JAROSZ STANISŁAW, działacz opozycji demokratycznej
| < Poprzednie | Następne > |
STANISŁAW JAROSZ (ur. 18 X 1949 Koprzywnica, powiat sandomierski). W latach 1969–1970 pracował jako tokarz w Tarnobrzeskiej Fabryce Obrabiarek, w 1970–1971 operator sprzętu zmechanizowanego w Kopalni Siarki w Tarnobrzegu. W latach 1971–1978 operator i kierowca w Przedsiębiorstwie Przemysłowo-Handlowym Siarkopol w Gdańsku. W 1973 absolwent gdańskiego Technikum Samochodowego. Od 1978 do 21 XII 1981 operator sprzętu zmechanizowanego w Zarządzie Portu Gdańsk (Rejon IV ZPG – Port Północny).
Niezwiązany wcześniej z opozycją demokratyczną, w Sierpniu ’80, od 15 do 31 tego miesiąca, współorganizator strajku w porcie gdańskim, członek Komitetu Strajkowego w Porcie Północnym, od 20 VIII 1980 przewodniczący Ogólnoportowego Komitetu Strajkowego. Został jego przewodniczącym po rozwiązaniu pierwszego Komitetu Strajkowego, z Antonim Mańkowskim na czele, który pertraktował z wicepremierem rządu PRL Tadeuszem Pyką. Został zaakceptowany na stanowisku kierownika strajku podczas zebrania przedstawicieli wszystkich rejonów portu, które odbyło się w Rejonie II tzw. Wiślanym. Zgodził się przyjąć funkcję pod warunkiem zakończenia wszelkich rozmów prowadzonych dotychczas poza Międzyzakładowym Komitetem Strajkowym w Stoczni Gdańskiej, zagwarantowania mu pełnej kontroli nad pracami Komitetu Strajkowego i oddania mu decydującego głosu.
Od września 1980 przewodniczący Komitetu Założycielskiego, od 29 tego miesiąca, po przeprowadzeniu wyborów zakładowych, przewodniczący Prezydium Rady Związkowej NSZZ „Solidarność” w Zarządzie Portu Gdańsk. Był współzałożycielem pisma Komitetu Zakładowego „Portowiec”; od maja 1981 przewodniczącym Krajowej Komisji Koordynacyjnej Branży Portów Morskich, 22 VII 1981 sygnatariuszem Karty Portowca. Z powodu nadmiaru zajęć nie uczestniczył w I Walnym Zebraniu Delegatów Regionu Gdańskiego. Od jesieni 1980 do 30 VIII 1981, wraz m.in. z Czesławem Nowakiem, Janem Hałasem i Zygmuntem Sikorskim z portowej „Solidarności”, skutecznie upominał się u wojewódzkich i miejskich władz o powrót krzyża na cmentarz obrońców Westerplatte. 30 VIII 1981, podczas uroczystej mszy z udziałem kilkudziesięciu tysięcy osób, pełnił honory gospodarza.
W czasie pełnienia funkcji przewodniczącego Komisji Zakładowej odbył kilka rozmów z „opiekującymi” się portem funkcjonariuszami Służby Bezpieczeństwa (SB). Według niego rozmowy dotyczyły tematów zakładowych, czasem także prosił przedstawicieli SB o zwrot przepustek tym spośród portowców, których zatrzymano przy bramie, kiedy wychodzili z pracy w stanie nietrzeźwym bądź z kradzionymi rzeczami. Po latach powyższe rozmowy posłużyły niektórym spośród niechętnych mu portowców za dowód jego rzekomej współpracy z SB. Innym z takich „dowodów” była informacja zawarta w aktach Sprawy Obiektowej „Renesans”, wedle której działacz związkowy o inicjałach S.J. z branży portowej, po wprowadzeniu stanu wojennego, miał być przygotowywany przez SB do objęcia przywódczej funkcji w reaktywowanym przez nią związku „Solidarność”. Jego postawa w stanie wojennym zaprzecza powyższym insynuacjom.
Po ogłoszeniu stanu wojennego, od 14 do 19 XII 1981 był współorganizatorem strajku w porcie i przewodniczący Komitetu Strajkowego; uczestniczył w pertraktacjach z oficerami Wojska Polskiego w sprawie zakończenia strajku bez groźby użycia wojska i milicji do pacyfikacji zakładu. Zagwarantował rozwiązanie akcji protestacyjnej pod warunkiem wycofania oddziałów ZOMO spod bramy portu. Po strajku pozostawał w ukryciu, zwolniony z pracy. Od stycznia do lipca 1982 wchodził w skład podziemnej Regionalnej Komisji Koordynacyjnej NSZZ „Solidarność” Region Gdańsk.
Zatrzymany 30 VIII 1982, 1 września umieszczony w areszcie śledczym w Gdańsku, od 2 XII 1982 w Szpitalu Aresztu Śledczego w Warszawie-Mokotowie. 31 X 1983 skazany został przez Sąd Marynarki Wojennej w Gdyni na cztery lata pozbawienia wolności, wyrok na mocy amnestii z 21 VII 1983 złagodzono do dwóch lat. Dodatkowo za posługiwanie się sfałszowanym dowodem osobistym skazany został na dziewięć miesięcy pozbawienia wolności. W miejsce kar jednostkowych, sąd ogłosił karę łączną w wysokości dwóch lat pozbawienia wolności. Osadzony był w zakładzie karnym w Braniewie. 8 III 1984 postanowieniem Sądu Marynarki Wojennej w Gdyni uchylono decyzję tego sądu z 23 II 1984 o odmowie zastosowania warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbycia reszty kary oraz nakazano niezwłocznie go zwolnić.
W latach 1984–1988 pracował jako operator sprzętu zmechanizowanego w Gdańskim Kombinacie Budowy Domów w Gdańsku-Kokoszkach. Od 1988 do 1990 przebywał w USA, pracownik budowlany, taksówkarz. Od 1990 do 1991 był operatorem sprzętu zmechanizowanego w Morskim Porcie Handlowym w Gdańsku, od 1991 do 1992 członkiem Rady Nadzorczej Portu. W latach 1992–2008 starszy mistrz Bazy Sprzętu na Wydziale Remontowym w Porcie Północnym, od 2008 na rencie.
Odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2017), Krzyżem Wolności i Solidarności (2018), wyróżniony odznaką „Zasłużony Działacz Kultury” (2001).
Bibliografia:
Realcja Stanisława Jarosza (2016).
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku, akta Prokuratury i Sądu Marynarki Wojennej w Gdyni; akta paszportowe.
Archiwum Portu Gdańskiego, akta osobowe.
Kazański Arkadiusz, Jarosz Stanisław, https://encysol.pl/es/encyklopedia/biogramy/16390,Jarosz-Stanislaw.html?search=3872520.
„Kontynuowali działalność związkową…”. Sądzeni z powodów politycznych w województwie gdańskim (1981–1983), wstęp i opracowania Arkadiusz Kazański, Gdańsk 2012.
Portowców gdańskich drogi do wolności, red. Jan Jakubowski, Gdańsk 2000.
