KRZYŻOWNIKI
| < Poprzednie | Następne > |
KRZYŻOWNIKI (Schidlitzer Mühle, Tempelburg), obecnie w dzielnicy Siedlce, w sąsiedztwie Emaus, od zachodu sąsiaduje z obecnym skrzyżowaniem ulic Nowolipie, Łostowicka i Kartuska (m.in. w miejscu, gdzie od tej ostatniej do roku 2010 odchodziła zachodnia część ul. Struga, nazwana tak od dawnego koryta Potoku Siedleckiego). Początkowy młyn w Siedlcach, wzmiankowany od 1400 roku. Z nadania Krzyżaków własność gdańskiej patrycjuszowskiej rodziny Bocków. Od 1520 w posiadaniu ławnika (1504) i rajcy (1507) oraz sędziego (1525) gdańskiego Dietharda Brandesa (około 1470 Lubeka – 2 X 1528 Gdańsk) i jego potomków: syna, burmistrza gdańskiego w latach 1548–1577 Johanna Brandesa; wnuka, burmistrza Gdańska w okresie 1592–1611 Gerharda Brandesa, następnie syna tego ostatniego, ławnika gdańskiego (1615) Johanna (7 XI 1580 Gdańsk – 21 XI 1648 Gdańsk), wnuka Johanna (20 IX 1620 Gdańsk – 10 II 1672 Gdańsk) i prawnuka, ławnika (1700) Johanna Gerharda (2 V 1664 Gdańsk – 8 VIII 1709 Gdańsk), właścicieli m.in. także Świbna i Przegaliny. Po Brandesach dzierżawiła Krzyżowniki rodzina Schwartzwaldów, w 1. połowie XIX wieku rodzina Rotzoll. W 1536 roku władze Gdańska podjęły decyzję o doprowadzeniu do miasta wody pitnej z jeziora Jasień, spływającej Potokiem Siedleckim, a od stawu znajdującego się w Krzyżownikach młyna (zniszczonego w okresie wojen napoleońskich) podziemnym drewnianym rurociągiem (wzdłuż obecnej ul. Kartuskiej, Nowych Ogrodów do zlokalizowanego na obecnym Targu Siennym Kunsztu Wodnego). W wybudowanym tu dworze w 1623 gościł król polski Zygmunt III Waza (zachowane obecnie fragmenty dworskiego kompleksu pochodzą z połowy XVII wieku), od roku 1763 miejsce zebrań loży Pod Trzema Pionami ( wolnomularstwo). Obszar włączony w granice administracyjne Gdańska od 15 VIII 1933. Od 1883 roku w dawnym kompleksie dworskim (obecnie ul. Kartuska 245) działał Provinzial Erziehungsanstalt Tempelburg ( Państwowy Zakład Wychowawczy), od około 1935 rejonowa szkoła powszechna (Bezirksschule Danzig-Tempelburg), od 1945 szkoła podstawowa, od 1948 w części obiektu rozpoczęło działalność VIII LO. Po przeniesieniu VIII LO w roku 1971 do obiektu przy ul. Kartuskiej 128, od 1972 koszary ZOMO, obecnie siedziba policji i do 2004 (ul. Kartuska 245b) Zespół Szkół Poligraficznych i Ogólnokształcących (wcześniej Liceum Księgarskie i XVII LO), obecnie prywatna szkoła i schronisko młodzieżowe. Nazwa Tempelburg kojarzona była już w czasach nowożytnych z rzekomą (nieprawdopodobną) obecnością templariuszy w tym miejscu, obecna nazwa, przyjęta w roku 1949, też nawiązuje do „krzyżowców”.
