UJEŚCISKO
| < Poprzednie | Następne > |
UJEŚCISKO, część jednostki pomocniczej Gd.: Chełm i Gd. Południe (q administracyjny podział). Pierwotnie (pierwszy zapis 1338) wieś Mesthin, dowodnie od 1379 zw. Wonneberg. Polską nazwę stosowano jeszcze w pocz. XIX w., ob. nazwę zasugerował historyk Wojciech Kętrzyński, 1879 tłumacząc Wonneberg jako Wujeścisko. Obejmowała pierwotnie ob. q Zabornię, q Pieklisko, q Wzgórze Mickiewicza oraz oba brzegi q Potoku Siedleckiego od q Jasienia po q Krzyżowniki, od zach. graniczyła z q Zakoniczynem przy stawie rybnym. Ok. 1340 wydana przez Krzyżaków do lokacji na q prawie chełmińskim, zajmowała ok. 649 ha, z karczmą Heidekrug (Borową) i 25 ha łąk do wypasu bydła w Krępcu. Centrum wsi zlokalizowane było między ob. ul. Warszawską, Kielecką do Białostockiej. Należała do parafii q kośc. św. Katarzyny. Około 1400 istniała już druga karczma. Wieś nadana 1410 przez króla pol. Władysława Jagiełłę Głównemu Miastu Gd., nadania nie uznali później Krzyżacy (q wielka wojna). Zniszczona w wojnie husyckiej 1433, w trakcie odbudowy 1445 mieszkańcy zrezygnowali z łąk w Krępcu. Od 1454 z nadania Kazimierza Jagiellończyka własność Głównego Miasta Gd. (q wojna trzynastoletnia). Od 1472 dziesięciny ze wsi pobierały q brygidki. Wypuszczana po wojnie trzynastoletniej przez Radę Miejską Gd. w dzierżawę gdańszczanom, pocz. w rękach Lubarta Batthmana, od 1506 na 10 lat w dzierżawie rajcy gd. (od 1504) Petera Mellina (zm. 1515 Gd.), razem z Kowalami, Migowem i Suchaninem. W 1577 zniszczona podczas wojny Gd. z królem Polski Stefanem Batorym. W 1588 podczas sporów z mieszkańcami Zakoniczyna zabroniono im przejazdu do Gd. przez U. (sąsiadom pozostała droga przez q Łostowice). Z 1647 znany jest obowiązujący we wsi q wilkierz, uzupełniony 1717. W poł. XVII w. była tu kaplica ewang., szkoła i 2 karczmy, wobec sprzeciwu gdańszczan nie powiodła się (1625) budowa młyna nad Potokiem Siedleckim. W 1647 Rada Miejska Gd. wydała zgodę na budowę we wsi kośc. ewang. (q kośc. św. Jerzego), zakończoną 1663. Na pocz. XIX w. parafia (po wyłączeniu z parafii kośc. św. Katarzyny) obejmowała Migowo, Szadółki, Maćkowy, Łostowice, Krzyżowniki, Trzy Lipy, Emaus, Jankowo i Zakoniczyn. Od 1734 potwierdzone jest funkcjonowanie karczem Hölle (Pieklisko) i Paradies (Raj) przy ob. ul. Kartuskiej (q Pieklisko), od 1772 Aschbude (Budy Popielnej), w której miejsce dowodnie od 1833 funkcjonował majątek Christinenhof (q Zabornia). Z walkami z 1813 wiążą się nazwy okolicznych wzgórz; obok funkcjonującej wcześniej nazwy wzgórza Wonneberg (83,4 m n.p.m. w okolicach ob. ul. Anny Jagiellonki i Dąbrówki) pojawiły się: Wzgórze Armatnie (100,1 m n.p.m. między ob. ul. Warszawską a Nowosądecką), Kozacze (76,3 m n.p.m. przy ul. Orląt Lwowskich) i Luizy (Luisenberg; 37,7 m n.p.m. u zbiegu ul. Niepołomickiej i Kampinoskiej), na którego szycie wzniesiono (ok. 1817) krzyż poświęcony Landwehrze Wschodniopruskiej (Ostpreußiche Landwehr), zasłużonej 1813 w walkach z Francuzami o Gd. (zniszczony w latach 70. XX w.). W 1819 U. liczyło 37 domów i 338 mieszkańców. W 1835 przestało być wsią należącą do Gd., przeszło pod zarząd prus. Skarbu Państwa i w granice pow. gd., nast. Gd.-Wyżyny. W 1848 (z Christinenhof, Piekliskiem i Domem Stawowym) liczyło 92 budynki i 687 mieszkańców; 1880: 60 domów i 898 mieszkańców, istniały już 2 szkoły (jedna przy ob. ul. Kartuskiej), oprócz cegielni w Pieklisku funkcjonował także wiatrak zbożowy (wzmiankowany od 1875). W 1945 zniszczeniu uległ kośc. (zachował się budynek dawnej plebanii z 1867, ob. przychodnia lekarska przy ul. Warszawskiej). W 1954 włączono w granice adm. Gd. Nowe Ujeścisko (Wzgórze Mickiewicza), pozostałą część 1 i 1973. W 1979 na dawnych gruntach wsi powstał nowy q cment. Komunalny, zw. Łostowickim. Od 1981 Spółdzielnia Mieszkaniowa Budowy Osiedla Społecznego (nast. SM „Ujeścisko”) przystąpiła do budowy niskopiętrowych budynków przy ul. Łódzkiej, q Stocznia Gd. rozpoczęła wznoszenie osiedla domów szeregowych Na Stoku. Szczególny rozwój budownictwa mieszkaniowego przypadł na lata 90. XX w.
