724 w kościele św. Piotra i Pawła, zmarłej w połogu po urodzeniu córki.

Nie pozostawił potomstwa. Pochowany 8 VIII 1772 w kościele św. Piotra i Pawła pod płytą nagrobną nr 119, którą zakupił w 1768 (z czteropolowym herbem: w prawym górnym belka, w prawym dolnym gwiazda, w lewym górnym drzeow, wizerunek w lewym dolny zatarty). Pozostawił w spadku 463 500 guldenów. Legat w wysokości 200 000 florenów wdowa po nim zapisała w testamencie (ogłoszonym 19 VI 1780) na rzecz wdów oraz biednych panien wyznania reformowanego (kalwińskiego). JANSZ







Bibliografia:
Księga przyjęć do prawa miejskiego w Gdańsku 1536–1814, wyd. Andrzej Groth, Ewa Łączyńska-Bartoszek, Dariusz Kaczor, Gdańsk 2019, t. VII, s. 513.
Trzoska Jerzy, Z dziejów budownictwa okrętowego w Gdańsku – wykaz statków zbudowanych w pierwszej połowie XVIII w., „Nautologia”, t. 20, 1985, nr 1, tabela.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 1, 347.