BERENDT BENIAMIN I, złotnik
| < Poprzednie | Następne > |
BENIAMIN BERENDT I (Berent, Berend, Behrend) (9 V 1681 Gdańsk – 4 X 1756 Gdańsk), złotnik. Zawodu uczył się u Nathanaela Schlaubitza, od 1711 czeladnik w pracowni Constantina Heina i już dwa lata później (1713) wykonał pracę mistrzowską w pracowni Christiana Pichgela I. Obywatelstwo Gdańska otrzymał 5 VIII 1713. Funkcję starszego gdańskiego cechu złotników pełnił w latach 1729, 1734, 1743, 1747, 1753, kompanem (podstarszym) był w latach 1728, 1746, 1752.
Terminowali u niego Bernhardt Späht (Speht, Speth; ur. w Hamburgu, zm. 19 X 1751), Christian von Hausen i od 1753 Gabriel Gottlieb Mader. Prace mistrzowskie w jego warsztacie wykonali: Gottfried Edelmann (28 XII 1702 – 17 I 1741), Johann Schwartz (urodzony na Oruni, od 28 X 1743 posiadający obywatelstwo Gdańska), Michael Schleich (Schleüch; 1 XI 1712 Gdańsk – 2 II 1775 Gdańsk), Johann Lehnert. Wykształcił trzech synów, Beniamina II Behrenda (chrzest 28 X 1717 – 1794), od 1745 mistrza po wykonaniu pracy u Lorenza Dietricha (12 X 1668 – 18 XII 1750), w latach 1765–1789 probierza menniczego (Münzwardein) i Carla Ludwiga, czynnych jako mistrzowie w Gdańsku; trzeci syn, Georg (chrzest 11 VI 1720 – pochowany 4 IV 1776 w grobie rodziców), wyuczony u niego od 1736 na czeladnika, stracił prawa cechowe, żeniąc się na tym etapie swojej kariery. Naukę u niego ukończyli m.in.: zapisany w 1713 Johann Conrad Stentzel, w 1716 Johann Daniel Weyman, w 1724 Jacob Bannicks, w 1725 Cornelius Moorkerck, w 1726 Johann Gottlieb Calwctus, w 1736 Gottlieb (Gottfried) Weßel, w 1750 Johann Ernst Lechsenring, w 1750 Nathanael Friedrich May (zapewne tożsamy ze złotnikiem czynnym w Wilnie w latach 1765–1800), od 1756 Johann August Goldmann.
Używał znaku warsztatowego z monogramem BB w polu o formie czteroliścia lub leżącego prostokąta. Jako probierz cechowy używał monogramu BB w prostokącie. Wykonywał głównie przedmioty świeckie: kubki ( Muzeum Narodowe w Gdańsku, skarbiec katedralny w Tarnowie), kufle (Zamek Królewski na Wawelu, Muzeum im. Witolda Wielkiego w Kownie), a także judaika. Do ciekawszych prac należy puchar w formie strusia z wykorzystaniem jaja tego ptaka (Muzeum Narodowe w Gdańsku). W mniejszym zakresie wykonywał sprzęty sakralne: kielichy (dawniej kościół św. Bartłomieja i św. Józefa w Gdańsku, Lubieszewo, Sztum, Topolno), cyboria (Płochocin), monstrancje (Leśno, Żuławki), tace do ampułek (Szynwałd), krzyże (dawniej kościół św. Jerzego w Malborku, Muzeum Okręgowe w Toruniu), plakiety wotywne (Żuromin). Początkowo w jego pracach dominowała ornamentyka akantowa, wyparta w latach 30. XVIII wieku przez motywy regencyjne, a następnie rokokowe.
Od 1711 żonaty był z Marie Elisabeth (19 X 1691 – 25 XII 1781, pochowana 8 I 1782 wraz z mężem), córką Bartela Stobbe (zm. 1726), z którą miał piątkę, ochrzczonych w kościele NMP, dzieci: oprócz wspomnianych wyżej trzech synów czwartego, zmarłego niedługo po urodzeniu Teodora Demuta (chrzest 27 XII 1725) oraz pierworodną córkę Adelgundę (chrzest 31 X 1714 – pochowana 25 IV 1793 wraz z mężem), od 24 X 1737 żonę kupca Fabiana Ludwika Gorzuchowskiego.
Pochowany 19 X 1756 w kościele NMP we własnym grobie nr 362. Wdowa prowadziła warsztat przez rok i jeden dzień po śmierci męża. Zob. też złotnictwo.
Bibliografia:
Czihak Eugen von, Die Edelschmiedekunst früherer Zeiten in Preussen, Leipzig 1908, s. 74, 78, 79, 80, 93, 94.
Kriegseisen Jacek, O gdańskich złotnikach w latach 1700–1816, w: ...łyżek srebrnych dwa tuziny. Srebra domowe w Gdańsku 1700–1816, Gdańsk 2007, s. 157–158.
Łączyńska Ewa, Kasa wdowia szyprów gdańskich końca XVIII wieku Zapiski Historyczne, t. 75, 2020, s. 119.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 1, 47; 2, 59, 300; 4, 374.
