KONRADSHAMMER
| < Poprzednie | Następne > |
KONRADSHAMMER. Posiadłość należąca do q opactwa cystersów z Oliwy, nad q Potokiem Oliwskim, przy ob. skrzyżowaniu ul. Pomorskiej i Chłopskiej. Od 1480 notowano istnienie klaszt. zbożowego młyna wodnego, tzw. Młyn II (okolice ob. ul. Pomorskiej 68, naprzeciwko ob. ul. Orłowskiej; q młyny nad Potokiem Oliwskim i jego dopływami). W 1540 dzierżawca Johann Tressler sprzedał go (za zgodą opata cyst.) rajcy gd. Johannowi Connertowi (Conradt, Konradt), kuratorowi sierocińca przy q kośc. św. Elżbiety. Od urządzonej przez nowego właściciela kuźni miedzi posiadłość zw. pocz. Conrads Hammer, nast. Konradshammer (Kuźnica Konradich). Staraniem Conradów i ich następców wybudowano także tartak, młyn do produkcji papieru, słodownię, browar i dworek, letnią rezydencję właścicieli (ob. ul. Pomorska 68). W pocz. XVII w. Johann Conradi wydzierżawił od klasztoru dodatkowy obszar (ob. zach. strona skrzyżowania ul. Pomorskiej i Chłopskiej), tzw. Młyn III, gdzie powstał folusz garbarski i kuźnica miedzi. W posiadaniu Conradów do 1634; prawnuczka Johanna, Agata, wniosła go w posagu q Konstantemu Giesemu. Od 1652 właścicielem był burmistrz q Fryderyk Ehler, który przebudował dworek i założył przy nim park z pawilonem. Dobra uległy zniszczeniu podczas walk ze Szwedami 1655, nast. 1734 spalone przez Kozaków w służbie ros. W 1735 opat oliwski q Franciszek Zaleski wydzierżawił posiadłość Karolowi i Katarzynie Blechowiczom, którzy odbudowali papiernię i zbankrutowali w 1741. Po nich dobra wydzierżawił od cystersów książę Szlezwiku-Holsztyna, Karol Ludwik, od 1746 bp włocławski Walenty Czapski, nast. jego bratanek Michał z żoną Izabelą z Przebendowskich i Jan August Eckeln-Hülsen. W 1800 zastąpiono folusz w Młynie III młynem zbożowym. W 1819 w Konradshammer było 7 domów i 93 mieszkańców. W 1835 Johann Ferdinand Geschkat i Friedrich Wilhelm Apfelbaum założyli w Młynie II kuźnię i fabryczkę karabinów (zatrudniała 163 robotników oraz 212 kobiet i dzieci (q fabryka karabinów)). Od 1847 Konradshammer określany był jako wieś gminna w okręgu q Zaspa, kuźnię przekształcono w młyn zbożowy, nast. w folusz, prowadzony do 1865 przez syna Geschkata, Juliusa Ferdinanda. W 1864 było tu 13 budynków i 133 mieszkańców, w 1880 – 153. W 1877–1945 przy Młynie III funkcjonował tartak. Od Młyna III w kierunku So- potu (ob. ul. Gospody) funkcjonowała – przy tzw. Żabim Stawie – Żabia Gospoda (Poggenkrug), która w 2. poł. XX w. dała nazwę os. q Żabianka. Pod koniec XVIII w. dwór przebudowano w klasycyst. dworek (pozostały po nim kolebkowe sklepienia w piwnicach). W 1887 w dworku (park otoczono murem) umieszczono zakład wych. dla chłopców: Haus zum Guten Hirten (Dom Dobrego Pasterza). 1 IV 1907 przyłączony wraz z q Jelitkowem i Żabianką do gminy q Oliwa, 1926 wraz Oliwą w granicach adm. Gd. W 1925 zakład wych. otrzymały siostry pasterki, przybyłe z monastyru w Westfalii, do 1945 prowadziły dom wychowawczy dla upadłych dziewcząt katolickich. Pod koniec II w. świat. w części zabudowy dworskiej mieścił się obóz pracy przymusowej. W latach 50. i pocz. 60. XX w. powstałą od Konradshammer pol. nazwą Kowacze określano ob. q Przymorze. W latach 80. XX w. w miejscu dworku wzniesiono ośrodek szkolenia PZPR, po 1990 przekazany na siedzibę Wydz. Psychologii UG, ob. siedziba Fundacji Kształcenia Menedżerów. Ogród, zw. Parkiem Przymorza, zrewaloryzowano w 1995, były pawilon ogrodowy zachował gd. rzeźbiarz Józef Sarnowski, tworząc w nim własną pracownię i Autorską Galerię Rzeźby.
