Tekst źródłowy strony BARTH ANDREAS, pastor kościołów św. Bartłomieja i św. Katarzyny

{{paper}}
[[File: Andreas_Barth.jpg |thumb| Andreas Barth, 1702 (Leonhard Heckenauer według [[STECH ANDREAS, malarz| Andreasa Stecha]])]]

'''ANDREAS BARTH''' (Bartt) (16 VII 1642 Gdańsk – 7 III 1701 Gdańsk), pastor, autor kazań i wierszy okolicznościowych. Potomek gdańskiej rodziny kupieckiej. Wnuk pochodzącego z Tuchomia (Grosse Tuchem) Andreasa (pochowany 16 IV 1628 w kościele [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY | kościele Najświętszej Marii Panny]] (NMP) w wieku 81 lat), który 25 XI 1578 uzyskał kupieckie [[OBYWATELSTWO MIEJSKIE | obywatelstwo Gdańska]], najmłodszy z dzieci kupca  Andreasa (22 V 1588 – 27 I 1678) oraz poślubionej mu 3 X 1623 jego drugiej żony Marii z domu Frenking (1603 – 3 III 1656). Młodszy brat Philippa (22 XII 1624 – 12 II 1661), od 10 VI 1655 pastora w Wocławach (Wotzlaff), od 1659 diakona w kościele NMP w Gdańsku. <br/><br/>
Od 1654 pobierał nauki w [[SZKOŁA MARIACKA | szkole mariackiej]], od  maja 1656 w [[GIMNAZJUM AKADEMICKIE | Gimnazjum Akademickim]]. Od 1662 studiował teologię w Wittenberdze, w 1664 (prawdopodobnie w Rostocku) uzyskał tytuł magistra. Odbył trzyletnią podróż edukacyjną przez północne Niemcy i Niderlandy, odwiedził uniwersytety m.in. w Gießen, Utrechcie i Lejdzie, w Strasburgu studiował język hebrajski. <br/><br/>
W lipcu 1667 powrócił do Gdańska. Do 1670 pracował jako preceptor w domu Simona Wahla. Od grudnia 1670 do 1674 pastor w Stegnie (Kobbelgrube), od 1674 do 1676 pastor w [[KOŚCIÓŁ ŚW. BARTŁOMIEJA I OPIEKI NAJŚWIĘTSZEJ BOGURODZICY | kościele św. Bartłomieja]], od 1676 do śmierci w [[KOŚCIÓŁ ŚW. KATARZYNY ALEKSANDRYJSKIEJ | kościele św. Katarzyny]]. W 1680 był jednym z dwóch kandydatów na stanowisko głównego pastora gdańskiego kościoła NMP, głosami parafian wybrano jednak Constantina Schütza. 14 VI 1695 brał udział w konwencie, po którym wraz z 15 innymi duchownymi protestanckimi (m.in.  rektorem Gimnazjum Akademickiego i pastorem kościoła św. Trójcy [[SCHELWIG SAMUEL, rektor Gimnazjum Akademickiego, pastor | Samuelem Schelwigiem]], diakonem kościoła św. Bartłomieja [[KEMPIN MICHAEL, kaznodzieja i pastor kościołów Bożego Ciała i św. Bartłomieja | Michaelem Kempinem]], diakonem św. Trójcy [[GNOSPIUS ANDREAS, pastor kościoła w Wisłoujściu | Andreasem Gnospiusem]] i diakonem kościoła św. Jana [[STRAUSS JOHANN, pastor kościoła św. Jana | Johannem Straussem]]) podpisał deklarację poparcia dla ortodoksyjnego luteranizmu w głośnym sporze ze zwolennikami pietyzmu, w którym mediatorem był ówczesny sekretarz Rady Miejskiej [[FABRICIUS FRIEDRICH, rajca, bibliofil | Friedrich Fabricius]].<br/><br/>
Zasłynął jako znakomity kaznodzieja. Niektóre kazania żałobne zostały opublikowane, m.in. wygłoszone na pogrzebach: burmistrza [[FERBER CONSTANTIN (II), burmistrz Gdańska | Constantina Ferbera]] (''Honor posthumus viro Constantino Ferbero inter lacrymas exhibitus'', 1654), brata Philippa (''Lachrymae fraternae, quas in obitu Philippi Barthii audit'', 1661), Johanna Henricha Schmiedena (''Wohlverdienter Nachruhm des H. Johann Henrich Schmieden'', 1682), Anny Reginy, żony [[SCHELWIG SAMUEL, rektor Gimnazjum Akademickiego, pastor | Samuela Schelwiga]], profesora i rektora Gimnazjum Akademickiego (''Bey Beerdigung von Anna Regina geb. Weiss, Samuelis Schelguigii Ehefrau'', 1685) i [[HEWELIUSZ JAN, astronom | Jana Heweliusza]] (luty 1687: ''Der auffgehobene Leid- und Freuden-Wechsel welchen bey ansehnlicher Beerdigung des Woll Edlen, Vesten und Hochweisen Herren Hn. Johannis Hevelii Weltberühmten Astronomi...'', wydał w 1688 [[STOLLE JOHANN ZACHARIAS, drukarz | Johann Zacharias Stolle]]). Edycje kazań uzupełnił o biogramy zmarłych. Pisał wiersze okolicznościowe, weselne i żałobne, także po łacinie, m.in. o zmarłym znajomym etyku z Wittenbergi Johannie Knispelu: ''Freundliches Andenken des H. Johann Knispel'' (1660) czy z okazji ślubu burmistrza [[PROITE DANIEL, burmistrz Gdańska | Daniela Proitego]] z Gertrudą, córką pastora [[DILGER NATHANAEL, pastor kościoła NMP | Nathanaela Dilgera]] ''Lusus nuptialis thalamo Danielis Proitii et virginis Gertrudis Dilgeriae Nathanaelis Dilgeri filiae consecratus'' (1660). <br/><br/>
Był trzykrotnie żonaty. Po raz pierwszy od 12 IV 1671 z Reginą (zm. 1677), córką Martina Kernera, po raz drugi od 3 VII 1678 z Adelgundą (zm. 10 VII 1685), córką Caspara Jantzena, zmarłą bezpotomnie. Trzecią żoną, poślubioną 7 VII 1686, była Anna Catharina, córka [[TITIUS JOHANN PETER, profesor Gimnazjum Akademickiego | Johanna Petera Titiusa]] profesora [[GIMNAZJUM AKADEMICKIE | Gimnazjum Akademickiego]] (następnie żona [[WILLENBERG SAMUEL FRIEDRICH, profesor Gimnazjum Akademickiego | Samuela Friedricha Willenberga]]). Ojciec 1/ Elisabeth (ochrzczona 8 VIII 1687); 2/ Concordii Renaty (pogrzeb 30 IV 1767 w kościele NMP), żony Carla Herlitza; 3/ Nathana (7 VI 1672 – 1673); 4/ Caspra (zm. 4 IV 1731 Gdańsk, pochowany 21 IV 1731 w [[KOŚCIÓŁ I KLASZTOR FRANCISZKANÓW ŚW. TRÓJCY | kościele św. Trójcy]]), w sierpniu 1704 zapisanego do przedostatniej klasy gdańskiego Gimnazjum Akademickiego, od 1710 studiującego w Halle, Wittenberdze i Lejdzie, od 23 VIII 1718 posiadającego kupieckie [[OBYWATELSTWO MIEJSKIE | obywatelstwo Gdańska]], w 1757 sekretarza gdańskiej [[RADA MIEJSKA | Rady Miejskiej]], żonatego od 1 IX 1718 z Concordią Schütz (pogrzeb 5 IV 1773 w kościele NMP); 5/ Daniela (27 VI 1691? – pochowany 26 VII 1735 w kościele św. Katarzyny), w sierpniu 1704 wraz z bratem Casprem zapisanego do przedostatniej klasy gdańskiego Gimnazjum Akademickiego, doktora medycyny, w 1757 lekarza miejskiego w Gdańsku, ożenionego z Philippiną Renate Petersen. <br/><br/>
Pochowany 22 III 1701 w kościele św. Katarzyny; mowę pogrzebową wygłosił jego następca na godności pastora tego kościoła, [[FALCK JOHANNES, pastor kościoła św. Katarzyny | Johannes Falck]], przywołując w nim istotne (także i obecnie) informacje o biegu życia zmarłego. Pośmiertnie uhonorowany został także dwoma zbiorkami poetyckimi, autorstwa gdańskich duchownych, profesorów Gimnazjum Akademickiego, także obu synów, wówczas uczniów gdańskiego Gimnazjum Akademickiego. {{author: JANSZ}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]]<br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/>
'''Bibliografia''': <br/>
''Księga przyjęć do prawa miejskiego w Gdańsku 1536–1814'', wyd. Andrzej Groth, Ewa Łączyńska-Bartoszek, Dariusz Kaczor, Gdańsk 2019, t. I, s. 127. <br/>
''Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814'', wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 185, 280.<br/>
Weichbrodt Dorothea, ''Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert'', Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 2, 48.