DIECEZJA GDAŃSKA

Z Encyklopedia Gdańska
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania

< Poprzednie Następne >
Pieczęć katolickiego przywileju nadanego diecezji gdańskiej
w 1925
Biskup Edmund Nowicki, 1959

DIECEZJA GDAŃSKA, erygowana 30 XII 1925 w miejsce istniejącej od 21 IV 1922 administratury apostolskiej w II Wolnym Mieście Gdańsku (WMG). Obejmowała teren II WMG w jego granicach. Pierwszym biskupem został Eduard O’Rourke, kościołem katedralnym ustanowiono 3 I 1926 pocysterski kościół (katedrę) Trójcy Świętej w Oliwie. Diecezja składała się z czterech dekanatów, 44 samodzielnych placówek duszpasterskich i liczyła około 120 000 wiernych.

Za rządów bp. Eduarda O’Rourke’a w latach 1926–1938 powołano sześć nowych parafii, wybudowano 13 nowych kościołów i dwie kaplice. W dniach 10–12 XII 1935 odbył się I Synod Gdański w katedrze oliwskiej. 13 VI 1938 bp O’Rourke został zmuszony przez nazistów do rezygnacji z urzędu, wskutek sporu o rozszerzenie sieci polskich parafii na terenie II WMG; zrezygnował z obywatelstwa II WMG, przyjmując obywatelstwo polskie. Rezydujący w Warszawie nuncjusz papieski na jego następcę wyznaczył kanonika chełmińskiego Franza Sawickiego, kandydatura ta uzyskała początkowo aprobatę Stolicy Apostolskiej. Pod wpływem protestów władz II WMG i Berlina Watykan wycofał się z tej nominacji, mianując na stanowisko biskupa gdańskiego ks. Carla Marię Spletta, ówczesnego proboszcza katedry w Oliwie.

Podczas II wojny światowej zamordowanych zostało 11 kapłanów gdańskich, w tym siedmiu Polaków, a zniszczeniu uległa większość gdańskich świątyń. Po 1945 granice diecezji nie uległy zmianie. 1 IX 1946 na terenie diecezji było 237 000 wiernych, w tym 15 000 katolików narodowości niemieckiej, wśród których pracowało 81 księży, 69 Polaków i 12 Niemców. W 1946, po aresztowaniu przez władze polskie, odbył się proces pokazowy bp. Carla Marii Spletta, skazanego na osiem lat więzienia. 15 VIII 1945 administratorem apostolskim diecezji gdańskiej i chełmińskiej został ks. infułat Andrzej Wronka. 26 I 1951 został on usunięty z Gdańska i decyzją władz na jego miejsce wybrany został jako wikariusz kapitulny ks. Jan Cymanowski.

W 1956 przywrócono do kultu część kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny (NMP), rok później poświęcono świątynię i przywrócono ją w całości do kultu religijnego. 8 I 1956 nastąpiło przejęcie diecezji gdańskiej przez bp. Edmunda Nowickiego jako koadiutora sedi datus. Zwolniony z więzienia bp Carl Maria Splett pod koniec 1956 wyjechał do Niemiec. 27 X 1957 decyzją bp. Edmunda Nowickiego utworzono biskupie Seminarium Duchowne w Oliwie. W 1960 miało miejsce pierwsze nawiedzenie diecezji przez obraz Matki Boskiej Częstochowskiej w jego kopii objeżdżającej Polskę.

Po śmierci Carla Marii Spletta (5 III 1964) Stolica Apostolska 7 III 1964 mianowała bp. Edmunda Nowickiego biskupem gdańskim. 20 XI 1965 Watykan nadał kościołowi NMP tytuł bazyliki mniejszej. 2 XII 1971, po śmierci bp. Edmunda Nowickiego, nowym ordynariuszem diecezji został dotychczasowy sufragan gdański bp Lech Kaczmarek. W 1973 miał miejsce II Synod Gdański w katedrze oliwskiej. W 1976 nadano katedrze w Oliwie tytuł bazyliki mniejszej. W 1976 wznowiono działalność biskupiego sądu w Gdańsku, w 1978 ustanowiono Kapitułę Katedralną.

31 XII 1984, po śmierci bp. Lecha Kaczmarka, ordynariuszem gdańskim został bp Tadeusz Gocłowski. W 1986 kościół NMP (bazylika) został ustanowiony konkatedrą. W dniach 10–11 VI 1987 teren diecezji odwiedził papież Jan Paweł II ( papież Jan Paweł II w Gdańsku), w trakcie jego wizyty odbyła się koronacja obrazu Matki Boskiej Trąbkowskiej podczas mszy dla ludzi pracy na Zaspie. W 1991 tytuł bazyliki mniejszej nadano kościołowi św. Brygidy z okazji 600-lecia kanonizacji św. Brygidy. 25 III 1992 bullą papieską Jana Pawła II Totus Tuus Poloniae Populus diecezja gdańska została podniesiona do rangi archidiecezji. Zob. też metropolia gdańska. AH

Biskupi gdańscy
1926–1938 Eduard O’Rourke ( administratura apostolska II WMG)
1938–1964 Carl Maria Splett (od 1956 w Niemczech)
1964–1971 Edmund Nowicki
1971–1984 Lech Kaczmarek
1984–1992 Tadeusz Gocłowski
⇦ WRÓĆ
Osobiste
Przestrzenie nazw

Warianty
Widok
Działania