SIEDEMNASTY (17.) KORPUS ARMIJNY (17. Armeekorps), związek taktyczny wojsk lądowych II Rzeszy Niemieckiej, obejmujący zasięgiem prowincję Prusy Zachodnie, z siedzibą dowództwa w Gdańsku, od 1901 roku przy Elisabethwall 1 (ul. Wały Jagiellońskie). Utworzony 1 IV 1890 poprzez wydzielenie z 1. Korpusu Armijnego z siedzibą w Królewcu, istniał do roku 1920 (w Gdańsku do 1919). Składał się z: 35. dywizjonu piechoty (miejsce stacjonowania: Toruń); 36. dywizjonu piechoty (Gdańsk); batalionu strzelców nr 2 (Chełmno); pułku artylerii pieszej nr 11 (Toruń), pułku artylerii pieszej nr 15 (Toruń, Grudziądz), zastąpionego później pułkiem artylerii pieszej nr 17 (Gdańsk, Piława); pomorskiego batalionu saperskiego nr 2 (Toruń), zastąpionego później przez batalion saperski nr 17; batalionu taborów nr 17 (Gdańsk, Toruń). W latach 1913 i 1914 przechodził reorganizacje, oprócz wyłączanych jednostek pojawiły się nowe, np. wojska łączności (5. batalion telegraficzny, 1. i 2. kompania forteczna łączności telefonicznej, później 17. oddział łączności telefonicznej), inżynieryjne (17. oddział budowy mostów i pluton reflektorów) i lotnicze (17. oddział lotniczy). 17. Korpusowi Armijnemu podlegały liczne warsztaty wojskowe i fabryki broni, inspekcje wojskowe, zabudowania koszarowe, place ćwiczeń, twierdza w Wisłoujściu, urzędy zaopatrzenia, szpitale, więzienia oraz umocnienia garnizonowe, dom inwalidów (Słupsk) i inne.
Oddziały stacjonujące w Gdańsku: 1) Dowództwo 36. dywizji piechoty (36. Infanterie-Division); utworzona 1 IV 1890, istniała do 1919 roku (w Gdańsku do 1918); w Gdańsku stacjonowało dowództwo dywizji i część jednostek. Skład: 71. brygada piechoty (Gdańsk), 72. brygada piechoty (Iława, Ostróda i Działdowo); 36. brygada kawalerii (Gdańsk, Słupsk, Sławno); 36. brygada artylerii polowej (36. Feldartillerie-Brigade). a) 71. brygada piechoty (71. Infanterie-Brigade) utworzona 1 IV 1890, istniała do roku 1919. Skład: 5. pułk grenadierów im. króla Fryderyka i (Grenadier-Regiment König Friedrich I. Nr. 5 (4. Ostpreußiches)) i 128. gdańskiego pułk piechoty (Infantrie-Regiment Nr. 128). W 1918 roku w wyniku reorganizacji dołączono 175. pułk piechoty, 64. oddział broni maszynowej oraz część 5. pułku huzarów. b) 36. brygada kawalerii (36. Kavalerie-Brigade) utworzona 1 IV 1890 z dotychczasowej brygady przybocznej huzarów. Skład: 1 pułk przyboczny huzarów nr 1 (1. Leibhusaren-Regiment Nr. 1) i przypisana im eskadra strzelców konnych (Gdańsk) oraz pomorskiego pułk huzarów im. księcia Blücher von Wahlstatt nr 5 (Husaren-Regiment Fürst Blücher von Wahlstatt Nr. 5, Słupsk, później też Sławno). W 1901 roku pomorski pułk huzarów zastąpiony został przez stacjonujący w Gdańsku 2. pułk przyboczny huzarów nr 2 im. Królowej Prus Wiktorii (2. Leibhusaren-Regiment Königin Victoria von Preußen Nr. 2), nazwany tak na cześć Wiktorii Luizy (1892–1980), córki cesarza Wilhelma II. W latach 1914–1918 brygada wzmocniona o 4. oddział broni maszynowej, oddział saperów konnych oraz oddział konny 35. pułku artylerii polowej. c) Dowództwo 36. brygady artylerii polowej (36. Feldartillerie-Brigade); skład: 36. pułk artylerii polowej (Feldartillerie-Regiment Nr. 36, w Gdańsku), 72. pułk artylerii polowej (Gdańsk, Grudziądz).
2) I batalion 17. pułku artylerii ciężkiej (Fußartillerie-Regiment Nr. 17 ) (Nowy Port).
3) 5. batalion telegraficzny (Telegraphen-Bataillon Nr. 5), utworzony 1 X 1912 w Berlinie-Klausdorf, docelowo przeznaczony do Gdańska, gdzie stacjonował sztab, 1., 2. i 3. kompania oraz 4. kompania radiowa; 5. kompania radiowa stacjonowała w Pile. Liczebność: 8 oficerów, 100 żołnierzy.
4) 17. batalion pontonowy (Train-Bataillon Nr. 17), utworzony 28 VII 1890, początkowo jako kompania, od 1 X 1890 w sile batalionu; 27 I 1902 zmienił nazwę na zachodniopruski batalion pontonowy taborów weg nr 17, 1912 wzmocniony liczebnie do 4 eskadr; od 1 IV 1914 jako zachodniopruski oddział taborów nr 17. W Gdańsku stacjonował od 1902 roku, niewielka część w Toruniu. Jednostka odpowiedzialna za budowę mostu pontonowego przez Wisłę w Tczewie lub w innym miejscu zgodnie z otrzymanym rozkazem, w Gdańsku mieściło się dowództwo batalionu i magazyn sprzętu pontonowego (obecnie al. Grunwaldzka 211, klub studencki Żak). JDan
Dowódcy 17. Korpusu Armijnego
| 1890–1902
|
gen. piechoty (broni) August v. Lentze (1832–1920)
|
| 1902–1908
|
gen. piechoty (broni) Georg Wilhelm v. Braunschweig (1845–1911)
|
| 1908–1914
|
q gen. kawalerii (broni), potem feldmarszałek August v. Mackensen (1849–1945)
|
| 1914–1916
|
p.o. gen. lejtnant (dywizji) G. v. Pannewitz
|
| 1916–1918
|
gen. lejtnant (dywizji) P. Fleck
|
| 1918
|
gen. lejtnant (dywizji) R. v. Webern
|
| 1918
|
gen. lejtnant (dywizji) G. v. Etzel
|
| 1918
|
gen. lejtnant (dywizji) A. v. Petersdorff
|
| 1918–1919
|
gen. piechoty (broni) Otto v. Below (18 I 1857 Gd. – 16 III 1944 Besenhausen)
|
| 1919–1920
|
gen. lejtnant (dywizji) J. v. Malachowski
|
| JDan
|
