KANTAK STEFAN KAMIL JULIUSZ, ksiądz, publicysta, historyk
| < Poprzednie | Następne > |
STEFAN KAMIL JULIUSZ KANTAK (15 XII 1881 Lubonia koło Leszna – 1 XII 1976 Bejrut), ksiądz, publicysta, historyk Kościoła katolickiego, działacz społeczny. Urodzony w majątku Dzierżykraj-Morawskich, syn tamtejszego dzierżawcy Jana i Felicji z domu Puffke. Uczęszczał do gimnazjum w Ostrowie Wielkopolskim i Bydgoszczy, gdzie należał do organizacji filomackiej, poddany śledztwu w procesie filomatów w 1901. Studiował w latach 1901–1904 w seminariach duchownych w Poznaniu i Gnieźnie, gdzie 17 XII 1904 otrzymał święcenia kapłańskie. Pracował jako wikariusz w Czempiniu (1 I 1905 – styczeń 1907) i Jankowie Zaleśnym (od lutego 1907). W okresie 1908–1910 kontynuował studia na uniwersytecie we Fryburgu Bryzgowijskim, gdzie zdobył tytuł doktora teologii na podstawie rozprawy Geschichte der Bernardiner Klosters zu Bromberg. Przed powrotem w ojczyste strony odbył podróż po Europie Zachodniej i krajach słowiańskich. 1 VII 1910 został wikariuszem przy katedrze poznańskiej, w 1913 dyrektorem kancelarii arcybiskupiej, w 1915 – archiwum archidiecezjalnego w Poznaniu. Od 1919 doktor habilitowany (na Uniwersytecie Karola w Pradze), na podstawie rozprawy Początki franciszkanów w Polsce, opublikowanej w Gdańsku w 1923. W latach 1919–1922 wykładał historię Kościoła w poznańskim seminarium.
W Gdańsku od 1919, związany był z Aleksandrem Majkowskim i młodokaszubskim „Gryfem” oraz Muzeum Kaszubsko-Pomorskim w Sopocie. Walcząc o przyłączenie Gdańska do Polski, zorganizował w nim w 1918 Towarzystwo Wydawnicze Pomorskie, zostając na jakiś czas jego dyrektorem oraz redaktorem wydawanego przezeń od 1 VIII 1919 „Dziennika Gdańskiego” (przy którym powstał dodatek literacki „Pomorze” i który w listopadzie 1021 połączył się z „Gazetą Gdańską”) oraz „Kuriera Gdańskiego”. W Podkomisariacie Naczelnej Rady Ludowej w Gdańsku pełnił funkcję kierownika Wydziału Prasowego, wydającego pismo „Polnische Warte”. Należał do tajnej Organizacji Wojskowej Pomorza; współzałożył w 1919 Koło Demokratyczne – organizację polityczną na Prusy Królewskie i Warmię.
W 1920 uczestniczył w utworzeniu Rady Pomorskiej i został członkiem Komitetu Organizacyjnego Wystawy Artystów Pomorskich w Grudziądzu. Zainicjował powstanie w 1922 Towarzystwa Przyjaciół Nauki i Sztuki w Gdańsku; do 31 III 1925 wiceprezes (po ustąpieniu członek honorowy). W 1921 wydał Ilustrowany przewodnik po Gdańsku, wznowiony w 1922. Od 1924 w Warszawie, gdzie został rektorem kościoła św. Jacka; w latach 1926–1939 profesor Seminarium Duchownego w Pińsku.
W początku II wojny światowej przebywał na terenach zajętych przez ZSRR; aresztowany przez NKWD jako obywatel gdański, więziony na Łubiance i Butyrkach w Moskwie oraz w obozach jenieckich, skąd trafił do Wojska Polskiego, z którym dotarł na Bliski Wschód jako kapelan Armii Polskiej. W 1943 osiadł w Bejrucie, gdzie do śmierci kontynuował działalność duszpasterską, naukową i polonijną, w 1945 mianowany także dziekanem polskim na Libię i Syrię. Po wojnie wykładał na bejruckim Uniwersytecie Katolickim św. Józefa, będąc jednocześnie kapelanem w klasztorze szarytek jerozolimskich.
Jego dorobek naukowy obejmuje około 400 prac napisanych w różnych językach z zakresu historii, polityki i literatury. Autor między innymi ważnych monografii Bernardyni Polscy (tomy 1–2, 1933), Franciszkanie Polscy (tomy 1–2, 1937–1938). Miał szczególne zasługi dla rozwoju bibliotek kościelnych. Został pochowany w Bejrucie na cmentarzu polskim. W 2012, z okazji 90-lecia Towarzystwa Przyjaciół Nauki i Sztuki, wspólnym staraniem Gdańskiego Towarzystwa Naukowego i Gdańskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuki wybito medal pamiątkowy, na awersie z jego podobizną i napisem: ks. dr Kamil Kantak 1881–1976.
