ZAKRZEWSKI MARIAN, inżynier budowy okrętów, stoczniowiec
| < Poprzednie | Następne > |
MARIAN ZAKRZEWSKI (do 1951 Zmora) (ur. 17 IV 1930 Towarnia, powiat dobromilski, obecnie Ukraina), magister inżynier budowy okrętów, stoczniowiec. Syn pochodzącego z Przeworska Marcina Zmory (zm. 1941), emigranta zarobkowego do USA, następnie rolnika, właściciela kilkunastohektarowego gospodarstwa, oraz Marii z domu Piękoś (zm. 1942). Brat Karoliny, Juliana (1928– 12 II 1945 Szwecja (Freudenfier) koło Wałcza), żołnierza 1. Polskiej Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki, poległego podczas walk o Wał Pomorski, Celiny, Bonifacego i Floriana.
Przed wybuchem II wojny światowej rozpoczął naukę w szkole powszechnej. 10 II 1940, kiedy był w trzeciej klasie, wraz z rodziną wywieziony został na Syberię, do miejscowości Ust'-Szysz, gdzie zmarli jego rodzice. W 1944, wraz z koleżanką z Towarni, Jadwigą Pelc (po mężu Romańczyk, późniejszą nauczycielką języka rosyjskiego w gdańskich szkołach), podjął naukę w piątej klasie w rosyjskiej szkole w Nowonagodnaja. W czerwcu 1946 z siostrą Karoliną powrócił do Polski i zamieszkał w Drawsku Pomorskim, natomiast młodsze rodzeństwo, które przebywało w domu dziecka, powróciło do Polski innym transportem.
Od września 1946 do czerwca 1949 uczył się w Gimnazjum Ogólnokształcącym w Drawsku Pomorskim. W Gdańsku od 15 IX 1949 do 24 IV 1952 był uczniem Conradinum. Od 1 X 1952 studiował na Wydziale Budowy Okrętów Politechniki Gdańskiej. W 1955 odbył praktykę w Przedsiębiorstwie Budowy Urządzeń Chłodzących w Gdyni, od 1 VI 1956 praktykę na statku S/S „Toruń”. W trakcie studiów przeszedł szkolenie wojskowe, od 30 XII 1958 podporucznik Marynarki Wojennej w grupie technicznej. Od 6 X 1956 pracownik Stoczni Gdańskiej, konstruktor w Zakładowym Biurze Konstrukcyjnym w pracowni projektowania siłowni okrętowych. Przygotowywał projekt instalacji chłodniczej na drobnicowcu B-54 ( dziesięciotysięcznik), ładownią chłodzącą.
W drugiej połowie lat 50. XX wieku był członkiem koła przewodników zakładowych, oddziału Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego (PTTK) Stoczni Gdańskiej. Oprowadzał po terenie zakładu do początku lat 60., wykładał też przedmioty związane z gospodarką morską na kursie PTTK organizowanym dla przewodników miejskich.
Od 1961 główny inżynier budowy statków w Stoczni Gdańskiej. Po pożarze na statku m/s „Konopnicka” (13 XII 1961), w początkach 1962, przez trzy miesiące, odbudowywał jego siłownię. Sprawował nadzór nad serią drobnicowców B-43/1-6 dla radzieckiego armatora, następnie nad bazami przetwórni rybnych B-64. W 1965 uczestniczył w pracach związanych z reklamacjami na bazach rybackich. W 1966 nadzorował budowę, od stycznia do maja 1967 – jako inżynier gwarancyjny – brał udział w rejs na jednostce „Gryf Pomorski” (B-67), wybudowanej dla szczecińskiego armatora „Dalekomorskie Bazy Rybackie”. Po powrocie pełnił nadzór nad budową bazy rybackiej „Pomorze” (B-67/2) dla tego samego armatora, przekazanej na początku 1968.
W sierpniu 1968 pełnił nadzór nad budową pięciu drobnicowców B-442 (12 500 DWT) (pierwszy, m/s „Konin”, przekazano w grudniu 1968 Polskim Liniom Oceanicznym), od stycznia 1969 do końca 1970 nad kolejnymi czterema dla tureckiego armatora „D.B. Deniz Nakliyati T.A.S.”. Od września 1970 do sierpnia 1971 pełnił obowiązki inżyniera gwarancyjnego podczas rejsu na m/s „Generał Z. Dogun” (B-442/5). Następnie przejął nadzór nad budową statków dla armatorów norweskich, tzw. paragrafowców (seria B-431), oraz dwóch tuńczykowców (seria B-514). Prace nad nimi prowadził do 1978. W drugiej połowie lat 70. XX wieku prowadził rozmowy z Brytyjczykami na temat budowy trzech drobnicowców oraz z Niemcami o budowie trzech statków B-341; następnie prowadził nadzór nad ich budową. Budowy prowadzone były na pochylniach B.
Po ukończeniu kursu handlu zagranicznego, od 1 III 1978 kierownik Działu Eksportu, Zbytu i Kalkulacji SG. Jego głównym zadaniem było pozyskiwanie kontraktów na budowę statków poprzez udział w targach i wystawach branżowych, akcjach promocyjnych oraz rozmowach sprzedażowych i negocjacjach kontraktów (m.in. we Francji, Grecji, Niemczech, ZSRR, Norwegii, Iraku, Finlandii, Szwecji, Chinach, Holandii, Bułgarii, Kolumbii). W listopadzie 1981 nie przyjął propozycji objęcia funkcji dyrektora ds. ekonomicznych. Po przemianach polityczno-ekonomicznych, od 13 V 1990 członek Zarządu, od 1 VI 1990 dyrektor handlowy Stoczni Gdańskiej S.A., od lutego 1994 do 5 III 1994 wiceprezes Zarządu. Ze względu na stan zdrowia w początkach maja 1995 zrezygnował z miejsca w Zarządzie, a 15 listopada ze stanowiska dyrektora handlowego. Od 15 II 1996 na emeryturze.
Odznaczony Srebrnym (1967) oraz Złotym (1974) Krzyżem Zasługi, Krzyżem Kawalerskim Odrodzenia Polski (1984), Srebrną Odznaką „Zasłużony Stoczni Gdańskiej im. Lenina” (1975), medalem „Za zasługi dla Marynarki Wojennej PRL” (1982), Medalem „40-lecia PRL” (1984), Srebrną (1973) oraz Złotą Odznaką PTTK (1978), złotą odznaką „Zasłużony Działacz Turystyki” (1985), Brązową Odznaką Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Mechaników Polskich (SIMP) (1986). Otrzymał wyróżnienie Naczelnej Organizacji Technicznej (NOT) za elastyczne mocowanie nadbudówki na drobnicowcach B-341 w celu obniżenia hałasu.
Od 1962 mieszkał w Gdańsku-Przymorzu, od 1994 w Kiełpinie Górnym. Od 1958 żonaty był z Haliną (10 III 1936 – 1 VII 2021), urzędniczką Polskich Kolei Państwowych (PKP). Ojciec Ilony, ekonomistki.
Bibliografia:
Informacje i materiały z archiwum Mariana Zakrzewskiego.
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku, sygn. IPN Gd 003/16 t. 1/1; t. 4/2; t. 7 (akta sprawy obiektowej krypt. „Arka” dot. zabezpieczenia operacyjnego Stoczni Gdańskiej im. Lenina (1971–1989)).
Stocznia Gdańska jaką pamiętamy. Wspomnienia stoczniowców, cz. 2, red. Andrzej Nawrocki i Zbigniew Szczypiński, Pelplin 2021.
Trzeciak Andrzej, Stocznia Gdańska. Miejsca, ludzie, historie, Gdańsk 2020.
