PIĘKNA MADONNA, rzeźba
| < Poprzednie | Następne > |
„PIĘKNA MADONNA”, w q kośc. NMP, wykonana z kamienia, polichromowana figura Marii z Dzieciątkiem, należąca do najwybitniejszych kreacji rzeźb. 1. poł. XV w. w Gd. i czołowych dzieł stylu „międzynarodowego”, zw. też „miękkim” lub „pięknym”. W latach 20. XVI w. umieszczono ją w ołtarzu baldachimowym ozdobionym różańcem. Po raz pierwszy została odnotowana w końcu XVII w.; stała wówczas przy jednym z filarów, w sąsiedztwie gł. ołtarza; ob. w kaplicy św. Anny. Odnoszące się do niej określenie „Piękna Madonna” pojawiło się w okresie międzywojennym. Pełnoplastyczna, 2-metrowej wysokości rzeźba ukazuje stojącą Marię z półnagim Jezusem na prawym ramieniu i jabłkiem w lewej dłoni. Maria ma młodzieńczą, emanującą łagodnością twarz o pełnych rysach, na głowie koronę, spod której wyłaniają się lekko falujące włosy. Spogląda na jabłko, ku któremu wyciąga ręce Jezus. Ubrana jest w ciężki, błękitny płaszcz ze złotymi aplikacjami i wystającą spod niego czerwono-złotą suknię. Polichromia rzeźby powstała w epoce baroku, lecz zapewne powtarza pierwotną kolorystykę. Wyobrażenie ma charakter uroczysty, reprezentacyjny. O jego wyrazie decydują z jednej strony idealizm przejawiający się np. w przesadnej ondulacji włosów czy wyszukanym układzie draperii, a z drugiej naturalizm eksponujący pewne niedostatki urody, jak np. zbyt obła twarz, podwójny podbródek i gruba szyja Marii czy niezbyt foremne ciało Jezusa. Treść rzeźby nawiązuje do teol. koncepcji upatrującej w Jezusie i Marii nowych rodziców ludzkości, dzięki którym doszło do Odkupienia, i pojawiła się perspektywa życia wiecznego – symbolizuje je jabłko stanowiące antytezę zakazanego owocu zerwanego przez pierwszych rodziców z drzewa wiadomości dobra i zła w ogrodzie rajskim. Należy do grupy tzw. Pięknych Madonn, których geneza nie została do tej pory w pełni wyjaśniona (próbowano jej szukać w Nadrenii, Czechach, Austrii, Budzie). Ma jednak szereg cech, które odróżniają ją od innych rzeźb tej grupy, m.in. okazałe rozmiary, kompozycję w kształcie litery „C”, silniej uwydatnione elementy naturalistyczne, odmienną kolorystykę. Źródła formalne rzeźby tkwią zapewne w rzeźbie fr. XIV w.; wykazują one również pewne związki z plastyką niderl. 1. poł. XV w. W przeszłości uważana była za dzieło ucznia twórcy Madonny z Torunia (zaginiona) i datowano ją na okres 1410–25. W rzeczywistości jest pracą, która nie ma analogii na terenie Prus, a jej precyzyjniejsze datowanie pozostaje kwestią otwartą.
