MIKLAS JAN, prokurator wojewódzki, radny miejski i wojewódzki
| < Poprzednie | Następne > |
JAN MIKLAS (11 II 1922 Mstów – 29 XII 1968), prokurator wojewódzki w Gdańsku, radny Miejskiej i Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku. Syn Józefa (zm. 1943) i Klaudyny (Klaudii) z domu Kamińskiej, miał siostrę Bożenę po mężu Gwiazda. Około 1930 przybył do Gdyni, gdzie jego ojciec podjął pracę jako pracownik umysłowy w Międzynarodowym Biurze Podróży „Wagons-Lits/Cook”. W 1939 ukończył gimnazjum. Należał do Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego w Gdyni. We wrześniu 1939 walczył w obronie Gdyni, następnie pracował przymusowo w pododdziale zakaźnym Szpitala Morskiego w Gdyni-Oksywiu jako pomocnik palacza. Po wysiedleniu jego rodziny w grudniu 1939 był aresztowany przez trzy tygodnie.
W 1940 wyjechał do rodziny do Generalnego Gubernatorstwa. Pracował w firmach spedycyjnych „Transport” i „Trasa” w Warszawie, w Spółdzielni Rolniczo-Handlowej w Rawie Mazowieckiej; ponadto przez kilka miesięcy w 1944 w jednym z urzędów skarbowych w Warszawie. W okresie okupacji zdobył wykształcenie średnie na tajnych kompletach w Milanówku (liceum humanistyczne) i szkole handlowej w Warszawie. W tej drugiej związał się z działalnością podziemną. W obawie przed zatrzymaniem udał się do Częstochowy, gdzie został aresztowany i kilka tygodni spędził w więzieniu na Zawodziu. Skierowany na roboty przymusowe do Niemiec, zbiegł i przebywał w Rawie Mazowieckiej. Po powrocie do Warszawy, w marcu 1943 wstąpił do Armii Krajowej (pseudonim „Ran”, „Nieznany”), pozostawał pod komendą majora Stanisława Błaszczaka (pseudonim „Róg”). Zajmował się dywersją i sabotażem. Walczył w powstaniu warszawskim; po rozbiciu jego oddziału przydzielony do brygady dywersyjnej „Broda 53”; w czasie walk awansowany ze stopnia kaprala do plutonowego; był dwukrotnie ranny. Opuścił miasto z ludnością cywilną, po czym zerwał kontakty z AK.
Jako ochotnik od 15 stycznia do końca lutego 1945 służył jako funkcjonariusz Milicji Obywatelskiej w kompanii operacyjnej Komendy MO w Rawie Mazowieckiej. Ze względu na stan zdrowia przeszedł do pracy w Polskich Liniach Kolejowych. Początkowo pracował w parowozowni w Pruszkowie. W grudniu 1944 nawiązał kontakty ze Związkiem Walki Młodych w Pruszkowie, do którego wstąpił w styczniu 1945. W marcu 1945 wstąpił do Polskiej Partii Robotniczej (PPR; od grudnia 1948 Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, PZPR). W kwietniu 1945 skierowany do Gdańska wraz z grupą kolejarzy w celu uruchomienia węzła gdańskiego. W lutym 1946 został urlopowany i skierowany do Centralnej Szkoły PPR w Łodzi na sześciotygodniowy kurs propagandy przedwyborczej. Po jego ukończeniu został II sekretarzem Komitetu Miejskiego PPR w Gdańsku. Pełnił tę funkcję do maja 1948. Od maja 1948 do kwietnia 1949 był słuchaczem rocznego kursu prokuratorskiego w Szkole Prawniczej Ministerstwa Sprawiedliwości we Wrocławiu. Niepełne wyższe wykształcenie uzyskał na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego (zaocznie w latach 1950–1955, studia pierwszego stopnia) i na Wydziale Ekonomicznym Wyższej Szkoły Nauk Społecznych przy Komitecie Centralnym PZPR w Warszawie (od października 1955 do lipca 1958).
Od 1949 pracował w wymiarze sprawiedliwości. Początkowo jako asesor i podprokurator w Prokuraturze Sądu Okręgowego w Gdańsku (1949), następnie w stopniu wiceprokuratora jako p.o. prokuratora sądu okręgowego w Elblągu (1949–1950). Od marca 1950 ponownie w Prokuraturze Sądu Okręgowego w Gdańsku, przekształconej we wrześniu 1950 w Prokuraturę Miasta Gdańska i Powiatu Gdańskiego (prokurator sądu okręgowego, następnie prokurator miasta Gdańska i powiatu gdańskiego). Od grudnia 1953 w Prokuraturze Wojewódzkiej w Gdańsku na stanowisku naczelnika Wydziału Nadzoru Ogólnego w stopniu wiceprokuratora wojewódzkiego. Po powrocie ze studiów w 1958 skierowany do Wydziału Śledczego Prokuratury Wojewódzkiej; we wrześniu 1959 mianowano zastępcą prokuratora wojewódzkiego Wacława Masewicza, a po śmierci tegoż (10 X 1960) pełnił obowiązki prokuratora wojewódzkiego. 12 września 1961 mianowany prokuratorem wojewódzkim w Gdańsku. Odwołany z tej funkcji w grudniu 1968 (decyzja o tym zapadła najpóźniej w październiku tego roku) w ramach kampanii antysemickiej.
Jako prokurator wojewódzki prowadził lub nadzorował sprawy i procesy polityczne, m.in. dotyczące Kościoła katolickiego, związane z represjami w ramach kampanii antysemickiej oraz wobec uczestników wydarzeń Marca’68 (zob. np. Jerzy Damazy Tilgner).
Był radnym Miejskiej Rady Narodowej w Gdańsku (w latach 1945–1954 z przerwami), a później Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku. Ponadto był członkiem Plenum Komitetu Wojewódzkiego PPR i PZPR oraz I sekretarzem Podstawowej Organizacji Partyjnej przy Prokuraturze Wojewódzkiej. W latach 1949–1968 był wiceprezesem Zarządu Okręgowego Zrzeszenia Prawników Polskich. Ponadto był członkiem Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej, Zrzeszenia Bojowników o Wolność i Demokrację, Ochotniczej Rezerwy Milicji Obywatelskiej i wykładowcą Wieczorowego Uniwersytetu Marksizmu-Leninizmu.
Odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz odznakami „Za zasługi dla Gdańska” i „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej”. Żonaty od kwietnia 1944 z Danutą z domu Więckowską (8 XII 1922 – 8 I 2017), ojciec córki i syna. Prawdopodobnie popełnił samobójstwo. Pochowany 31 XII 1968 w Alei Zasłużonych na cmentarzu Srebrzysko.
Bibliografia:
Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, sygn. 237/XXIII-602, Akta osobowe Jana Miklasa.
Archiwum Państwowe w Gdańsku, Komitet Wojewódzki Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Gdańsku, sygn. 2384/23944, Akta osobowe Jana Miklasa.
Archiwum Państwowe w Gdańsku, Komitet Wojewódzki Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Gdańsku, sygn. 2384/1767, Wykaz kierowniczych stanowisk nomenklatury Wydziału Administracyjnego Komitetu Wojewódzkiego, [1955 lub 1956 r.], k. 125.
Andrzejewski Marek, Marzec 1968 w Trójmieście, Warszawa–Gdańsk 2008 (gdzie błędnie: Jerzy).
„Dziennik Bałtycki”, 31 XII 1968/1 I 1969.
Gucewicz Daniel, Próba sił? Rok 1966 w Gdańsku. Milenium kontra Tysiąclecie, Gdańsk 2014.
Marzec 1968 na Politechnice Gdańskiej w dokumentach, wstęp wybór i oprac. Piotr Abryszeński, Daniel Gucewicz, Gdańsk–Warszawa 2018.
Marzec 1968 w Gdańsku, red. Mieczysław Nurek, Gdańsk 2019.
Wójcicki Krzysztof, Rozmowy z księdzem Hilarym Jastakiem, Gdynia 2014.
Zwarra Brunon, Wspomnienia gdańskiego bówki, t. 5, Gdańsk 1997 (błędnie: Niklas).
