BROWARCZYK ANTONI, poległy w stanie wojennym 1981
| < Poprzednie | Następne > |
ANTONI KRZYSZTOF BROWARCZYK (21 X 1961 Gdańsk – 17 XII 1981 Gdańsk), pierwsza śmiertelna ofiara ► stanu wojennego w Gdańsku. Syn Czesława (22 II 1933 – 30 X 2013) i Marianny Browarczyk (22 IX 1938 – 25 VIII 2020). Mieszkaniec Gdańska-► Zaspy, od 1980 członek ► Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”. 16 XII 1981 uczestniczył w demonstracjach ulicznych w Gdańsku przeciwko wprowadzeniu stanu wojennego. 17 XII 1981, w trakcie trwania kolejnej demonstracji, wracał z praktyki w prywatnym zakładzie elektromechanicznym. Na ► Targu Rakowym postrzelony został w głowę z pistoletu maszynowego PM-43 przez funkcjonariusza Milicji Obywatelskiej. Według badań balistycznych strzelający znajdował się niedaleko schodów lub na schodach ówczesnego ► budynku Komitetu Wojewódzkiego PZPR.
Przypadkowi świadkowie przenieśli go na ławce parkowej do ► Szpitala Wojewódzkiego przy ul. Świerczewskiego (ul. Nowe Ogrody), gdzie zmarł. Akt zgonu wystawiony z datą 23 XII 1981, pochowany został 31 XII 1981 na ► Cmentarzu Komunalnym nr 5, Łostowickim. 18 VIII 1982 Prokuratura Marynarki Wojennej umorzyła śledztwo w sprawie jego śmierci z powodu niewykrycia sprawcy postrzelenia. W 1983 postępowanie, po rozpatrzeniu zażaleń ze strony rodziny, umorzyła również Naczelna Prokuratura Wojskowa. Postępowania prowadzone w następnych latach, m.in. przez Sejmową Nadzwyczajną Komisję do Zbadania Działalności Ministerstwa Spraw Wewnętrznych oraz Oddziałową Komisję Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu w Gdańsku, również zostały umorzone z powodu braku możliwości ustalenia bezpośrednich sprawców lub przedawnienia karalności czynów.
W 1993 w ► Video Studio Gdańsk powstał poświęcony mu film dokumentalny Padł na ulicy Gdańska. W 2018 został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. 13 XII 2006 matka i siostra odsłoniły tablicę poświęconą ofiarom stanu wojennego na Murze Pamięci przy ► Pomniku Poległych Stoczniowców 1970. Od 2014 jego imię nosi Grand Prix ► Siedlec w Biegowym Grand Prix Dzielnic Gdańska. W 2016 jego nazwisko umieszczono na tablicy ofiar poległych w 1970 i w czasie stanu wojennego. 13 XII 2016 odsłonięto ► Pomnik Ofiar Stanu Wojennego na Targu Rakowym, dedykowany m.in. jego pamięci. W 2019 Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa Instytutu Pamięci Narodowej sfinansowało wymianę nagrobka i znajdujących się przy nim trzech krzyży stylizowanych na pomnik Poległych Stoczniowców. Na tablicy nagrobnej umieszczono inskrypcję z fragmentem wiersza autorstwa siostry, Grażyny Browarczyk-Matusiak: „TU LEŻY NASZ POLAK – SYN / I PRAWDA GORZKA JEST TAKA, / ŻE PADŁ NA ULICY GDAŃSKA, / A STRZAŁ BYŁ TEŻ Z RĘKI POLAKA.
9 XII 2021 Narodowy Bank Polski wyemitował monetę kolekcjonerską „Pamięci ofiar stanu wojennego” wykonaną ze srebra, o nominale 10 zł. Na awersie monety umieszczono m.in. jego podobiznę, został również wymieniony wśród 56 ofiar stanu wojennego na rewersie monety.
Bibliografia:
Chrzanowski Robert, Antoni Browarczyk (1961–1981) – pierwsza ofiara stanu wojennego w Gdańsku, w: Stan wojenny na Pomorzu Nadwiślańskim (1981–1983). Szkice historyczne, Gdańsk 2012.
