GOŁĘBSKI ANTONI, ksiądz, kapelan wojskowy
ANTONI GOŁĘBSKI (14 VI 1915 Baszowice, powiat kielecki – 15 IX 1992 Gdańsk), ksiądz rzymskokatolicki, kapelan wojskowy. Syn rolnika Adama (1875–1947) i Franciszki z Pokrzywków (1872–1937), brat Jana (1905–1944 lub 1945). W latach 1922–1925 uczył się w szkole powszechnej w Baszowicach, kończąc trzy klasy, następnie w 1927–1935 w Kielcach, w szkole podstawowej i Państwowym Gimnazjum im. Stefana Żeromskiego, kończąc osiem kolejnych klas i uzyskując świadectwo dojrzałości. W latach 1935–1940 był alumnem Wyższego Seminarium Duchownego w Sandomierzu. Święcenia subdiakonatu otrzymał 7 IV 1940, diakonatu 28 IV 1940, prezbiteratu 9 VI 1940 w Sandomierzu z rąk administratora apostolskiego diecezji sandomierskiej biskupa Jana Kantego Lorka. Inkardynowany do diecezji sandomierskiej (w 1981–1992 sandomiersko-radomskiej, następnie radomskiej).
W czasie II wojny światowej, w latach 1941–1944 był kapelanem oddziałów Batalionów Chłopskich i (lub) Armii Krajowej w powiecie kozienickim, pseudonim „Powiślak”. Udzielał pomocy i schronienia partyzantom, uczestniczył w pogrzebach poległych lub zmarłych, zezwalał na pracę tajnej radiostacji w swoim mieszkaniu. Po święceniach pracował jako wikariusz i prefekt szkół podstawowych i zawodowych w Brzeżnicy w powiecie kozienickim (1940–1942), w Sieciechowie–Opactwie i Zajezierzu koło Dęblina (1942–1944) oraz w Radomiu w parafii kościoła Opieki Najświętszej Maryi Panny (1944 lub 1945–1959). Od 16 VI 1959 do 1963 był proboszczem parafii św. Zofii i św. Stanisława Kostki w Bodzechowie (powiat ostrowiecki). W 1963 kuria sandomierska zamierzała ustanowić go proboszczem parafii w Bogorii (powiat staszowski).
Oprócz działalności konspiracyjnej w czasie wojny, już jako wikariusz parafii pw. Opieki Najświętszej Maryi Panny w Radomiu zetknął się z duszpasterstwem wojskowym, gdy przez jakiś czas w okresie 1947–1949 sprawował opiekę nad kościołem garnizonowym w Radomiu, a w latach 1949–1951(?) wspierał tamtejszych kapelanów wojskowych. W 1963 wstąpił do duszpasterstwa Ludowego Wojska Polskiego – Generalnego Dziekanatu WP. Od 1 VII 1963 służył jako kapelan pomocniczy (na etacie cywilnym) – na stanowisku p.o. proboszcza w Garnizonie Rzeszów, od 1 VI 1967 p.o. proboszcza Probostwa Nr 1 Garnizonu Warszawa. Od 4 XII 1968 był kapelanem wojskowym w służbie czynnej. Rozkazem personalnym z 18 XI 1968 został powołany proboszczem Garnizonu Legionowo, faktycznie jednak pozostał proboszczem Garnizonu Warszawa. Rozkazem personalnym z 31 V 1971 został mianowany proboszczem Garnizonu Szczecin (placówkę objął już 12 V 1971, a zdał swemu następcy 5 X 1980). Od 29 IX 1966 służył w stopniu kapitana, od 21 IX 1970 majora, 24 IX 1975 podpułkownika; na przełomie lat 80/90. XX wieku awansowany do stopnia pułkownika.
Na podstawie rozkazu personalnego z 6 IX 1980 został przeniesiony w stan spoczynku ze względu na osiągnięcie wieku emerytalnego i uznanie za niezdolnego do zawodowej służby wojskowej. Mieszkał początkowo w Legionowie, w początkach grudnia 1982 przeniósł się do Gdańska, zamieszkał na plebanii kościoła garnizonowego św. Apostołów Piotra i Pawła w Gdańsku-Wrzeszczu.
Był aktywnym uczestnikiem lojalistycznego wobec władz państwowych ruchu księży „patriotów”, w tym kół księży przy Zrzeszeniu Katolików (ZK) „Caritas”, m.in. członkiem zarządów oddziałów wojewódzkich ZK „Caritas” w Rzeszowie i Szczecinie. Publikował w tygodniku „Myśl Społeczna” (wydawanym przez ZK „Caritas”). W Szczecinie przyczynił się do generalnego remontu kościoła garnizonowego, który przejął po ks. Piotrze Mazurku. W Gdańsku pozostawał w stałym konflikcie z proboszczem garnizonu
ks. Tadeuszem Błońskim, który odsunął go od wszelkiej posługi w świątyni.
Znany jako dobry kaznodzieja. 15 VIII 1987 wygłosił kazanie podczas mszy pogrzebowej generalnego dziekana WP w latach 1951–1964 i kapłana diecezji sandomierskiej ks. płk. Romana Szemraja (1914–1987). Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1968), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1978), Brązowym (1969) i Srebrnym (1974) Medalem „Za Zasługi dla Obronności Kraju”, Medalem 30-lecia Polski Ludowej (1974), Brązowym (1973) i Srebrnym (1977) Medalem „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny”, Medalem Zwycięstwa i Wolności 1945 (1978).
Msza żałobna z udziałem duchowieństwa i wojska odbyła się 21 IX 1992 w kościele garnizonowym w Gdańsku-Wrzeszczu, a pogrzeb z oprawą wojskową 22 IX 1992 na cmentarzu w rodzinnej parafii w Nowej Słupi.
Bibliografia:
Uwaga: w oficjalnych rocznikach diecezji sandomierskiej z lat 40. XX wieku podawane są błędne informacje, że urodził się w sierpniu, a nie czerwcu.
Archiwum Wojskowe w Nowym Dworze Gdańskim (rozformowane), TAP 2541/2010/88, Akta osobowe ks. Antoniego Gołębskiego.
„Dziennik Bałtycki” 19/20 IX 1992.
Biernacki Piotr, Wyższe Seminarium Duchownego w Sandomierzu w latach 1939–1945, „Studia Sandomierskie” 2022, t. 29, s. 192.
Busse Krzysztof, Kościół garnizonowy w Radomiu i jego kapelani 1945–1990, w: Kapelani i duszpasterstwo Ludowego Wojska Polskiego 1943–1990, t. 1, red. Daniel Gucewicz.
Stanuch Zbigniew, Działalność duchownych kościoła garnizonowego pw. św. Wojciecha w Szczecinie w latach 1945–1989. Wybrane przykłady, w: Kapelani i duszpasterstwo Ludowego Wojska Polskiego 1943–1990, t. 1, red. Daniel Gucewicz.
Księża proboszczowie – kapelani Garnizonu Rzeszów, http://www.rzeszow.ordynariat.opoka.org.pl/index.php/2015-04-16-11-57-34/proboszcz-kapelan-garnizonu-rzeszow.
Historia miejscowości, w: „Miasto i Gmina Nowa Słupia”, https://nowaslupia.pl/historia-miejscowosci.html (błędna data śmierci).
