OPOZYCJA MŁODZIEŻOWA W SZKOŁACH ŚREDNICH GDAŃSKA 1968–1989
| < Poprzednie | Następne > |
OPOZYCJA MŁODZIEŻOWA W SZKOŁACH ŚREDNICH GDAŃSKA 1968–1989. 3 IV 1968 Służba Bezpieczeństwa (SB) rozbiła nielegalną, młodzieżową organizację Gdańską Młodzieżową Grupę Wywiadowczą, działającą od 1967, gromadzącą broń, zajmującą się tworzeniem plakatów i kolportażem ulotek o treści antykomunistycznej. W maju 1968 na karę trzech lat pozbawienia wolności za rozklejanie ulotek własnej produkcji, dotyczących wydarzeń marca 1968 w Gdańsku został skazany Bogdan Borusewicz. W 1969 SB zlikwidowała gazetkę, redagowaną od 1968 przez uczniów I, VIII i IX Liceum Ogólnokształcącego (LO), opisującą ówczesną sytuację w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. W 1969 uczniowie I LO Arkadiusz Rybicki, Grzegorz Grzelak, Aleksander Hall i Wojciech Samoliński utworzyli konspiracyjną organizację Front Wyzwolenia Narodowego, zajmującą się rozrzucaniem przygotowywanych przez siebie ulotek, malowaniem antykomunistycznych napisów na murach oraz obrzucaniem wydmuszkami wypełnionymi farbą partyjnych tablic informacyjnych. Podobną grupę zawiązali uczniowie III LO: Maciej Grzywaczewski i Marian Terlecki. Obie grupy, odchodząc od radykalizmu, spotkały się w duszpasterstwie prowadzonym przez o. Ludwika Wiśniewskiego OP w kościele św. Mikołaja.
Od 1977 Piotr Szczudłowski z III LO zaczął organizować środowisko, które rozpoczęło aktywną działalność opozycyjną. Należeli do niego m.in. Paweł Zbierski i Maciej Żakiewicz. 3 V 1979 w rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja, w III LO wywieszono gazetkę ścienną upamiętniającą to wydarzenie; większość uczniów miała przypięte na piersi biało-czerwone kokardy. 11 XI 1979 po niepodległościowej manifestacji Piotr Szczudłowski wraz z ojcem Tadeuszem Szczudłowskim zostali tymczasowo aresztowani na Dworcu Głównym PKP. 12 XI 1979 na murach w pobliżu III LO pojawiły się napisy: „Katyń pomścimy” oraz symbol kotwicy Polski Walczącej, namalowane przez Piotra Szczudłowskiego, Wiesława Walendziaka, Jarosława Kurskiego i Jana Eberta.
W marcu 1980 w I LO powstało pismo „Gilotyna”. Skład redakcji tworzyli: Janusz Waluszko, Krzysztof Skiba, Marcin Tryszka, Wojciech Lipka, Maciej Kosycarz i inni. Część redaktorów działała w kabarecie uczniowskim Tapeta, a także organizowała Młodzieżową Agencję Filmową i Artystyczną (MAFIA). W I LO działała inna grupa uczniów, między innymi Janusz Duda, Krzysztof Szumiło, Marek Kondratowicz, Wojciech Turek, tworząca gazetkę „Godło”. 14 XI 1981 w III LO ukazał się pierwszy numer gazetki „Topolówka”. W 1981 z inicjatywy Ruchu Młodzieży Szkolnej zaczęło wychodzić pismo „Uczeń”. Pierwszy numer ukazał się 1 marca; redakcję tworzyli: Zdzisław Irczyc, Jan Ebert, Paweł Gomulicki, Jacek Kościukiewicz, Wiesław Walendziak, Jerzy Michalak.
13 II 1982 w III LO odbyła się pierwsza przerwa milczenia zorganizowana przez uczniów. 3 III 1982 aresztowano 17-letnią uczennicę III klasy VI LO Annę Stawicką, oskarżoną o kolportaż niezależnych druków. 10 V 1982 aresztowano Grażynę Stankiewicz i Krzysztofa Wcisło, uczniów III LO, którzy spędzili kilka miesięcy w więzieniu. Z inicjatywy Jarosława Kurskiego 17 IX 1982 ukazał się pierwszy numer Biuletynu Informacyjnego „Topolówka” (BIT), wydawanego przez uczniów III LO. W redagowanie BIT-u zaangażowani byli: Piotr Połoński, Jacek Kurski, Piotr Semka, Jarosław Apollo, Maciej Grabski. Pismo ukazywało się do 1989.
15 XII 1983 z inicjatywy uczniów III LO – Marka Kowalika, Krzysztofa Lubiańca, Radosława Szmytkowskiego i Wiesława Wiśniewskiego – powstała niezależna, młodzieżowa rozgłośnia Radio BIT. Na początku 1984 ukazał się pierwszy numer „Jedynki”, pisma redagowanego w I LO. 7 III 1984 został aresztowany uczeń III LO Winicjusz Załęcki. 12 marca aresztowani zostali koledzy W. Załęckiego, którzy na forum szkoły stanęli w jego obronie: Robert Tomaszewski i Paula Junka.
24 IX 1984 powstała Gdańska Federacja Młodzieży Walczącej (GFMW). Początkowo prowadziła ona działalność w IX LO. Zaczęto wydawać pismo „Monit”, wokół którego skupił się pierwszy skład GFMW: Jarosław Rybicki, Olgierd Buchocki, Zbigniew Mańczyk, Krzysztof Biskupski i Piotr Abramczyk. Z GFMW złączyły się środowiska skupione wokół młodzieżowych pism niezależnych: „Biuletynu Informacyjnego Szkół Zawodowych”, „Emisariusza”, wydawanego w VIII LO, „Dwójki” z II LO oraz „Opornika” z V LO. 30 X 1984 w szkołach średnich Trójmiasta uczniowie przyszli na zajęcia z oznakami żałoby. W III LO podczas długiej przerwy odmówiono zbiorową modlitwę w intencji ks. Jerzego Popiełuszki oraz odśpiewano Boże coś Polskę. 26 IV 1985 aresztowano ucznia IX LO Krzysztofa Gryndela, który został skazany na rok więzienia za kolportaż nielegalnych wydawnictw. 25 IV 1986 za działalność antykomunistyczną aresztowano uczennicę III LO Beatę Górczyńską. W 1988 GFMW sprzeciwiła się militaryzacji szkolnictwa. W nocy z 12 na 13 IX 1988 na większości murów gdańskich liceów pojawiły się napisy „MON-WON”, a w samych szkołach kolportowano egzemplarze okolicznościowej jednodniówki z identycznym hasłem. W latach 1988–1989 GFMW zorganizowała liczne happeningi (m.in. „1 maja ale jaja!”, który został rozpędzony przez Milicję Obywatelską w okolicach Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (KW PZPR)). Pod koniec 1989 i na początku 1990 GFMW okupowała budynek KW PZPR, aby ocalić partyjne dokumenty systematycznie niszczone przez przedstawicieli PZPR. Dokumenty przejęła państwowa służba archiwalna. Wobec młodzieży zastosowano rozwiązania siłowe. Zaatakowani ograniczyli się do biernego oporu, śpiewając pieśni patriotyczne. Zatrzymano 18 osób.
