SZYMAŃSKI STEFAN, ksiądz, administrator kościoła św. Apostołów Piotra i Pawła
| < Poprzednie | Następne > |
STEFAN JAN SZYMAŃSKI (4 VIII 1911 Majdan Sieniawski, pow. przeworski – 13 V 1981), ksiądz rzymskokatolicki, harcmistrz, przedstawiciel gdańskiej Polonii, więzień stalinowski. Syn inspektora celnego Kazimierza i Heleny z domu Przedpełskiej (1881 – 20 VIII 1971). Brat Stanisława, Edwarda (1904–1966), Marii primo voto Jankowskiej, secundo voto Narewskiej (1908–1995), Tadeusza, Janiny po mężu Rozum (1917–1988), Mieczysławy po mężu Francuzowicz (1918–1999).
Uczęszczał do pięcioklasowej szkoły powszechnej w Humniskach, następnie do gimnazjum w Brzozowie. 13 VIII 1924 wyjechał wraz z rodziną do Gdańska, gdzie kontynuował naukę w Gimnazjum Polskim i należał do Morskiej Drużyny Harcerskiej. Po uzyskaniu w 1932 świadectwa dojrzałości wyjechał do Wilna, gdzie wstąpił do seminarium duchownego i jednocześnie podjął studia teologiczne na Uniwersytecie Stefana Batorego (magister teologii). Święcenia kapłańskie otrzymał 11 VI 1938 z rąk arcybiskupa Romualda Jałbrzykowskiego w bazylice metropolitalnej w Wilnie. Jako neoprezbiter mianowany został 10 sierpnia tego roku prefektem szkół w Mołodecznie, do wybuchu wojny pracował jako etatowy nauczyciel religii w szkole w Święcianach. Od 1939 proboszcz parafii w Radoszkowiczach koło Mołodeczna.
W czasie okupacji niemieckiej razem z jezuitą ks. Józefem Marsängerem i salezjaninem ks. Janem Tokarskim niósł pomoc Żydom. Po wojnie pozostał w Związku Radzieckim i starał się unikać działalności politycznej, mimo to 30 IV 1950 został aresztowany przez NKWD, a w 1951 skazany na 25 lat łagrów za „wrogą propagandę”. 30 XI 1955 uwolniony w wyniku amnestii. Wrócił do Radoszkowicz, w których jednak zamknięto kościół. Mimo starań wiernych nie uzyskał zameldowania i zezwolenia na pracę duszpasterską. Przebywał w Krasnem u ks. Józefa Marsängera, który podczas pobytu Szymańskiego w łagrze wspierał go paczkami z żywnością. Ostatecznie 9 lub 13 X 1958 wyjechał do Polski (karta repatriacyjna nr 11206). Od władz archidiecezji wileńskiej w Białymstoku otrzymał urlop zdrowotny i przebywał u rodziny w Żmigrodzie na Dolnym Śląsku. Znajomość Gdańska skłoniła go do zgłoszenia się do pracy w diecezji gdańskiej.
Od 1 IX 1959 wikariusz parafii katedralnej Trójcy Świętej w Gdańsku-Oliwie, pracował przy kaplicy filialnej św. Apostołów Piotra i Pawła w Gdańsku- Jelitkowie. Do 1960 pełnił też funkcję prefekta nauki religii w szkołach w Jelitkowie i Oliwie. Od 1 XI 1965 administrator nowo erygowanej parafii św. Apostołów Piotra i Pawła w Gdańsku-Jelitkowie. W działalności kapłańskiej ukierunkowany był na sprawowanie opieki duchowej nad przebywającymi w Jelitkowie turystami i wczasowiczami, doprowadził do rozpoczęcia budowy nowego kościoła. Pełnił też stanowisko wicedziekana Dekanatu Gdańsk III (Oliwa–Sopot). W październiku 1971 wziął udział w uroczystościach beatyfikacyjnych ojca Maksymiliana Kolbe w Rzymie. Od 1 IV 1975 na emeryturze (rezydent), do śmierci formalnie pozostał administratorem parafii.
W trakcie pełnienia posługi duszpasterskiej w Gdańsku był inwigilowany przez Służbę Bezpieczeństwa („teczka ewidencji na księdza”, TEOK nr 29630). 16 IX 1961 zgłoszony przez Kurię Biskupią Gdańską do Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku jako siódmy z kolei kandydat do objęcia parafii Najświętszej Marii Panny „Gwiazda Morza” w Sopocie, co jednak spotkało się z odpowiedzią odmowną. Powodem sprzeciwu była jego „przeszłość polityczna, niegwarantująca wykonywania poleceń władz państwowych”, a w rzeczywistości chęć obsadzenia tej parafii kapłanem lojalnym wobec władz.
Należał do utworzonego w 1970 Kręgu Harcerzy Wolnego Miasta Gdańska. Posiadał stopień harcmistrza. Pochowany 18 V 1981 na Cmentarzu Komunalnym w Oliwie.
Bibliografia:
Archiwum Harcerskie, https://archiwumharcerskie.pl/images/1/19/1981-05-22_Gda%C5%84sk_Rozkaz_L3-81_KIHAM_Gda%C5%84sk.pdf.
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie, karty ewidencyjne.
Archiwum Państwowe w Gdańsku, Urząd Wojewódzki w Gdańsku, sygn. 2375/3176, akta osobowe ks. Stefana Szymańskiego z Wydziału ds. Wyznań.
Danielewicz Gabriela, W kręgu Polonii Gdańskiej, Gdańsk 1996.
Dzwonkowski Roman, Leksykon duchowieństwa polskiego represjonowanego w ZSRS 1939–1988, Lublin 2003.
Jarmusik Edmund, Kościół katolicki na Białorusi 1939–1991. Od zniszczenia do odrodzenia, tłum. Honorata Szubielska, Kraków 2013.
Kronika Oliwska od 1945 do 1979 roku, oprac. Zygmunt Iwicki, Pelplin 2016.
Leksykon kapłanów wyświęconych w latach 1869–1945 pracujących w diecezji gdańskiej, oprac. Maciej Kwiecień, Gdańsk 2014.
Myszor Jerzy, Mirek Agata, Leksykon duchowieństwa represjonowanego w PRL. Suplement, „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne” 2008, t. 41, z. 1.
„Schematyzmy diecezji gdańskiej” za lata 1969, 1975, 1980.
„Wiadomości Archidiecezjalne Wileńskie” 1938, nr 12 i 17/18.
