Pomnik Ofiarom Golgoty Wschodu
Prezes Oddziału Wojewódzkiego Związku Sybiraków Kordian Borejko, 2016
Tablica Pamięci Gdański Sybiraków w kościele NMP
ZWIĄZEK SYBIRAKÓW ODDZIAŁ WOJEWÓDZKI W GDAŃSKU, z siedzibą w Gdańsku-Oliwie przy ul. Wita Stwosza 73, następnie ul. Dolna Brama 8, stowarzyszenie użyteczności publicznej. Związek Sybiraków powstał w 1928. Po przerwie spowodowanej II wojną światową i jej historycznymi następstwami został reaktywowany 17 XII 1988. W Gdańsku zgromadzenie założycielskie lokalnego oddziału Związku Sybiraków odbyło się 28 I 1989, a formalnie oddział ten został powołany 31 III 1989 przez Zarząd Główny Związku Sybiraków. Podstawą działania oddziału jest statut Związku Sybiraków, władzę pełnią: Walne Zgromadzenie Oddziału lub Zgromadzenie Delegatów, Zarząd Oddziału, Komisja Rewizyjna, Sąd Koleżeński. W 2015 gdański oddział Związku Sybiraków skupiał około tysiąca członków w dziewięciu kołach terenowych: Gdańsk-Śródmieście, Gdańsk-Przymorze, Gdańsk-Oliwa, Sopot, Gdynia, Pruszcz Gdański, Tczew, Starogard Gdański, Wejherowo. Koła terenowe mają własne sztandary.
Do statutowych zadań Związku Sybiraków należą m.in.: integracja środowiska byłych zesłańców i ich rodzin, pozyskiwanie środków na pomoc materialną dla członków związku, opieka nad inwalidami i członkami rodzin po zmarłych i poległych Sybirakach, podejmowanie inicjatyw w celu upamiętniania losu zesłańców, obrona interesów i praw Sybiraków (pomoc prawna przy staraniach o odszkodowania, renty, emerytury, uprawnienia zdrowotne i kombatanckie), pomoc Polakom nadal zamieszkałym na terenie byłego ZSRR (organizacja zbiórek książek i podręczników, żywności i obuwia, pieniędzy na budowę kościołów, świetlic, Domów Polskich) i powracającym do Polski, fundowanie stypendiów na trójmiejskich uczelniach dla zdolnej polskiej młodzieży z terenów byłego ZSRR i jej sprowadzanie do Polski. Istotnym zadaniem jest również szerzenie wiedzy historycznej na temat losów Polaków na Wschodzie (między innymi poprzez organizację uroczystości rocznicowych 17 września, w Dniu Sybiraka, i 13 kwietnia, w Dniu Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej, udział w tych uroczystościach i nabożeństwach rocznicowych, a także organizowanie spotkań i prelekcji dla młodzieży), pielęgnowanie pamięci o deportacjach i ich rocznicach, inicjowanie Znaków Pamięci – wystaw, epitafiów, tablic i pomników, gromadzenie dokumentacji, wydawanie publikacji dotyczących represji i martyrologii Polaków w ZSRR – oraz współpraca przy ich fundowaniu.
Dzięki staraniom prezesa Stefana Angielskiego, członków oddziału i przy wsparciu rektorów trójmiejskich uczelni grupa kilkudziesięciu potomków Polaków z dawnego ZSRR ukończyła studia wyższe. Oddział ustanowił pamiątkowy medal XXV Lat Sybiraków Oddziału Gdańskiego „Cierpieli, bo byli Polakami”, jest także uprawniony do składania wniosków o odznaczenie Krzyżem Zesłańców Sybiru (nadawanym przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej) oraz przyznanie następujących wyróżnień: Honorowej Odznaki Sybiraka i Odznaki Honorowej za Zasługi dla Związku Sybiraków (nadawanych przez Zarząd Główny Związku Sybiraków). Staraniem członków oddziału na cmentarzu Łostowickim powstała Kwatera Sybiraków, której zasadniczymi elementami są: pomnik Ofiarom Golgoty Wschodu (1998), tzw. Tablice Pamięci (2001), obelisk Kwatera Sybiraków (2002) oraz rzeczywiste i symboliczne groby członków gdańskiego Związku Sybiraków i ich rodzin. Z inicjatywy członków kół oddziału powstały także: pomnik „W Hołdzie Zesłańcom Sybiru” w Gdyni (2004) oraz tablice, epitafia, płaskorzeźby w kościołach Trójmiasta i regionu gdańskiego. W Norylsku okazały pomnik dedykowany „Pamięci wszystkich Polaków, którzy pozostali w tej ziemi” (1996) zbudował z własnych środków gdańszczanin Jerzy Bijak, przyjaciel Sybiraków.
Gdański oddział Związku Sybiraków jest wydawcą zbioru wspomnień Przez Sybir na Ziemię Gdańską (pod redakcją Cecylii Riedl, cz. 1 i 2, 2006 i 2009) oraz albumu Ofiarom Golgoty Wschodu (opracowała Cecylia Riedl, 2013). Ta ostatnia publikacja zawiera informacje na temat miejsc w Trójmieście, w których zostali upamiętnieni zmarli i pomordowani na Wschodzie, a ponadto wspomnienia o niektórych z nich. W 1992 roku Rada Miasta Gdańska z inicjatywy prezes Koła Gdańsk-Wrzeszcz Janiny Chomickiej nadała imię Sybiraków jednej z ulic w Gdańsku-Brzeźnie. SR CLR
Prezesi Związku Sybiraków
Oddziału Wojewódzkiego w Gdańsku
| 1989–1992
|
Jan Ślizień
|
| 1992–2012
|
Stefan Angielski (następnie prezes honorowy)
|
| 2012–
|
Kordian Borejko
|
| SR, CLR
|
