INSTRUMENTY MUZYCZNE – BUDOWNICTWO
| < Poprzednie | Następne > |
INSTRUMENTY MUZYCZNE – BUDOWNICTWO. Gdańsk był znaczącym ośrodkiem budownictwa instrumentów, szczególnie w XVII–XVIII wieku. Oprócz licznych organmistrzów działało tu kilkudziesięciu lutników, najmniej kilkunastu budowniczych instrumentów dętych, ludwisarzy i – począwszy od 2. połowie XVIII wieku – dziesiątki fortepianmistrzów. Gdańskie instrumenty wymieniane są w wielu inwentarzach polskich kapel dworskich. Były też eksportowane do innych krajów europejskich (zachowane do dziś tamże w zbiorach muzealnych). W Gdańsku kształcili się i praktykowali m.in. w rzemiosłach instrumentarskich uczniowie i czeladnicy z Polski i krajów ościennych. W latach 1725–1740 władze szwedzkie zabiegały o sprowadzenie z Gdańska do Sztokholmu budowniczych instrumentów klawiszowych. Gdańsk słynął ze swych monumentalnych organów i ich twórców. W 2. połowie XVI wieku działał Julius Anton Friese, autor dużych organów w kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny (1583–1585), a w XVII wieku m.in. Johann Hellwig, Merten Friese i Georg Nitrowski. W XVIII wieku zasłynęli Andreas Hildebrandt i Friedrich Dalitz. W XVII wieku działało w Gdańsku około 40 budowniczych fidel, wiol, lutni i skrzypiec (co może świadczyć o chałupniczym systemie produkcji: jedni wykonywali części instrumentów, inni składali je w całość), w XVIII wieku około 30, w XIX–XX wieku po kilkunastu. Do najbardziej znanych w XVII wieku należeli m.in. Georg Fleming i Christof Meyer, w XVIII wieku Johann Goldberg i Johann B. Gronau, w XIX wieku Paul O.R. Caré, Constantin Leitzsch, w XX wieku (obok Carégo) Emil Neumann i Józef Tusk. Spośród kilkunastu odnotowanych w Gdańsku w ostatnich stuleciach producentów instrumentów dętych najbardziej znanymi byli Johann Wilhelm Stritzke (XVIII wiek), Johann Högerströma (1. połowa XIX wieku, notowany i zapewne wykształcony w Gdańsku, następnie działający w Sztokholmie), Benjamin Gottfried Christmann (XVIII/XIX wieku) i jego synowie, a zarazem uczniowie: Benjamin Ferdinand i Carl Gottlieb (prowadzący następnie jedną z bardziej znanych w XIX wieku wytwórni instrumentów dętych i harmonii w Nowym Jorku). Gdańsk słynął też z instrumentów strunowych klawiszowych, najpierw klawikordów, klawesynów i szpinetów (takowy Paula Steinichta z roku 1661 posiada Muzeum Instrumentów w Berlinie); spośród ich twórców w XVIII wieku najbardziej znani byli Johann Woge i Heinrich Bernhard Kein sen. Od 2. połowy XVIII wieku produkowano w Gdańsku fortepiany, m.in. w warsztatach Jakuba Machowskiego, Georga Rasmusa i Heinricha Keina. W XIX wieku czołowymi wytwórcami fortepianów, a następnie także pianin, byli m.in. August Jankowski, rodziny Wiszniewskich i Schurichtów, Max Lipczinski, Hugo Siegel, Otto Heinrichsdorff. Począwszy od XVIII wieku, gdańscy instrumentarze konkurowali z rzemieślnikami z Królewca, a po włączeniu do Prus z niemieckim przemysłem muzycznym. Mimo to Gdańsk utrzymał hegemonię jako centrum budowy instrumentów na Pomorzu aż do początku XX wieku.
