BANDURA LUDWIK, rektor Wyższej Szkoły Pedagogicznej
| < Poprzednie | Następne > |
LUDWIK BANDURA (3 IV 1904 Berlin – 20 VIII 1984 Gdańsk), pedagog, rektor Wyższej Szkoły Pedagogicznej (WSP). Syn stolarza Piotra i Gertrudy Katarzyny z domu Chrzanowskiej, którzy w poszukiwaniu pracy wyjechali z Wielkopolski do Niemiec. W Berlinie urodziła się też jego młodsza siostra Gertruda (po mężu Bartkowiak). W 1917 ukończył szkołę powszechną w Berlinie, przez dwa lata uczył się w tym mieście w szkole średniej. W 1919 powrócił z rodzicami do Polski, gdzie ojciec pracował jako urzędnik w Ubezpieczalni Krajowej. Od 1919 do 1922 uczył się w Seminarium Nauczycielskim w Koźminie Wielkopolskim. W 1922 pracował jako nauczyciel we wsi Orla w powiecie wyrzyskim, w 1923 w nieodległej wsi Wiele. W 1924 zdał nauczycielski egzamin drugiego stopnia i rozpoczął pracę w szkole powszechnej w Bydgoszczy. W roku szkolnym 1926/1927, korzystając z urlopu na dokształcanie, ukończył w Toruniu Wyższy Kurs Nauczycielski w zakresie humanistyki.
W 1928 oddelegowany został przez Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego (MWRiOP) do pracy nauczycielskiej w szkołach Związku Polaków w Niemczech w Ludwigshafen i Mannheim. Nauczając, zapisał się jednocześnie na wydział psychologii uniwersytetu w Heidelbergu. W 1930, uznany przez władze Bawarii jako persona non grata, powrócił do Polski. Z polecenia (MWRiOP) jeszcze w tym samym roku podjął pracę w polskim szkolnictwie w Hamburgu. W 1932 przerwał pobyt w Niemczech i podjął studia w Państwowym Instytucie Nauczycielskim w Warszawie, które ukończył w 1934. Od tego roku był kierownikiem szkoły powszechnej w Bydgoszczy. W 1938 podjął studia pedagogiczne na Uniwersytecie Warszawskim. Walczył w kampanii wrześniowej 1939 jako starszy strzelec 67 pułku piechoty Armii „Poznań”, podczas bitwy nad Bzurą dostał się do niemieckiej niewoli. Po udanej ucieczce z obozu jenieckiego w Niemczech pracował jako robotnik w Warszawie, w fabryce pudełek, brał udział w tajnym nauczaniu. Po powstaniu warszawskim przebywał z żoną w obozie w Pruszkowie, skąd wywiezieni zostali do pracy przymusowej w Berlinie.
Po wyzwoleniu, od maja 1945 był nauczycielem w Państwowym Liceum Pedagogicznym w Bydgoszczy, jednocześnie w latach 1946–1948 studiował na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Toruńskiego (magister filozofii ze specjalizacją pedagogiczną). Od 1948 do 31 VIII 1954 dyrektor bydgoskiego Liceum Pedagogicznego. Od 1950 doktor filozofii na podstawie rozprawy Wpływ wojny na psychikę dzieci i młodzieży (promotor: Kazimierz Sośnicki, przewód na Uniwersytecie Toruńskim). W latach 1950–1954 był radnym Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy.
1 VIII 1954 oddelegowany został przez Ministerstwo Oświaty na stanowisko zastępcy profesora i prorektora WSP w Gdańsku, był nim do 1962, w latach 1962–1968 był rektorem gdańskiej uczelni. W 1957 otrzymał tytuł docenta, w 1965 tytuł profesora nadzwyczajnego. W latach 1958–1968 pracował na drugim etacie na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Toruńskiego, gdzie utworzył kierunek pedagogika i był kierownikiem Katedry Pedagogiki. W marcu 1968 zezwolił na wiec protestacyjny studentów w auli WSP przy ul. Sobieskiego. Uprzedzając dymisję, 28 V 1968 złożył rezygnację. Od 1968 do emerytury w 1974 był dyrektorem Instytutu Pedagogiki i Psychologii WSP. W latach 1970–1974 prorektor Uniwersytetu Gdańskiego, od 1971 profesor zwyczajny.
Zajmował się historią myśli pedagogicznej, współczesną andragogiką, teorią kształcenia szkolnego i wiedzą o nauczycielu. Autor między innymi prac Poglądy pedagogiczne Stanisława Staszica (1956), Zagadnienie błędów uczniowskich (1963), Trudności w procesie uczenia się (1968), O procesie uczenia się (1972), Uczniowie zdolni i kierowanie ich rozwojem (1974).
Od 1947 członek PPS, od 1948 PZPR. Był członkiem Gdańskiego Towarzystwa Naukowego, w latach 1963–1971 przewodniczącym Wydziału I, Nauk Społecznych i Humanistycznych, założycielem gdańskiego oddziału Towarzystwa Szkół Świeckich, konsultantem Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego. Odznaczony m.in. Srebrnym (1948) i Złotym (1951) Krzyżem Zasługi, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polaki (1954), odznaką „Za Zasługi dla Gdańska” (1974), pamiątkowym medalem założenia UG (1974).
Od 24 VII 1934 żonaty był z Marią Cecylia z domu Ociepką (20 I 1910 – 17 IV 1972), nauczycielką. Pochowany przy żonie na cmentarzu Srebrzysko. Jego imię otrzymało Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych przy ul. Piecewskiej 9.
Bibliografia:
Rodziewicz Ewa, Bandura Ludwik, w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, Suplement I, Gdańsk 1998, s. 23-25.
Szabała Henryk, Leszczyński Andrzej, O nauczycielu czyli wspomnienie o profesorze Ludwiku Bandurze, „Gdański Rocznik Kulturalny”, 14, 1992, s. 56-68.
Wołoszyn Stefan, Ludwik Bandura, „Kwartalnik Pedagogiczny”, 1985, nr 1, s. 156.
