SCHLAUBITZ NATHANIEL, złotnik
| < Poprzednie | Następne > |
NATHANAEL SCHLAUBITZ ((Schlawitz; 2 III 1662 Elbląg – 5 XII 1726 Gdańsk), złotnik. Syn kupca Johanna Schlaubitza i Gertrudy z domu Brauer. W 1663 roku jego rodzina przeniosła się z Elbląga do Gdańska. Od 3 I 1690 pracował jako czeladnik w warsztacie złotniczym Johanna Rödego II. Pracę mistrzowską wykonał u Benedicta Clausena w 1690 roku. 26 VIII 1690 uzyskał obywatelstwo miejskie Gdańska i został przyjęty do cechu złotniczego. W latach 1703, 1715 i 1723 był starszym cechu, kompanem (podstarszym) – w 1702, 1714 i 1722 roku. Naukę pobierali u niego i zakończyli je dyplomem: Ephraim Lehnert (zapisany w 1692), Simon Reymar (1697), Beniamin Berendt I (1699), Peter Moldenhauer (1703), Johann Madias Preyte (1709), Jacob Ebener (1710), Johann Krüger (1714), zapisany w 1717 David Büttner (Buthner, Büthner; 2 V 1704 – 4 XI 1756) oraz Daniel Schlauwitz (1720, prawdopodobnie krewny). Nie uzyskali zaś dyplomu: Gottfried Minge (1698), Gergen Berendt (1706), Johann Gottlieb Calwctus (1725) i Johann Schlobitz (1705; „uciekł od nauki”). Prace mistrzowskie wykonali u niego Michael Dietrich, Salomon Hien (Heine; 1682 – 11 VI 1745), Christian Pichgel II (1684 – 26 V 1724), Tobias Schmidt II, Gottfried Unruh i Gottfried Wendt. Jako czeladnicy pracowali w jego warsztacie Arnholt Lange, Franz Grützmacher (Gritzmacher; 3 III 1711 – 6 VI 1750) i Johann Jöde.
Był trzykrotnie żonaty. W 1691 roku poślubił Annę Konstancję, siostrę swojego nauczyciela, córkę Petera Rödego II. Dzięki temu wszedł w bliskie kontakty z jedną z najważniejszych rodzin złotniczych w Gdańsku. Po śmierci pierwszej żony ożenił się z Florentiną Moller, niezwiązaną z cechem złotniczym, po jej śmierci zaś poślubił Catarinę Elisabethę Holl (19 VI 1682 – 13 III 1728), córkę Johanna Gottfrieda Holla, stając się powinowatym innej ważnej dynastii złotniczej. Ze związków tych miał siedmioro dzieci. Czterech jego synów – Benjamin (zapisany w 1691 – bez skutku, ponownie w 1707 – ukończył z dyplomem), Nathanael (1696 – bez skutku, ponownie w 1710 – ukończył z dyplomem), Carl (1718 – bez skutku) i Johann Gottfried – kształciło się w pracowni ojca. Został pochowany w kościele Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Gdańsku (jego płyta nagrobna znajduje się w południowym ramieniu transeptu). Wdowa po nim prowadziła warsztat co najmniej do 1727 roku.
Schlaubitz miał jedną z największych w dziejach Gdańska pracowni złotniczych, co wpłynęło na zróżnicowaną jakość jego wyrobów. Używał znaków warsztatowych w formie monogramu NS. Jego dzieła prezentują typową dla przełomu XVII i XVIII wieku stylistykę, wykorzystującą repusowaną, plastyczną dekorację, złożoną z rozbudowanych scen figuralnych (biblijnych, mitologicznych, alegorycznych), a także dekorację ornamentalną z motywem suchego akantu. Z jego dorobku zachowało się blisko dwieście zabytków, przechowywanych w muzeach w Polsce (między innymi w Muzeum Narodowym w Gdańsku, Zamku Królewskim na Wawelu) i na świecie (Ermitaż w Petersburgu, Muzeum Moskiewskiego Kremla) – głównie świeckich: kubki, kufle, tace, czarki, świeczniki, łyżki, ale i różnorodne sprzęty sakralne w kościołach parafialnych i skarbcach klasztornych, zwłaszcza na terenie Pomorza, między innymi kielichy (Biskupiec Pomorski, Lignowy, Walichnowy, Wejherowo, Witkowice), puszki eucharystyczne (Leśno), monstrancje (Bystrzyca, Lignowy, Pelplin, Unierzyż, Walichnowy, Wielki Garc), plakiety wotywne (Biała, Czerwińsk, Kościerzyna, Szynwałd).
Zob. też złotnictwo.
