ZANCKAU PETER, pastor kościoła św. Bartłomieja
| < Poprzednie | Następne > |
PETER ZANCKAU (Zen(c)ker, Zänker, Zinken) (Saksonia? – 1535 Johannisburg (Pisz)), pastor kościoła św. Bartłomieja, kaznodzieja reformacyjny. W sierpniu 1524 był w Gdańsku kaznodzieją, wokół którego w pierwszym okresie reformacji gromadziło się pospólstwo i plebs na spotkaniach na cmentarzu św. Elżbiety, organizowanych przez Petera Koeniga i Johanna Wentlanda. Na zgromadzeniach tych wybrano także kaznodziejów/pastorów dla pięciu gdańskich kościołów, w tym Matthiasa Bienwalda dla kościoła św. Bartłomieja. 20 II 1525 miasto Elbląg poprosiło gdańszczan o przywódcę duchowego, 26 tego miesiąca wysłano więc tam „na pół roku” Bienwalda, a Zanckau został powołany na pastora kościoła św. Bartłomieja.
W styczniu 1526 był jednym z tych radykałów, których odsunięto od ambony i zakuto w kajdany w ramach żądanego przez polskiego króla Zygmunta I Starego przywrócenia w Gdańsku starego ładu religijnego. Po przybyciu króla do miasta 17 IV 1526 znalazł się wśród tych, których po długich negocjacjach otoczył opieką książę pruski Albrecht Hohenzolern i wywalczył dla nich jedynie wygnanie z miasta. Został pastorem w Piszu. Początkowo aktywny uczestnik dysput religijnych po stronie anabaptystów, m.in. 30-31 XII 1531 wraz z Fabianem Eckelem z Legnicy przeciwko luterańskiemu biskupowi Pomezanii dr. Paulowi von Spretten i kaznodziejom Johannowi Polyanderowi, Johannowi Briesmannowi i Michaelowi Maurerowi (Meurer) w Colloqium na zamku w Kętrzynie (Rastenburg) w obecności księcia Albrechta. Efektem zażartego sporu był nakaz opuszczenia Prus Książęcych przez anabaptystów, w związku z czym do śmierci stał się zwolennikiem schwenkfeldianizmu (odmiana arianizmu, propagowana przez Kaspra Schwenkfelda von Ossig (1490–1561), do dziś funkcjonująca w USA).
Bibliografia:
Beckherr Karl, Die St. Georgenkirche zu Rastenburg, w: Altpreussische Monatsschrift, Bd. 20, 1883, s. 282.
Freytag Hermann, Die Beziehungen Danzigs zu Wittenberg, „Zeitschrift des Westpreussischen Geschichtsvereins“, H. 38, Danzig 1898, s.27, 44.
Prätorius Ephraim, Dantziger-Lehrer Gedächtniβ …, Danzig und Leipzig, 1760, s. 9.
Rhesa Ludwig, Kurzgefaßte Nachrichten von allen seit der Reformation..., Königsberg 1834, s. 52.
Ukert Georg Heinrich Albert, Dr. Martin Luther's Leben. Mit einer kurzen reformationsgeschichte Deutschlands und der Litteratur, Teil 2, Gotha 1817, s. 236.
